«Καθώς επιστρέφουμε σταδιακά σε μια κανονικότητα, θα πρέπει αφενός να καλύψουμε τις “τρύπες” που δημιουργήθηκαν και αφετέρου να προετοιμάσουμε την οικονομία για τη μετά πανδημία εποχή», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο νέος Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής της Deloitte Κύπρου, Πιερής Μάρκου, εξηγώντας πως, «για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται ένα έκτακτο σχέδιο δράσης για την οικονομία, με χρονοδιαγράμματα υλοποίησης και καθορισμένους στόχους, θεσμικές μεταρρυθμίσεις και ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και της οικονομίας».
Ο κ. Μάρκου, ο οποίος αναλαμβάνει τα ηνία σε μια περίοδο κατά την οποία η πανδημία έχει φέρει σημαντικές αλλαγές στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα, αλλά και εντός της ίδιας της Deloitte, μετά την ένταξή της στο περιφερειακό δίκτυο της Deloitte North South Europe, υπογραμμίζει μεταξύ άλλων πως έχει καταρτιστεί ένα «φιλόδοξο πλάνο που διασφαλίζει την επόμενη μέρα της Deloitte». Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που ακολουθεί, ο νέος CEO της Deloitte αναφέρεται στη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και στα προβλήματα των τραπεζικών ιδρυμάτων, ενώ καταθέτει τις απόψεις του για τη βελτίωση του μοντέλου ανάπτυξης της Κύπρου.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ
Ποιοι θα είναι οι πρώτοι, άμεσοι στόχοι σας ως νέου CEO της Deloitte Κύπρου; Τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε ως επικεφαλής της εταιρείας;
Ειδικότερα με δεδομένο το ότι η αγορά βρίσκεται υπό αναδιαμόρφωση λόγω των πολλών αναταράξεων που προκάλεσε η πανδημία, ο κύριος στόχος είναι η δημιουργία μιας ακόμα πιο ευέλικτης εταιρείας, που να προσαρμόζεται άμεσα στις τάσεις της αγοράς και στις ανάγκες των πελατών και πρωτίστως των στελεχών μας.
Η επιδίωξη όλων μας στην Deloitte είναι η δημιουργία μιας σύγχρονης και δυναμικής εταιρείας που να προσδίδει αξία στους πελάτες της, στην αγορά, αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι σημαντική η συνεργασία με το διεθνές μας δίκτυο, αξιοποιώντας τη μεγάλη τεχνογνωσία και εμπειρία των στελεχών μας και με οδηγό το όραμά μας για μια εταιρεία-πρότυπο στον κλάδο των επαγγελματικών υπηρεσιών. Δίνοντας έμφαση στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων με θετικό αντίκτυπο, θα συνεχίσουμε να είμαστε δίπλα στους πελάτες, στην κυπριακή οικονομία και στην κοινωνία μας.
Ποιες προκλήσεις καλείστε να διαχειριστείτε αλλά και ποιες προοπτικές διακρίνετε για την Deloitte;
Οι προκλήσεις αλλά και οι ευκαιρίες σήμερα είναι πάρα πολλές. Κατ’ αρχάς, εσωτερικά αναδιαμορφώνουμε συνεχώς το μοντέλο ανάπτυξής μας και επαναπροσδιορίζουμε τους επιχειρηματικούς μας στόχους, ακολουθώντας την κατεύθυνση του διεθνούς δικτύου μας. Δίνοντας ιδιαίτερη σημασία τόσο στην ευημερία των στελεχών μας όσο και στις ανάγκες της αγοράς και της κοινωνίας, εργαζόμαστε πυρετωδώς για την επόμενη μέρα, μετά το τέλος της πανδημίας.
Όσον αφορά τις προοπτικές του οργανισμού μας, στην Deloitte έχουμε αποδείξει διαχρονικά ότι μπορούμε να διαχειριστούμε με επιτυχία καταστάσεις κρίσης και ανάγκης για αναδιαμόρφωση, και είμαι αισιόδοξος για τα επόμενά μας βήματα. Η πανδημία έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές, και ειδικότερα στο μέλλον της εργασίας (Future of Work). Στόχος μας είναι να βελτιώνουμε συνεχώς το εργασιακό μας περιβάλλον και να παραμένουμε ευέλικτοι, για να είμαστε εργοδότης προτίμησης για τους επαγγελματίες του μέλλοντος. Με αυτά τα στελέχη στο δυναμικό μας, θα μπορέσουμε να προσδώσουμε πραγματική αξία στους πελάτες, στην αγορά και στους συνανθρώπους μας.
