Του Ξένιου Μεσαρίτη
Οι περίοδοι πριν το 2013 δεν είχαν καμία σχέση με το τι ακολούθησε μετά ήταν η κοινή παραδοχή των πρώην Υπουργών Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή και Χαρίλαου Σταυράκη.
Κατέθεσαν σήμερα ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για τις πολιτογραφήσεις, στην δεύτερη ακρόαση που γίνεται δημόσια, δύο πρώην Υπουργοί Οικονομικών. Οι Μιχαλης Σαρρής και Χαρίλαος Σταυράκης κατείχαν το τιμόνι του Υπουργείου Οικονομικών σε περιόδους που ήταν καθοριστικές για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα και την πορεία της κυπριακής οικονομίας.
Υπουργός Οικονομικών κατά την γένεση του Προγράμματος
Ο Μιχάλης Σαρρής διετέλεσε Υπουργός Οικονομικών κατά την περίοδο δημιουργίας της αρχικής μορφής του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, το 2007, επί προεδρίας του Τάσσου Παπαδόπουλου. Ακολούθησε, επίσης, μία μικρή περίοδος κατά την ανάληψη των καθηκόντων του Νίκου Αναστασιάδη ως προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατά την οποία ο Μιχάλης Σαρρής κάθισε στην καυτή καρέκλα του Υπουργού Οικονομικών.
Ο Μιχάλης Σαρρής ανέφερε ότι το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα ξεκίνησε το 2007 με εντελώς διαφορετική φιλοσοφία από ότι στο τέλος κατέληξε.
Ο κ. Σαρρής εξ’ όσων θυμόταν, ανέφερε ότι κατά την θητεία του δεν υπήρξε έγκριση πολιτογραφήσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο, με το μέλος της Διερευνητικής Επιτροπής να τον υπενθυμίζει πως υπήρξαν αποφάσεις κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεων σε 13 περιπτώσεις, ανάμεσα τους ένας αθλητής και μία ανήλικη Λιβανέζα.
Σημείωσε ότι το 2007, σίγουρα δεν θα μπορούσε να περιγράψει κάποιος το Πρόγραμμα, ως κάτι μεγαλεπήβολο το οποίο είχε την πλήρη επικέντρωση της κυβέρνησης. Πρόσθεσε, πως ήταν ξεκάθαρο τότε ότι το Πρόγραμμα αφορούσε κυρίως μόνιμους κάτοικους Κύπρου και ανάφερε ότι η Φιλοσοφία του Προγράμματος δεν έχει, εκ των υστέρων, καμία σχέση με το τι ακολούθησε μέχρι σήμερα.
Αξιολογώντας το Πρόγραμμα ο κ. Σαρρής τόνισε ότι τα βραχυπρόθεσμα θετικά στοιχεία του Προγράμματος, τα έσοδα από τις πολιτογραφήσεις, ήταν κατά πολύ λιγότερα από τα πολλά αρνητικά στοιχεία του. Εξηγώντας ανέφερε ότι σε αντίθεση με την αρχική φιλοσοφία ήταν τεράστιο το ρίσκο του προσανατολισμού του Προγράμματος πάνω στον κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος, όπως τόνισε ήταν η κύρια αιτία της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008.
Ίσως έκλειναν μάτια εκεί που έπρεπε να ήταν ανοικτά
Για το γεγονός ότι το Πρόγραμμα δεν υπόκειτο σε ένα κανονιστικό πλαίσιο ο κ. Ιωάννου, εκ των Μελών της Ερευνητικής, σημείωσε συγκεκριμένα πως τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα αν υπήρχαν κανονισμοί γύρω από το Πρόγραμμα. Ο κ. Σαρρής, ωστόσο, διαφώνησε χαρακτηρίζοντας την τοποθέτηση του κ. Ιωάννου ως αρκετά υποθετική, υπογραμμίζοντας ότι «εκ του αποτελέσματος δεν ξέρει αν αυτό ισχύει». Ο πρώην Υπουργός, πρόσθεσε ότι «ήταν στα όρια της νομιμότητάς οι επενδυτές» και «οι δεκασμοί μεγάλοι», με αποτέλεσμα ορισμένες αποφάσεις να μην λαμβάνονταν με αντικειμενικά κριτήρια, και επανέλαβε ότι εκ του αποτελέσματος «βλέπουμε ότι ίσως έκλειναν μάτια εκεί που έπρεπε να ήταν ανοικτά».
Ο κ. Σαρρής σημειώνοντας ότι χωρίς να έχει εμπλακεί την περίοδο της θητείας του σε τέτοιες διαδικασίες ανάφερε ότι εκ του αποτελέσματος δεν μπορούμε να πούμε ότι υπήρχε σωστή εποπτεία. «Υπήρχαν πολλά κίνητρα για τους παρόχους και λοιπούς εμπλεκόμενους, για να βγάλουν κέρδος και να επιθυμούν παρακάμψεις των νόμων.
Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα επί προεδρίας Δημήτρη Χριστόφια
Ο κ. Χαρίλαος Σταυράκης διετέλεσε Υπουργός Οικονομικών επί προεδρίας Δημήτρη Χριστόφια, από τον Μάρτιο του 2008 μέχρι τον Αύγουστο του 2011.
Επί θητείας του είχαν δοθεί περίπου 100 υπηκοότητες ανέφερε στην αρχή της κατάθεσης, σημειώνοντας ότι «δεν ήταν και πολύ της μόδας τότε τα διαβατήρια, όπως έγινε αργότερα».
Συναντήσεις με επενδυτές
Ως Υπουργός Οικονομικών, ανέφερε στην Επιτροπή ο κ. Σταυράκης ότι «ήταν πολιτική μου να βλέπω τους μεγάλους επενδυτές και τους παρόχους. Ήταν αυτοί που θα έφερναν τις ξένες επενδύσεις στην Κυπριακή Οικονομία.
Σημείωσε ότι παρά το γεγονός ότι τα διαβατήρια αποτελούσαν ένα μικρό μερίδιο του συνολικού όγκου της δουλειάς που είχε ως Υπουργός Οικονομικών, γίνονταν κάποιες συναντήσεις με αιτητές και παρόχους.
Ανέφερε ότι τότε, ήρθε ένας μεγάλος οργανισμός, «τους οποίους βοηθήσαμε διότι κρίναμε ότι θα ήταν μεγάλη βοήθεια στην οικονομία της Κύπρου. Μας έλεγαν ότι θα υπήρχαν μεγάλα φορολογικά έσοδα και φώναξα και συγκεκριμένο άτομο το οποίο τότε ήταν υπεύθυνο για θέματα φορολογίας από το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα και αποφασίσαμε ότι όντως ήταν σοβαρή περίπτωση. Δεν θυμάμαι όμως να τους δώσαμε διαβατήρια».
Ερωτηθείς αν υπήρχαν γενικά πιέσεις από πολιτικούς ή την Βουλή ή από παρόχους σχετικά με τις πολιτογραφήσεις ο κ. Χαρίλαος Σταυράκης απάντησε ότι «δεν θυμάμαι, πέραν από μία περίπτωση», όπου ναι μεν υπήρχε παρέμβαση από εταιρεία-πάροχο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο, ωστόσο και να μην υπήρχε ο ίδιος θα προχωρούσε με εισήγηση ούτως ή αλλιώς για να υπάρξει παρέκκλιση και να δοθούν υπηκοότητες.
Ανέφερε ότι «αυτό ήταν κάτι που έγινε», με την κ. Καλογήρου να σημειώνει ότι η Επιτροπή έχει στην κατοχή της την εισήγηση του κ. Σταυράκη που είχε γίνει τότε προς το Υπουργείο Εσωτερικών. Ο κ. Σταυράκης παραδέχτηκε ότι ήταν η ίδια περίπτωση που είχε αναφέρει και ο ίδιος πριν και θεώρησε ότι ήταν στρατηγικής σημασίας, η εν λόγω επένδυση για την Κυπριακή Οικονομία.
Σημειώνεται ότι παρέδωσε στην Επιτροπή σημείωση με την εταιρεία, η οποία τότε είχε προβεί σε πιέσεις ώστε να γίνουν παρεκκλίσεις από τα οικονομικά κριτήρια του Προγράμματος.
Φέρουμε και εμείς ευθύνη για την απουσία κανονισμών
Το μέλος της Επιτροπής Παύλος Ιωάννου σημείωσε ότι ο νόμος του 2007 κατά την εκκίνηση του ΚΕΠ αναφέρει ότι τα κριτήρια θα ισχύουν μέχρι την θέσπιση κανονισμών το 2007, με το τότε Υπουργικό να θεωρεί ότι ήταν ανεπαρκής η νομοθεσία, δίνοντας την εντολή ώστε να γίνει θέσπιση μετέπειτα.
Ρωτώντας τον κ. Σταυράκη για το λόγο που δεν έγιναν κανονισμοί ούτε κατά την θητεία του, ο κ. Σταυράκης παραδέχθηκε ότι φέρει και το τότε Υπουργικό Συμβούλιο ευθύνες, εξηγώντας πως δεν είχε πέσει στην αντίληψή κάποιου και ίσως να έγινε αυτή η παράλειψη λόγω κεκτημένης ταχύτητας.
Ήταν λίγα τα προβλήματα κατά την θητεία μου επειδή ήταν λίγες οι πολιτογραφήσεις
Σε ερώτηση της επιτροπής για το αν έγιναν λάθη και παραλείψεις στην λειτουργία του ΚΕΠ κατά την θητεία του κ. Σταυράκη, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών απάντησε ότι «σίγουρα θα υπήρχαν κενά και παραλείψεις αλλά δεν μπορώ συγκεκριμένα να θυμηθώ, αλλά θεωρώ ότι κατά την θητεία μου δεν υπήρχαν προβλήματα, επειδή ήταν λίγες οι πολιτογραφήσεις».
Σημείωσε ότι οι πλείστες περιπτώσεις τότε ήταν για άτομα που έμεναν ήδη στην Κύπρο, είχαν άδεια παραμονής και μετά από τρία χρόνια ήθελαν να προχωρήσουν σε πολιτογράφηση, θέτοντας το παράδειγμα ιδιοκτητών μεγάλης τράπεζας στην Κύπρο που προχώρησαν σε πολιτογράφηση.
Ανάφερε ότι ήταν εντελώς η διαφορετική η φιλοσοφία του Προγράμματος την συγκεκριμένη περίοδο σε αντίθεση με το τι έγινε μετά.
Ο κ. Σταυράκης τόνισε επίσης ότι αντιλαμβάνεται ότι λόγω οικονομικής στενότητας οι επόμενες κυβερνήσεις άλλαξαν τον τρόπο που προχωρούσαν σε σχέση με την παραχώρηση υπηκοοτήτων.