Του Ανδρέα Μάτσα*
Το 2021 αποτέλεσε σημαντικό έτος μετάβασης, σε ό,τι αφορά τη δημιουργία προοπτικών ανάκαμψης από τις αρνητικές επιδράσεις της υγειονομικής κρίσης, ως απότοκου της πανδημίας, στην οικονομία, στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία γενικότερα.
Το 2022 θα είναι χρονιά προκλήσεων, σε συνάρτηση με τη δυνατότητα διαχείρισης και αναχαίτισης της πανδημίας χωρίς πισωγυρίσματα. Η συνεχής πτωτική τάση που καταγράφεται στην ανεργία δημιουργεί συνθήκες πλήρους απασχόλησης και δυνατότητες καλύτερης οργάνωσης της αγοράς εργασίας. Την ίδια στιγμή, όμως, οι πληθωριστικές τάσεις της οικονομίας χρήζουν μιας πιο στοχευμένης και συγκροτημένης στρατηγικής προς όφελος τόσο των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού όσο και ευρύτερα.
Το 2022, με δεδομένη και την κορύφωση των διεργασιών σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2023, θα πρέπει να λειτουργήσει και ως εφαλτήριο για να μετουσιωθεί σε πράξη το ηθικό, το πρέπον και το δίκαιο. Όλα όσα η κοινωνία επιδιώκει και αναμένει να βιώσει ως αντισταθμιστικές πράξεις στη διαφθορά και στην αμετροέπεια, προωθώντας την κάθαρση και τη διαφάνεια.
Σε αυτή τη διαδικασία και προσπάθεια, αναδεικνύεται η σημασία του συνδικαλιστικού κινήματος ως πολυεπίπεδης και πολυδιάστατης έπαλξης προώθησης συνθηκών δημιουργίας του κράτους δικαίου, μέσα από την εδραίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής.
Επιβάλλεται η πρακτική εφαρμογή πολιτικών προς όφελος των εργαζομένων και της ομαλής λειτουργίας της αγοράς εργασίας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη και τις πραγματικότητες που αφορούν την υγιή επιχειρηματικότητα. Αυτή η φιλοσοφία έδωσε ώθηση στους κοινωνικούς εταίρους, μαζί με την Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για να λειτουργήσουμε ακαριαία και υπό τις περιστάσεις ουσιαστικά και αποτελεσματικά, σε ό,τι αφορά την προώθηση συγκεκριμένων και στοχευμένων σχεδίων, προστατεύοντας τους εργαζόμενους, την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
Η πανδημία έχει επιβεβαιώσει πως η οικονομία και η αγορά εργασίας δεν αυτορρυθμίζονται πάντοτε, ομοίως και η επιχειρηματικότητα χρήζει ενίσχυσης και στήριξης σε συγκεκριμένες συνθήκες. Στη βάση αυτών των βιωματικών παραδοχών, αναδεικνύεται ακόμα πιο ξεκάθαρα ο ρόλος και η σημασία του κοινωνικού διαλόγου, της τριμερούς και διμερούς συνεργασίας, όπως βέβαια και η αμφίδρομη χρησιμότητα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ως του πιο αποτελεσματικού εργαλείου για ποιοτική και αξιοπρεπή εργασία.
Ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων συνδράμει στην καλύτερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας, στην άρση του αθέμιτου ανταγωνισμού και στην πάταξη φαινομένων που διασυνδέονται με την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία, αξιοποιώντας παράλληλα και την Ενιαία Υπηρεσία Επιθεωρήσεων, όπως και το λογισμικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
ΟΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΜΑΣ
Ως Ευρωπαίοι πολίτες, διεκδικούμε μια Ευρώπη με αξιοπρεπείς και ποιοτικές θέσεις εργασίας, δικαιότερους όρους απασχόλησης, ισορροπημένη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, ισότητα ανάμεσα στα φύλα, επιτυχή διαχείριση των προκλήσεων που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, καλύτερα επίπεδα ιατρικής φροντίδας και μεγαλύτερη ισορροπία στη ζωή των ανθρώπων, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.
Αυτή η ισορροπία εδραιώνεται μέσα και από το ΓΕΣΥ, ξεκαθαρίζοντας πως, αυτή η μέγιστη κοινωνική κατάκτηση ήρθε για να μείνει.
Η πορεία ανάκαμψης της οικονομίας, η σταθερή και ουσιαστική μείωση της ανεργίας και η προοπτική ανάπτυξης προδιαγράφουν και την ομαλοποίηση της αγοράς εργασίας, μέσα και από την επαναφορά και επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, στηρίζοντας έτσι την κατανάλωση και την πραγματική οικονομία και λειτουργώντας αντισταθμιστικά ως αντίδοτο στις διαφαινόμενες πληθωριστικές τάσεις.