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΣ ΠΛΑΝΟ
Σε ποιους άξονες θα κινηθεί το στρατηγικό σας πλάνο;
Να αναφέρω ότι ο ρόλος της Deloitte στην Κύπρο γίνεται ακόμη πιο σημαντικός με την ένταξή μας στο περιφερειακό δίκτυο της Deloitte North South Europe, που δημιουργεί ευκαιρίες για την επέκταση των υπηρεσιών μας και τη δημιουργία νέων προοπτικών για τους ανθρώπους μας. Η κατεύθυνσή μας λοιπόν είναι διττή. Αφενός ενισχύουμε την εσωτερική δομή και οργάνωσή μας, και αφετέρου διευρύνουμε τις υπηρεσίες μας προς την αγορά. Κινούμενοι πάνω σ’ αυτούς τους δύο άξονες, θα αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις και θα πετύχουμε τις αυριανές στοχεύσεις μας.
Το στρατηγικό μας πλάνο λαμβάνει υπόψη τις ευρύτερες σημερινές δυσκολίες της αγοράς, αλλά περιλαμβάνει και τις λύσεις για το αύριο. Είναι ένα φιλόδοξο πλάνο που διασφαλίζει την επόμενη μέρα της Deloitte.
Στον τομέα των υπηρεσιών, ποια είναι η εικόνα που επικρατεί; Ποια ήταν η επίδραση της κρίσης του κορωνοϊού και ποιες νέες ευκαιρίες έχει φέρει για τον τομέα σας;
Ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών είχε μια καλή πορεία τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ωστόσο, τώρα με την πανδημία υπάρχουν δυσκολίες, αφού σημαντικό μέρος των επαγγελματικών υπηρεσιών έχει επηρεαστεί, μιας και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δραστηριότητες των ξένων επενδυτών και των High Net Worth Individuals. Πιστεύω, όμως, ότι με τη σταδιακή επιστροφή σε μια νέα κανονικότητα θα επανέλθουν και οι προοπτικές για τον κλάδο. Βεβαίως, η συνεχής εξυπηρέτηση των πελατών δεν έχει επηρεαστεί πολύ, αφού συνεχίζουν να υπάρχουν οι καθημερινές ανάγκες των οργανισμών σε θέματα συμμόρφωσης και λειτουργίας.
Επίσης, η πανδημία έχει φέρει στο προσκήνιο την παγκοσμιοποίηση μέσω της τεχνολογίας και τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών. Το μέλλον του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών θα βασιστεί στην ικανότητά μας να αγκαλιάσουμε την τεχνολογία και να προσφέρουμε μέγιστη ποιότητα στην εξυπηρέτηση πελατών.
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ποιες προοπτικές υπάρχουν στον τομέα των επενδύσεων; Πόσο μας επηρέασε η κατάργηση του ΚΕΠ και πού θεωρείτε ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση;
Όπως γνωρίζετε, η Κύπρος στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εφάρμοσε νομοθεσίες που πρόσφεραν ελκυστικά φορολογικά και άλλα κίνητρα για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Αυτό συνέβαλε στην αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για την Κύπρο.
Ωστόσο, τα όσα έχουν γίνει πρόσφατα σε σχέση με τις κακές πρακτικές σε μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτογραφήσεων έχουν πλήξει την εικόνα της Κύπρου διεθνώς. Προσωπικά, θεωρώ ότι, με στρατηγικές πρωτοβουλίες του δημόσιου και ιδιωτικού κλάδου στον τομέα των ξένων επενδύσεων, η Κύπρος θα βρεθεί και πάλι στις επιλογές των ξένων επενδυτών. Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την οικονομική διπλωματία πιστεύω ότι θα βοηθήσει τις επενδύσεις και την κυπριακή οικονομία ευρύτερα.
Με ποιους τρόπους μπορεί να επιτευχθεί βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου; Πού εντοπίζετε τις μεγαλύτερες αδυναμίες και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας;
Το θέμα της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου συζητείται εδώ και χρόνια. Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί, η ανταγωνιστικότητα της Κύπρου παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.
Για να βελτιώσουμε τη θέση της χώρας μας, κατ’ αρχάς θα πρέπει να δούμε το εργατικό κόστος, το οποίο βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στην Κύπρο. Στη συνέχεια, επιβάλλεται να εγκύψουμε στο κόστος παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών, σε συνάρτηση με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Επίσης, θα πρέπει να δούμε τις πτυχές που αφορούν τη φορολογία.
Εάν καταφέρουμε να συγκρατήσουμε τα κόστη μας και να αυξήσουμε την εξωστρέφεια της οικονομίας μας, θα μπορέσουμε να καταστούμε πιο ανταγωνιστικοί, κάτι που είναι απαραίτητο σήμερα με την παγκοσμιοποίηση.
