Της Δήμητρας Καλογήρου*
Καθώς η δημόσια συζήτηση μετατοπίζεται από τη διαχείριση της πανδημίας στον σχεδιασμό της επόμενης μέρας, ο επιχειρηματικός κόσμος καλείται να εξεύρει λύσεις για την αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων, όπως η διατήρηση των θέσεων εργασίας και η διασφάλιση της ρευστότητας, που τείνει να επιδεινωθεί λόγω της αυξημένης δυσκολίας στην κάλυψη πιστωτικών κριτηρίων. Επιπλέον, αν λάβουμε υπόψη ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας πιθανόν να είναι μακροπρόθεσμες, το κενό στη χρηματοδότηση ενδέχεται να μεγαλώσει.
Κατά συνέπεια, η ικανότητα της πραγματικής οικονομίας να αντλήσει κεφάλαια από τις χρηματοοικονομικές αγορές και η δυνατότητά τους να διοχετεύσουν κεφάλαια στην πραγματική οικονομία κατά τρόπο ομαλό, εύκολο και συνετό, θα αποτελέσει την κινητήριο δύναμη στις προσπάθειες για ανάκαμψη. Εν συντομία, μέσα από την ενεργοποίηση και την ενίσχυση των δραστηριοτήτων των φορέων χρηματοδότησης που δεν είναι τραπεζικά ιδρύματα τα διαθέσιμα κεφάλαια θα διοχετευθούν σε διάφορους επιχειρηματικούς τομείς και γεωγραφικές περιοχές.
Δεδομένης της σημασίας των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης για τη στήριξη της οικονομίας, η ψήφιση του Νόμου για τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων με υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία κάτω από τα όρια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας σχετικά με τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων, γνωστών ως Mini-Managers, έγινε την κατάλληλη χρονική στιγμή. Η νέα κατηγορία επαγγελματιών στον τομέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων θα διαχειρίζεται αποκλειστικά επενδυτικά ταμεία τα οποία αποτελούν έναν εναλλακτικό ενδιάμεσο φορέα χρηματοδότησης, πέραν από τις τράπεζες.
Συγκεκριμένα, τα επενδυτικά ταμεία υπό τη διαχείριση των συγκεκριμένων διαχειριστών θα χρηματοδοτούν, μεταξύ άλλων, τις εργασίες υφιστάμενων εταιρειών, νεοσύστατων εταιριών ή εταιρειών που βρίσκονται σε στάδιο επέκτασης. Αυτό το είδος χρηματοδότησης είναι ευρέως γνωστό ως χρηματοδότηση από ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, αντίστοιχα. Η ανάγκη χρηματοδότησης των υφιστάμενων επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς συμβάλλει στη διατήρηση θέσεων εργασίας και δύναται να αποτρέψει ενδεχόμενες κοινωνικές αναταραχές. Συγχρόνως είναι εξίσου σημαντική η χρηματοδότηση νεοσύστατων και αναπτυσσόμενων εταιρειών, καθώς θα ενισχύσει την ανάπτυξη καινούριων επιχειρηματικών μοντέλων, προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία θα διαμορφωθούν ανάλογα με τη νέα πραγματικότητα που επιβάλλει η πανδημία.
Οι παραπάνω στόχοι δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν από τους Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ), οι οποίοι υπόκεινται σε εγγενείς επενδυτικούς περιορισμούς και όρια διασποράς, περιορίζοντας τη μακροπρόθεσμη και συγκεντρωτική χρηματοδότηση των εν λόγω επιχειρήσεων. Συνεπώς, μόνο τα επενδυτικά ταμεία, κοινώς γνωστά ως οργανισμοί εναλλακτικών επενδύσεων (OEE), τα οποία διαχειρίζονται διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (ΔΟΕΕ), μπορούν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο.
Στο παρόν στάδιο, υπάρχει η δυνατότητα διαχείρισης των κυπριακών OEE από ΔΟΕΕ με ευρωπαϊκή άδεια, η οποία ωστόσο αποτελεί μια οικονομικά βιώσιμη επιλογή για διαχειριστές ταμείων που προτίθενται να αναλάβουν τη διαχείριση μεγάλων χαρτοφυλακίων. Ταυτόχρονα, οι υπόλοιπες κατηγορίες ΔΟΕΕ, που είναι επιλέξιμοι για μικρότερα χαρτοφυλάκια, δεν εστιάζουν ενεργά στην εναλλακτική χρηματοδότηση, αλλά έχουν συνήθως παθητική και πολύ μικρή συμμετοχή στη χρηματοδότηση. Επομένως, με την προσθήκη των Μικρών Διαχειριστών Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΜιΔΟΕΕ) ή αλλιώς Mini-Managers, ο κατάλογος των οντοτήτων που μπορούν να αναλάβουν τη διαχείριση ΟΕΕ με ενεργητικό κάτω των ορίων, της Ευρωπαϊκής Οδηγίας σχετικά με τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων, με εστίαση σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, έχει επεκταθεί.
