Του Μιχάλη Αντωνίου*
Παρά τα πλήγματα από την πανδημία, την κρίση από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ανάφλεξη στο Ισραήλ, την άνοδο στον πληθωρισμό και αύξηση στο κόστος ενέργειας, τις γεωπολιτικές εξελίξεις και το δύσκολο οικονομικό κλίμα που επικρατεί παγκόσμια, η κυπριακή οικονομία συνέχισε κατά το 2023 την ανοδική της πορεία, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά τη δυναμικότητα και ανθεκτικότητά της.
Από την άλλη, οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και το ενδεχόμενο κλιμάκωσής τους σε ευρύτερη σύγκρουση, προκαλεί σοβαρές ανησυχίες και εντείνουν την αβεβαιότητα στην περιοχή, με ενδεχόμενο να δυσχεράνουν μίαν ήδη επιβαρυμένη κατάσταση σε σχέση με τις διεθνείς τιμές της ενέργειας και της εφοδιαστικής αλυσίδας.
ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ 2024
Το 2024 αναμένεται να είναι μια ακόμα πιο δύσκολη χρονιά, με θετικές όμως προοπτικές. Δραματική πρόκληση παραμένει η έλλειψη εργατικού δυναμικού σε όλους τους τομείς της Οικονομικής Δραστηριότητας. Οι κυπριακές επιχειρήσεις αδυνατούν να εξεύρουν από την Κύπρο ή την Ε.Ε. προσωπικό σε ένα ευρύτατο φάσμα επαγγελμάτων. Ψηλά στην ατζέντα της ΟΕΒ είναι η βελτίωση του Επιχειρηματικού Οικοσυστήματος, η προώθηση του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της Καινοτομίας, η Πράσινη Μετάβαση, η απλοποίηση των διαδικασιών, η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των διαφόρων αιτημάτων από επιχειρήσεις ιδιαίτερα Αναπτυξιακού Προσανατολισμού, η Μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας, του Δικαστικού Συστήματος και η βελτίωση της ταχύτητας απονομής Δικαιοσύνης.
Καταλύτης για την υλοποίηση όλων των μεταρρυθμίσεων που θα συνεισφέρουν στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας, αποτελεί το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ανάμεσα στις σημαντικότερες εξελίξεις του 2023 στον τομέα των Εργασιακών Σχέσεων, ήταν η εισαγωγή του Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ) την 1 Ιανουαρίου. Παρά τις αντιδράσεις της ΟΕΒ, ο ΕΚΜ καθορίστηκε σε ψηλό επίπεδο χωρίς μάλιστα να διεξαχθεί μελέτη αντικτύπου (impact assessment) για το πώς η εισαγωγή του επηρεάζει την απασχόληση και την ανεργία, τους μισθούς γενικότερα και τις επιχειρήσεις σε σχέση και με τα μεγέθη τους.
Η επικείμενη αναπροσαρμογή του ΕΚΜ που θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2024, θα αποτελέσει εξίσου σημαντική εξέλιξη για τη νέα χρονιά και μια ενδεχόμενη αύξηση δυσανάλογη των δυνατοτήτων της οικονομίας, θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες. Σημειώνεται ότι από 1/1/2024 αυξάνονται οι εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Το συνεχώς αυξανόμενο εργατικό κόστος και το μεγάλο πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, έχουν οδηγήσει από τη μια σε μη ανταγωνιστικό μισθολογικό κόστος για τις επιχειρήσεις, με τις αυξήσεις των μισθών να μη συνάδουν με την παραγωγικότητα και από την άλλη σε ακύρωση επενδύσεων λόγω προβλημάτων στελέχωσης. Καθώς έχει πλέον επιβεβαιωθεί ότι οι ανάγκες σε προσωπικό δεν μπορούν να καλυφτούν από Κύπριους και Ευρωπαίους πολίτες, θα πρέπει να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση των επιχειρήσεων σε ανθρώπινο δυναμικό από τρίτες χώρες.
Το 2024 θα είναι επίσης ορόσημο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας για την ΟΕΒ, καθώς η διασφάλιση επαρκών συνταξιοδοτικών παροχών και η αξιοπρεπής διαβίωση των συνταξιούχων αφορούν όλους τους πολίτες, εργοδότες και εργαζόμενους του τόπου. Αναμένονται τα αποτελέσματα και οι εισηγήσεις των μελετών που διεξάγει το Διεθνές Γραφείο Εργασίας για να αρχίσει ο κοινωνικός διάλογος.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Με την έλευση του 2024 οι επιχειρήσεις στην Κύπρο βρίσκονται αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις και προοπτικές στον τομέα της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος. Από τα διδάγματα του 2023 προκύπτει η ανάγκη ενίσχυσης των προσπαθειών για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προώθησης πιο βιώσιμων πρακτικών στον Ενεργειακό τομέα. Η σταθεροποίηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας εμφανίζεται ως κύρια πρόκληση, με αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία, καθιστώντας αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η πίεση για τη μείωση των εκπομπών επιβάλλει την υιοθέτηση νέων πρακτικών και την επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το περιβαλλοντικό κόστος στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει υψηλό, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να αναζητήσουν λύσεις που θα συμβάλουν στη μείωση αυτού του κόστους.
Με τις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών CO2 να αυξάνονται, η ανάγκη για επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, γίνεται επιτακτική. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, ο εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου, η ενσωμάτωση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας και η έλευση φυσικού αερίου αποτελούν τις κυριότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η πολιτεία για την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου ενεργειακού μέλλοντος. Το 2024, αποτελεί χρονιά σταθμό για τη χώρα, όπου θα πρέπει να εφαρμοστούν στρατηγικές επενδύσεις, μεταρρυθμίσεις και συνεργασίες που θα οδηγήσουν σε ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό μέλλον για τις επιχειρήσεις μας.
*Γενικού διευθυντή της ΟΕΒ
Διαβάστε επίσης: Ρ. Μέτσολα: Αποφασιστικό έτος για την Ευρώπη το 2024