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας; Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί πιο γρήγορη ανάκαμψη;
Η κυπριακή οικονομία, όπως όλες, δέχθηκε ισχυρά πλήγματα λόγω της πανδημίας. Τα υποχρεωτικά lockdowns, το κλείσιμο επιχειρήσεων, η αναστολή εργασιών, η πολύμηνη κρατική ενίσχυση σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους, και γενικά η όλη αποδιοργάνωση της οικονομίας, δημιούργησαν τεράστια προβλήματα.
Καθώς επιστρέφουμε σταδιακά σε μια κανονικότητα, θα πρέπει αφενός να καλύψουμε τις «τρύπες» που δημιουργήθηκαν και αφετέρου να προετοιμάσουμε την οικονομία για τη μετά πανδημία εποχή.
Για να τα επιτύχουμε αυτά, χρειάζεται ένα έκτακτο σχέδιο δράσης για την οικονομία, με χρονοδιαγράμματα υλοποίησης και καθορισμένους στόχους. Παράλληλα, οφείλουμε να προχωρήσουμε σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις και σε ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της οικονομίας. Αν συνεχίσουμε να εξαγγέλλουμε μεμονωμένα και αποσπασματικά μέτρα, δεν θα πετύχουμε τους στόχους μας.
Πώς μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος για τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης;
Προσωπικά δεν μου αρέσει ο όρος «δημιουργία νέου μοντέλου», αλλά προτιμώ τον όρο «βελτίωση του μοντέλου ανάπτυξης» της Κύπρου. Και αυτό γιατί δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε από το κάδρο της ανάπτυξης παραδοσιακούς ζωτικούς τομείς, όπως ο τουρισμός, τα ακίνητα και οι επενδύσεις.
Κάθε χώρα διαμορφώνει το μοντέλο ανάπτυξής της ανάλογα με τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Με επίκεντρο τους τομείς που προανέφερα, μπορούμε να τους βελτιώσουμε για να καλύπτουν νέες τάσεις και ανάγκες. Για παράδειγμα, στον τουρισμό θα πρέπει να προχωρήσουμε σε εμπλουτισμό και αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος, στα ακίνητα να μειώσουμε φορολογίες (π.χ. ΦΠΑ και τέλη) και στις επενδύσεις να δημιουργήσουμε ένα πιο αξιόπιστο και διάφανο επενδυτικό πρόγραμμα που να συνάδει με τα δεδομένα της Ε.Ε., ώστε να αποφύγουμε τα θέματα που οδήγησαν στην κατάργησή του.
Όσον αφορά άλλους τομείς, οφείλουμε να τους εμπλουτίσουμε και να τους αξιοποιήσουμε περισσότερο, όπως την ενέργεια, την τεχνολογία, την καινοτομία, την ιδιωτική εκπαίδευση, την ιατρική και την πράσινη και γαλάζια ανάπτυξη.
Αναβαθμίζοντας λοιπόν τους παραδοσιακούς τομείς και προωθώντας περισσότερο τους αναδυόμενους, θα δημιουργήσουμε το ιδανικό μοντέλο ανάπτυξης για την Κύπρο.
ΕΤΑΙΡΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ
Ποια είναι η άποψή σας σε σχέση με την επιβολή ενός παγκόσμιου εταιρικού φόρου;
Το θέμα αυτό το ήγειρε πρώτα ο Τζο Μπάιντεν και συμφώνησαν μαζί του διάφορες χώρες της Ευρώπης. Δεν είναι όμως εύκολο εγχείρημα, γιατί έχει να κάνει με τις ιδιαιτερότητες και τους φορολογικούς στόχους κάθε χώρας. Η παρόμοια πρόταση που έγινε για έναν ευρωπαϊκό κοινό εταιρικό φόρο δεν προχώρησε λόγω αντιδράσεων αρκετών χωρών-μελών της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Θεωρώ λοιπόν ότι και η συζήτηση που άρχισε για έναν παγκόσμιο εταιρικό φόρο θα κρατήσει χρόνια και δεν θα λυθεί εύκολα.
Με ποιο τρόπο θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί το φορολογικό σύστημα της χώρας;
Όπως γνωρίζετε, οι επαγγελματίες του κλάδου και ο ΣΕΛΚ προτείνουμε εδώ και καιρό την προώθηση σημαντικών αλλαγών στο φορολογικό μας σύστημα. Βασικά, επιδιώκουμε μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση που να λαμβάνει υπόψη τα νέα δεδομένα της οικονομίας μας και τις νέες απαιτήσεις φορολογίας. Η προηγούμενη μεταρρύθμιση έγινε το 2003 και από τότε έχουν διαφοροποιηθεί πολύ τα δεδομένα της οικονομίας.
Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να καταργηθούν αχρείαστες φορολογίες, να συμπτυχθούν φόροι, να επεκταθεί η χρήση της τεχνολογίας στα φορολογικά, να περιοριστεί η γραφειοκρατία, να προσεγγιστεί διαφορετικά το θέμα της φοροδιαφυγής και γενικά να γίνει ένα τολμηρό «λίφτινγκ» στα φορολογικά.
Ποιες αλλαγές έχει φέρει η πανδημία στον τομέα των επιχειρήσεων και τι άλλο θα πρέπει να αναμένουμε;
H κυριότερη αλλαγή που έφερε στις επιχειρήσεις η πανδημία είναι η στροφή προς τη νέα τεχνολογία. Πολλές επιχειρήσεις που καθυστερούσαν την τεχνολογική αναβάθμισή τους, κατά τη διάρκεια της πανδημίας υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στη χρήση της τεχνολογίας για να επιβιώσουν και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Οι νέες τάσεις δεν πρόκειται να υποχωρήσουν μετά τη λήξη της πανδημίας, οπότε οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να εκσυγχρονίζονται τεχνολογικά και παράλληλα να εστιάζουν στους νέους τρόπους συμπεριφοράς των καταναλωτών.
ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα;
Η σημαντικότερη πρόκληση είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Παρά την πώληση αρκετών δανείων από τις τράπεζες, το ποσό των 5 δισ. ευρώ που απομένει στα χαρτοφυλάκιά τους είναι υψηλό και δημιουργεί προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα.
Πρόκληση για τον χρηματοπιστωτικό τομέα συνεχίζει να παραμένει η καλύτερη οργάνωση και δομή του, ώστε να συγκρατήσει τα κόστη λειτουργίας του. Είναι φανερό ότι οι τράπεζες σήμερα, αν και διαθέτουν μεγάλη ρευστότητα χρήματος, δεν μπορούν να στηρίξουν επαρκώς την αγορά, αφού ανησυχούν για την αύξηση των ΜΕΔ τους.
Κατά τη γνώμη μου, το χρηματοπιστωτικό σύστημα χρειάζεται μια γενική ανασύνταξη που να περιλαμβάνει την προώθηση περισσότερων ψηφιακών προϊόντων, τη συγκράτηση του κόστους λειτουργίας, την επινόηση νέων προϊόντων, πιο ευέλικτες μεθόδους και άλλες εναρμονίσεις με τα νέα δεδομένα της αγοράς.
ΕΝΘΕΤΟ:
ΤΙΤΛΑΚΙ: ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Ποια είναι η στρατηγική σας προσέγγιση όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη;
Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η προσπάθεια συνδυασμού στόχων για καλύτερη ποιότητα ζωής, υγείας και ευημερίας, με κοινωνική δικαιοσύνη και διατήρηση της ικανότητας της γης να υποστηρίζει τη ζωή σε όλη της την ποικιλότητα. Βιώσιμη ανάπτυξη έχουμε όταν επιτυγχάνονται οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι ταυτόχρονα.
Στην Deloitte, κατανοούμε την άμεση ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη και πιστεύουμε ότι με τη συλλογική προσπάθεια, τόσο επιχειρήσεων όσο και της κοινωνίας, μπορούμε να επιτύχουμε θετικά αποτελέσματα αν δράσουμε άμεσα. Έχουμε θέσει στόχους παγκοσμίως, που συμπεριλαμβάνουν net-zero μέχρι το 2030, την ανάπτυξη πράσινων πολιτικών και πρακτικών, τη συμμετοχή και εκπαίδευση των ανθρώπων μας σχετικά με τις θετικές κλιματικές επιλογές που μπορούν να κάνουν στο σπίτι και στην εργασία, καθώς και τη δημιουργία πράσινων οικοσυστημάτων που θα απαρτίζονται από τους πελάτες, τους συνεργάτες, ΜΚΟ και άλλους σχετικούς οργανισμούς.
Θα συνεχίσουμε βεβαίως και τις πρωτοβουλίες μας για τη στήριξη ευάλωτων ομάδων, αλλά και startups που συμβάλλουν στην εξέλιξη της οικονομίας μας, στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και στην αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
WHO IS WHO
Ο Πιερής Μάρκου ανέλαβε καθήκοντα Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή της Deloitte Κύπρου και είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Deloitte Middle East από την 1η Ιουνίου 2021, αφού είχε υπηρετήσει ως ο Επικεφαλής των Φορολογικών & Νομικών Υπηρεσιών για σειρά ετών. Είναι Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ). Είναι επίσης μέλος του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών στην Αγγλία και την Ουαλία, του Chartered Institute of Taxation και του Διοικητικού Συμβουλίου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λευκωσίας. Συμμετέχει ενεργά τα τελευταία χρόνια στη διαμόρφωση της φορολογικής πολιτικής των εκάστοτε κυβερνήσεων.