Με την ψήφιση της συγκεκριμένης νομοθεσίας, η οποία προβλέπει την προσθήκη ενός εναλλακτικού εποπτευόμενου διαύλου χρηματοδότησης, οι Mini-Managers μπορούν πλέον να αδειοδοτούνται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) για διαχείριση χαρτοφυλακίων ταμείων με περιουσιακά στοιχεία κάτω των €100 εκατ. με χρήση μόχλευσης ή μέχρι €500 εκατ. χωρίς τη χρήση μόχλευσης και περίοδο υποχρεωτικής διακράτησης πέντε χρόνων. Συγκεκριμένα, το τελευταίο όριο είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες των χαρτοφυλακίων ιδιωτικών επενδύσεων/επιχειρηματικών κεφαλαίων, ενώ η ΕΚΚ θα αξιολογεί την ικανότητα του διοικητικού συμβουλίου των μικρών διαχειριστών, των προσώπων που αποφασίζουν για την ανάληψη και τη διαχείριση κινδύνων , αλλά και των υπόλοιπων λειτουργών ελέγχου της οντότητας.
Εκτός από την αξιολόγηση ατόμων, η ΕΚΚ θα αξιολογεί επίσης τα πρωτόκολλα λειτουργίας των μικρών διαχειριστών, ώστε οι επενδύσεις να γίνονται με τρόπο συνετό και τεκμηριωμένο, διασφαλίζοντας την ορθή χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και παράλληλα την προστασία των επενδυτών. Για να αποφευχθεί η αποδυνάμωση των ασφαλιστικών δικλίδων που προστατεύουν τους επενδυτές, ο μικρός διαχειριστής θα έχει την αποκλειστική ευθύνη σε περίπτωση εξωτερικής ανάθεσης, ενώ δεν δύνανται να αποποιηθούν συμβατικά τυχόν εξ αμελείας ευθύνη . Η ακεραιότητα της αγοράς διασφαλίζεται μέσα από την εξουσία της ΕΚΚ να εποπτεύει αδειοδοτημένους από αυτήν μικρούς διαχειριστές μέσω του νομοθετικού πλαισίου για θέματα Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες.
Οι πρόνοιες που αφορούν στη σύσταση και λειτουργία των μικρών διαχειριστών είναι αναλογικές ως προς το μέγεθος των ΟΕΕ που διαχειρίζονται, σε σύγκριση με τις απαιτήσεις που υπάρχουν στο ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδοτησης και λειτουργίας των ΔΟΕΕ με βάση την Οδηγία 2011/61/ΕΕ, οι οποίοι μπορούν να διαχειρίζονται χαρτοφυλάκια τα οποία υπερβαίνουν τα προαναφερθέντα όρια. Ωστόσο, οι προληπτικές δικλίδες προστασίας σχετικά με την αδειοδότηση και τις εργασίες των μικρών διαχειριστών, στόχο έχουν να διασφαλίσουν την επαρκή εποπτεία του διαχειριστή, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να εκτελεί τις δραστηριότητές του με τη δέουσα επιμέλεια, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του ΟΕΕ που διαχειρίζεται.
Εν κατακλείδι, η νομοθετική ρύθμιση της λειτουργίας των μικρών διαχειριστών ενισχύει τη λειτουργικότητα της αγοράς των ΟΕΕ ως μια ενναλακτικής πηγής ρευστότητας και τον ρόλο τους ως βασικών ενδιάμεσων φορέων χρηματοδότησης επενδύσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα, την καταλληλότητα και την ανάπτυξη του κυπριακού ρυθμιστικού πλαισίου, αντανακλώντας τον ρυθμό με τον οποίο αλλάζει ο κλάδος διεθνώς και διασφαλίζοντας την προστασία των επενδυτών.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο δίνει την ευχέρεια σε διαχειριστές επενδυτικών ταμείων με ενεργητικό κάτω από τα όρια του Ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου στο οποίο υπόκεινται οι μεγάλοι διαχειριστές, να δημιουργήσουν τη βάση τους στην Κύπρο με λιγότερες απαιτήσεις και χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τους μεγάλους διαχειριστές. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η δημιουργία περιττού ρυθμιστικού φόρτου που θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στην ανάπτυξη της αγοράς για αδειοδότηση και εποπτεία μικρών διαχειριστών . Παράλληλα, η νομοθεσία και οι Οδηγίες της ΕΚΚ περιλαμβάνουν εργαλεία που διασφαλίζουν την προστασία των επενδυτών και την ακεραιότητα της αγοράς.
Με την ανάπτυξη της αγοράς αυτής κατά τρόπο αναλογικό και συνετό, θα διευκολυνθεί η διοχέτευση χρήματος προς εταιρείες που έχουν πληγεί από την πανδημία του κορωνοϊού, ο τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών θα ενισχυθεί περαιτέρω, ενώ με την κάθοδο στην Κύπρο διαχειριστών επενδυτικών ταμείων θα προκύψουν πολλαπλά οφέλη για την οικονομία, όπως η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για υψηλού μορφωτικού επιπέδου προσωπικό.
Ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού περιβάλλοντος της κεφαλαιαγοράς παραμένει προτεραιότητα για την ΕΚΚ, με γνώμονα πάντα την προστασία του επενδυτικού κοινού. Η διασφάλιση της αξιοπιστίας της κεφαλαιαγοράς μπορεί, να οδηγήσει σε πολλαπλά οφέλη για την κυπριακή οικονομία, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία ο κύριος στόχος είναι η προσέλκυση επενδύσεων για την ανάκαμψη και την οικοδόμηση συνθηκών μακροχρόνιας ευημερίας.
*Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου