Σχέδιο δράσης για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης των δημοσίων οργανισμών και κρατικών επιχειρήσεων προωθεί η Κυβέρνηση.
Θεωρώντας ότι το πλαίσιο διακυβέρνησης των κρατικών επιχειρήσεων παρουσιάζει κενά σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των συστάσεων ανά χώρα ζητά τη λήψη μέτρων για αντιμετώπιση του θέματος.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Οικονομικών είχε ζητήσει τεχνική βοήθεια από το ΔΝΤ και τεχνοκράτες του ταμείου επισκέφθηκαν την Κύπρο μεταξύ 22 και 31 Μαρτίου 2023, ενώ η σχετική έκθεση εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023.
Όπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ λειτουργός του ΥΠΟΙΚ, αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται ένα πλάνο μεταρρύθμισης που θα τεθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για λήψη πολιτικών αποφάσεων και την προώθηση των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων σε μεταγενέστερο στάδιο.
Σημείωσε πως αρκετά θέματα που θέτει το ΔΝΤ αντιμετωπίζονται ήδη από υφιστάμενες ρυθμίσεις, προσθέτοντας πως το ΥΠΟΙΚ προσανατολίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση που να αντιμετωπίζει τα ζητήματα που εγείρονται.
Στην έκθεσή του, το ΔΝΤ αναγνωρίζει ότι οι κυπριακές αρχές εφάρμοσαν μέτρα για ενίσχυση της εποπτείας των ημικρατικών οργανισμών. Αναφέρεται στον περί δημοσιονομικής ευθύνης νόμο, που θεσπίστηκε το 2014, που κυρίως αναθέτει εξουσίες ελέγχου στο ΥΠΟΙΚ, καθώς σε υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους που αποσκοπούν στην ενίσχυση της εποπτείας και της διαχείρισης των δημοσιονομικών κινδύνων και τον Κώδικα Δημόσιας Διακυβέρνησης, με τον οποίο θεσπίστηκαν στοιχεία χρηστής διοίκησης και λογοδοσίας.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι μεταρρυθμίσεις αυτές απέφεραν αποτελέσματα, καθώς οι υποχρεώσεις των δημόσιων οργανισμών τα τελευταία χρόνια παρέμειναν σταθερές γύρω στο 11% του ΑΕΠ ενώ οι κρατικές εγγυήσεις προς δημόσιους οργανισμούς υποχώρησαν από 4,5% του ΑΕΠ το 2015 σε λιγότερο από 3% του ΑΕΠ το 2021, ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανήκουν σε δημόσιους οργανισμούς υποχώρησαν κάτω του 2% του συνόλου των κόκκινων δανείων το 2022. Επιπλέον, όπως αναφέρεται, τα πλείστα μέλη Διοικητικών Συμβουλίων είναι μη εκτελεστικά, κάτι που περιορίζει τη σύγκρουση συμφέροντος.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το ΥΠΟΙΚ ελέγχει συνολικά 58 δημόσιες οντότητες, χωρίς να περιλαμβάνονται οντότητες όπως η ΚΕΔΙΠΕΣ και ταμεία συντάξεων που ελέγχονται από κρατικές οντότητες. Ζήτημα εντοπίζει το ΔΝΤ και στην κατηγοριοποίηση κρατικών επιχειρήσεων βάσει του νομικού τους καθεστώτος (δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου), αντί του κατά πόσον κατά πόσο οι δραστηριότητές τους είναι εμπορικές ή για σκοπούς άσκησης πολιτικής.
Τo ΔΝΤ θεωρεί ότι η κατηγοριοποίηση των κρατικών οργανισμών πρέπει να συνάδει με το Εγχειρίδιο Στατιστικών Δημοσίων Οικονομικών του 2014 (GFSM 2014), που συνάδει με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό σύστημα λογαριασμών και το οποίο επιτρέπει τη διαφοροποίηση δημοσίων οντοτήτων που δραστηριοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς από οντότητες μη εμπορικού σκοπού.
Ένα ενιαίο σύστημα κατηγοριοποίησης θα διευκόλυνε την αποτελεσματική εποπτεία, την αξιολόγηση και τη λήψη ενημερωμένων αποφάσεων από την κυβέρνηση, αναφέρει το ΔΝΤ, το οποίο χρησιμοποιώντας τη δική κατηγοριοποίηση περιορίζει τις κρατικές επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς σε 17 από τις 58 και σημειώνει ότι οι οργανισμοί αυτοί διαχειρίζονταν συλλογικά περιουσιακά στοιχεία που αντιστοιχούσαν περίπου στο 22,3% του ΑΕΠ της χώρας το 2021.
Ενδεικτικά σημειώνει ότι η ΚΕΔΙΠΕΣ δεν περιλαμβάνεται στο μητρώο του ΥΠΟΙΚ με τους δημόσιους οργανισμούς, μια εταιρεία που είναι επιφορτισμένη να ανακτήσει την κρατική βοήθεια €3,6 δισ (που καταβλήθηκε κατά την πώληση του Συνεργατισμού στην Ελληνική το 2018) διαχειριζόμενη τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έμειναν εκτός της περιμέτρου της συναλλαγής.
Το ΔΝΤ τονίζει πως η διεθνής πρακτική καταδεικνύει πως μια «οντότητα ιδιοκτησίας», ή μια κεντρική μονάδα ή σώμα επιφορτισμένο με την εποπτεία των δημοσίων οργανισμών με αρμοδιότητα την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στον τομέα της διακυβέρνησης, θα είναι πολύ πιο πρακτικό στην παραγωγή αποτελεσμάτων.
Επίσης συστήνει όπως το ΥΠΟΙΚ ενισχύσει την ικανότητα εποπτείας της οικονομικής απόδοσης των δημοσίων οργανισμών και κρατικών επιχειρήσεων και του αντικτύπου τους στα δημόσια οικονομικά, να παρακολουθεί τον σχετικό δημοσιονομικό κίνδυνο και να δημοσιοποιεί εκθέσεις για τις επιδόσεις τους.
Αδύναμη εφαρμογή του νομικού πλαισίου
Το ΔΝΤ θεωρεί πως η εφαρμογή του υφιστάμενου νομικού πλαισίου παρακολούθησης και εποπτείας των κρατικών οργανισμών είναι αδύναμη. Σημειώνει μάλιστα ότι οι αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου εφαρμόστηκαν μερικώς «λόγω έλλειψης ικανότητας στην Κυβέρνηση και περιορισμένη αντίληψη από τις κρατικές οντότητες σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους».
Μεταξύ άλλων, οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν υποβάλλουν τριετή σχέδια ούτε στο αρμόδιο Υπουργείο ούτε στο ΥΠΟΙΚ, ενώ υποβάλλουν δήλωση συμμόρφωσης με τον Κώδικα στο ΥΠΟΙΚ. Ωστόσο, όπως αναφέρεται δεν υπάρχει μονάδα που να αναλύει τις δηλώσεις αυτές ή να εκδίδει εκθέσεις για την υλοποίηση του Κώδικα.
Πηγή: ΚΥΠΕ
Διαβάστε επίσης: