Του Τάσου Χριστοφίδη*
Το 2021 είναι έτος επαναπροσδιορισμού. Η χρονιά που μας πέρασε διατάραξε την καθημερινότητά μας. Η πανδημία «εξανάγκασε» όλους τους τομείς δραστηριότητας να αναθεωρήσουν τον τρόπο τής μέχρι σήμερα λειτουργίας τους, αλλά και να δουν ανθρώπινα πτυχές της εργασίας τους που μέχρι πρόσφατα αγνοούσαν. Η νόσος έφερε στο προσκήνιο τις πραγματικές προτεραιότητες: τον άνθρωπο, την υγεία του, την ανάγκη εξεύρεσης λύσεων για συνεχή επικοινωνία και δραστηριότητα, ακόμα και στις πιο δύσκολες περιστάσεις.
Εν μέσω περιορισμών, οι οργανισμοί είχαν την ευκαιρία να στοχαστούν για τον δρόμο που πρέπει να χαράξουν για το μέλλον. Στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, το Πανεπιστήμιο Κύπρου προχώρησε αμέσως στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και μετέβη, εκεί που οι συνθήκες το επέτρεπαν, στην τηλεργασία και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Τα εργαλεία υπήρχαν και τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και το προσωπικό προσαρμόστηκε με ευελιξία στη νέα κατάσταση. Αυτό συμβαίνει όταν δεν έχεις επιλογή, δρας με ταχύτητα και με αμεσότητα, και το αποτέλεσμα έδειξε ότι το εγχείρημα ήταν επιτυχές. Μήπως λοιπόν το ζητούμενο είναι κάθε φορά να δρούμε λες και τα γεγονότα είναι αναπόδραστα; Η προσαρμοστικότητα της πολυμορφικής πανεπιστημιακής μας κοινότητας, φοιτητών/ριών, ακαδημαϊκών, ερευνητών/ριών, διοικητικού προσωπικού, απέδειξε ότι, με θέληση, επιμονή, σκληρή δουλειά, συνεργασία και αφοσίωση, πολλά μπορούν να γίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Το 2021 προχωράμε στην υλοποίηση όσων στοχαστικά και κριτικά αξιολογήσαμε και δοκιμάσαμε την προηγούμενη χρονιά. Ήδη, από τον Νοέμβριο του 2020, το Πανεπιστήμιο Κύπρου αξιολόγησε την πορεία της πανδημίας και αποφάσισε την αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και για το Εαρινό Εξάμηνο 2020-2021 για την ασφάλεια και την υγεία της κοινότητας, με εξαίρεση μαθήματα εργαστηριακού και κλινικού τύπου, που θα γίνουν με φυσική παρουσία, τηρώντας όλα τα πρωτόκολλα υγιεινής και αποστασιοποίησης. Είναι μια απόφαση και συμπεριφορά ευθύνης, τόσο για τα μέλη μας όσο και για την ευρύτερη κοινωνία σ’ αυτή τη μοναδική συγκυρία.
ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙΣ
Η υβριδική διδασκαλία και κινητικότητα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η εικονική πανεπιστημιούπολη δεν είναι πια μια διακήρυξη, είναι το παρόν και το μέλλον. Βεβαίως, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το συναίσθημα της αμεσότητας της επαφής και τη φοίτηση σε μια πανεπιστημιούπολη ζωντανή, γεμάτη ενέργεια και δραστηριότητες κάθε λογής που ενεργοποιούν το μυαλό και αναπτύσσουν ερεθίσματα και δεξιότητες μιας ζωής. Οι συνθήκες που ζούμε ωστόσο είναι μοναδικές και σε αυτές τις περιπτώσεις οι λύσεις και οι απαντήσεις που δίνουμε είναι επίσης μαθήματα για το μέλλον. Είναι ακόμα η νέα κατάσταση πραγμάτων απόδειξη της δικαιολογημένης επιμονής του Πανεπιστημίου Κύπρου για έγκριση των κανονισμών που αφορούν την προσφορά ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών. Η ψηφιακή νέα πραγματικότητα μάς συνδέει αμεσότερα και ταχύτερα με ολόκληρο τον κόσμο. Δίνει δυνατότητες και προοπτικές για να καταστεί η χώρα μας ένας ελκυστικός προορισμός για εκπαίδευση με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου θέλει να αδράξει την ευκαιρία που του δίνεται, για να το πράξει ωστόσο αυτό χρειάζεται να γίνουν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις. Τα εσωτερικά μικροσυμφέροντα δεν μπορούν να αφήνουν τα δημόσια πανεπιστήμια δέσμια σε νομοθεσίες του παρελθόντος. Η κρίση επέτρεψε μέσα σε λίγες μέρες να ρυθμιστεί το ζήτημα της νομιμότητας των τηλεδιασκέψεων. Χρειάζεται επιτέλους λοιπόν με την ίδια ταχύτητα να αφαιρέσουμε και άλλα εμπόδια που κρατούν τη χώρα μας στο παρελθόν.
H ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ
Το 2021 είναι η χρονιά αναγνώρισης της αξίας του έργου των επιστημόνων, των ερευνητών και ερευνητριών, η χρονιά συνειδητοποίησης ότι η έρευνα που διεξάγεται στα πανεπιστήμια έχει επίδραση στον κόσμο μας. Πλέον η πολιτεία και η κοινωνία ευρύτερα δεν μπορούν να κλείνουν τα αυτιά και τα μάτια στις συμβουλές και τις συστάσεις. Όταν ακαδημαϊκό προσωπικό της Σχολής Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης προειδοποιούσε για τους κινδύνους που ενέχει η πολιτική των «χρυσών» διαβατηρίων, οι πολιτικοί φορείς σφύριζαν αδιάφορα. Κάτι αντίστοιχο είχε γίνει βεβαίως και πριν από το κούρεμα. Πότε επιτέλους θα μάθουμε να διδασκόμαστε από τα λάθη μας; Σε πόσες παγίδες θα πέσουμε προσκολλημένοι στις νοοτροπίες των αρπαχτών και του εύκολου κέρδους; Οι ειδικοί σε θέματα υγείας μίλησαν για τη διαχείριση της πανδημίας και η πολιτεία άκουσε. Αντίστοιχη συνεργασία επιβάλλεται να δούμε σε όλα τα επίπεδα: άλυτο Κυπριακό, τεχνολογικός, περιβαλλοντικός, πράσινος και μπλε προσανατολισμός, οικονομία και κοινωνική συνοχή, παιδεία, πολιτισμός, ανάπτυξη και απασχολησιμότητα.
Το 2021 δεν θα είναι ένα εύκολο έτος. Μέσα στη χρονιά, θα μετρήσουμε τις πληγές και τις απώλειες του προηγούμενου χρόνου, τους ανθρώπους που χάθηκαν, τις οικογένειες που θρηνούν, που έχασαν ή θα χάσουν την εργασία τους, τον αντίκτυπο στην οικονομία και τις κοινωνικές ανισότητες που θα ενταθούν, τους γεωπολιτικούς κινδύνους που καραδοκούν για τη χώρα μας. Θα βρούμε μπροστά μας τα σφάλματα του παρελθόντος στον χειρισμό του εθνικού μας προβλήματος. Καθένας και καθεμιά μας λοιπόν καλείται να βοηθήσει στη διαχείριση των προκλήσεων, να φωτίσει με το παράδειγμα και την προσπάθειά του/της τον δρόμο. Δεν είναι όλα φωτεινά, ούτε κι όλα βυθισμένα στο σκότος, άλλωστε η ζωή βρίσκεται πάντα κάπου στο ενδιάμεσο. Βρίσκοντας την ισορροπία, μπορούμε να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη… και είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν. Με συμμετοχικότητα, αισιοδοξία, όρεξη για να οικοδομήσουμε μια ομορφότερη πατρίδα σε όλες τις εκφάνσεις της, μπορούμε πρώτα να αλλάξουμε τον εαυτό μας και μετά να προσφέρουμε ουσιαστικά στον συνάνθρωπο, για να απαλύνουμε τον πόνο, αλλά και για να χτίσουμε ένα μέλλον για το οποίο η νέα γενιά θα νιώθει υπερήφανη, μια χώρα όπου οι νέοι/ες μας θα μπορούν να ονειρεύονται και να δημιουργούν.
Κλείνοντας, θέλω επίσης να αναφερθώ και στον ρόλο των νέων μας. Ναι μεν οι δικές μας ευθύνες ως μεγαλυτέρων είναι τεράστιες για την υστέρηση της χώρας μας, ωστόσο αυτό δεν πρέπει να είναι δικαιολογία για να παραμένουν αδρανείς και απαθείς. Ήρθε η ώρα, ως νέα γενιά, να δράσουν, να ακουστούν, να διεκδικήσουν με πράξεις τον κόσμο που θέλουν. Η ώρα της ευθύνης όλων είναι τώρα.
Καλή χρονιά!
*Καθηγητή, Πρύτανη Πανεπιστημίου Κύπρου