Του Μωυσή Αριστείδου*
*Partner, Assurance and Fund Services στην Baker Tilly South East Europe
Όταν αναφερόμαστε στον έλεγχο των δημόσιων οργανισμών/φορέων, πολλοί φαντάζονται κάτι τυπικό, έναν «διοικητικό έλεγχο» χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην πράξη όμως, ο έλεγχος στο δημόσιο τομέα είναι ίσως από τις πιο απαιτητικές, αλλά και κρίσιμες πτυχές της δουλειάς μας, καθώς αγγίζει τη σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών με το κράτος τους.
Ως επαγγελματίας ορκωτός λογιστής με μακροχρόνια εμπειρία στον έλεγχο σε δημόσιους οργανισμούς/φορείς, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι στο συγκεκριμένο τομέα, ο έλεγχος δεν είναι απλώς θέμα συμμόρφωσης με πρότυπα ή κανονισμούς. Είναι μια διαδικασία που φέρνει στην επιφάνεια την ουσία της χρηστής διακυβέρνησης και της διαφάνειας. Σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις, οι δημόσιοι οργανισμοί διαχειρίζονται πόρους που ανήκουν σε όλους μας, και αυτή η ευθύνη είναι λογικό να απαιτεί ακόμα πιο ισχυρές δικλείδες διασφάλισης.
Η εμπειρία δείχνει ότι στην Κύπρο, κάθε δημόσιος οργανισμός είναι μοναδικός. Άλλος έχει προχωρήσει σημαντικά στην ψηφιακή του μετάβαση, άλλος λειτουργεί ακόμα με χειρόγραφες διαδικασίες. Άλλος έχει δημιουργήσει μηχανισμούς για να ελέγχεται τακτικά, άλλος ελάχιστα. Δεν υπάρχει ένα ενιαίο πλαίσιο και αυτό είναι από μόνο του μια πρόκληση. Για έναν ελεγκτή, αυτό απαιτεί και προσαρμοστικότητα, αλλά κυρίως κριτική σκέψη για να μπορέσει να εντοπίσει τους πραγματικούς ελεγκτικούς κινδύνους.
Ένα συχνό εμπόδιο που συναντάμε είναι η χρήση (ή μη) της τεχνολογίας. Δεν είναι ασυνήθιστο να συναντούμε οργανισμούς χωρίς βασικά συστήματα παρακολούθησης ή χωρίς ενιαία αποτύπωση των οικονομικών στοιχείων τους. Για έναν ελεγκτή, αυτό σημαίνει επιπρόσθετες χρονοβόρες διαδικασίες, που αφαιρούν χρόνο που θα χρησιμοποιείτο για μια πιο ουσιαστική αξιολόγηση. Η τεχνολογία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά εργαλείο διαφάνειας. Και κάθε οργανισμός που επενδύει σε ψηφιακά εργαλεία διευκολύνει όχι μόνο τον ελεγκτή, αλλά και τον ίδιο.
Κάτι επίσης σημαντικό που αφορά τους δημόσιους οργανισμούς και δεν πρέπει να υποτιμάμε, είναι οι κοινωνικές αλλά και πολιτικές ευαισθησίες που «κληρονομούνται» σε κάθε οντότητα. Σε ένα έλεγχο δημόσιου οργανισμού, τα ελεγκτικά συμπεράσματα και διαπιστώσεις μπορεί να αγγίξουν θέματα που ξεφεύγουν από το καθαρά τεχνικό. Εδώ είναι που δοκιμάζεται η ανεξαρτησία ενός ελεγκτή, καθώς χρειάζεται επαγγελματισμός για να μιλήσεις με ειλικρίνεια ακόμα και όταν οι συνθήκες δεν είναι εύκολες.
Από την πλευρά μας ως ελεγκτές, καλούμαστε να κατανοήσουμε τον κάθε οργανισμό και να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία μας – όπως η ανάλυση δεδομένων – και τις προσεγγίσεις μας, με βάση τα ρίσκα που εντοπίζουμε (risk-based approach), ώστε να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε τον έλεγχο μας αποτελεσματικά. Ο ρόλος του ελεγκτή στον δημόσιο τομέα δεν είναι να λειτουργεί ως «τιμωρός» ή ως εξωτερικός παρατηρητής αλλά μέσω της εργασίας του και της ελεγκτικής του γνώμης καθώς και μέσα από διαπιστώσεις που μεταφέρονται στην εκάστοτε Διοίκηση, να ενισχύει τις δυνατότητες του ίδιου του οργανισμού ώστε να λειτουργεί υπεύθυνα, με λογοδοσία και διαφάνεια.
Σε ένα κράτος όπως η Κύπρος, όπου η κοινωνία απαιτεί μεγαλύτερη διαφάνεια και όπου οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις για σωστή διαχείριση πόρων είναι αυξανόμενες, η ύπαρξη ισχυρού και αξιόπιστου ελεγκτικού πλαισίου στον δημόσιο τομέα είναι όχι μόνο επιθυμητή αλλά και αναγκαία. Η δική μας αποστολή ως ιδιώτες επαγγελματίες είναι να στηρίξουμε αυτή τη μετάβαση, με γνώση, ευαισθησία και ακεραιότητα.
Στο τέλος της ημέρας, δεν πρόκειται μόνο για αριθμούς. Πρόκειται για ανθρώπους, για θεσμούς, για το μέλλον της ίδιας της κοινωνίας. Και αυτό κάνει το ρόλο μας όχι απλώς χρήσιμο, αλλά ουσιαστικό.
Διαβάστε επίσης: Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο: Εκατομμύρια στα γήπεδα, ζημιές στα ταμεία