ΑΤΑ
Αυτή η πραγματικότητα επιβεβαιώνει την ορθότητα της Συμφωνίας-Πλαισίου 2018-2020, η οποία συνυπογράφηκε από τους κοινωνικούς εταίρους και επεκτάθηκε για ακόμα έναν χρόνο λόγω της πανδημίας, σε σχέση με τη διατήρηση του θεσμού της ΑΤΑ. Με βάση τη ρύθμιση που επιτεύχθηκε, η ΣΕΚ διεκδικεί την ολική επαναφορά της ΑΤΑ στη βάση της φιλοσοφίας της, όπως καθορίζεται και στη Συμφωνία που υπέγραψαν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι.
Με βάση πρόσφατη μελέτη των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, οι αυξήσεις των μισθών στην Κύπρο, από το 2010 μέχρι και σήμερα, βρίσκονται κάτω από την παραγωγικότητα, ενώ παράλληλα, στην αντίστοιχη περίπου περίοδο, υπήρξε σημαντική μείωση μισθών, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να έχουν χρηματοδοτήσει ουσιαστικά τις επιχειρήσεις. Στη βάση αυτών των δεδομένων και με τεκμηρίωση τη συνεχή ανάκαμψη της οικονομίας, η πολιτική αιτημάτων για ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων θα περιλαμβάνει αύξηση μισθών και βελτίωση παρεμφερών ωφελημάτων, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και πραγματικοτήτων.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Αναντίλεκτα, η πράσινη ανάπτυξη και οι πράσινες θέσεις εργασίας, σε συνάρτηση και με τη γαλάζια οικονομία, αποτελούν ύστατη και επιβεβλημένη αναγκαιότητα για αποτελεσματική διαχείριση και επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και της κλιματικής αλλαγής.
Η πρόταση της ΣΕΚ για μια δημοσιονομικά ουδέτερη πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση στοχεύει στον περιορισμό της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, φορολογώντας τη ρύπανση και προωθώντας και ενισχύοντας την κυκλική οικονομία.
Η αξιοποίηση του κοινωνικού διαλόγου, που βρίσκεται σε εξέλιξη στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, θα θέσει το επαρκώς ικανοποιητικό και αναγκαίο πλαίσιο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού, τη ρύθμιση της τηλεργασίας, την αναθεώρηση της Στρατηγικής Απασχόλησης Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, όπως και την αναδιαμόρφωση της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης.
Η επίτευξη του στόχου της κοινωνικής συνοχής και της άρσης της φτώχειας προαπαιτούν ένα επαρκώς ισορροπημένο και κοινωνικά δίκαιο συνταξιοδοτικό σύστημα, διασφαλίζοντας τη διατήρηση της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων και αποτρέποντας την επιβάρυνση των επόμενων γενιών. Παράλληλα, βασική παράμετρο στη μεταρρυθμιστική διαδικασία θα πρέπει να αποτελεί και η ενίσχυση, η επέκταση και η εδραίωση του θεσμού των Ταμείων Προνοίας ως βασικού συμβατικού άξονα, δίνοντας τη δυνατότητα περαιτέρω βελτίωσης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων και περιορίζοντας τις συνταξιοδοτικές ανομοιομορφίες και ανισότητες.
ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ
Στη συζήτηση του συνταξιοδοτικού θα πρέπει να ενταχθεί και το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο παρουσιάζει διαχρονική αδυναμία επίλυσής του, συνθέτοντας, μαζί με την κατοχή και την παράνομη ή και την εντέχνως προωθούμενη μετανάστευση, έναν επικίνδυνο ωρολογιακό εκρηκτικό μηχανισμό. Ένα ομολογουμένως δύσκολο ζήτημα, για το οποίο ο ρόλος της ΕΕ θα πρέπει να είναι υποβοηθητικός και αλληλέγγυος στην αντιμετώπισή του.
Ο καθορισμός εθνικού κατώτατου μισθού αποτελεί για τη ΣΕΚ ύψιστη προτεραιότητα. Η αναγκαιότητα καθορισμού του επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για καθορισμό του πλαισίου ρύθμισης του ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού, προωθώντας την αξιοπρέπεια στην εργασία, μειώνοντας τις ανισότητες και το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο, αυξάνοντας την κατανάλωση και ενισχύοντας την πραγματική οικονομία, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί υποστηρικτικά στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Παράλληλα, αναδεικνύεται το γεγονός πως ο κατώτατος μισθός δεν επιβαρύνει την απασχόληση αλλά ούτε και επηρεάζει ή απειλεί την κερδοφορία και τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Τα διαθέσιμα ευρήματα της μελέτης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), σε συνάρτηση με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, δημιουργούν το απαιτούμενο υπόβαθρο τεκμηρίωσης για θετική κατάληξη του διαλόγου και θέσπιση του εθνικού κατώτατου μισθού.
Στο ίδιο πλαίσιο βελτίωσης των συνθηκών λειτουργίας της αγοράς εργασίας βρίσκεται και η προωθούμενη ρύθμιση της τηλεργασίας, αποτρέποντας τη δημιουργία ψηφιακού χάσματος, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και κατοχυρώνοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων που θα επιλέξουν την αξιοποίηση αυτής της μορφής απασχόλησης.
Ομοίως και η αναπροσαρμογή της Στρατηγικής Απασχόλησης Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, διασφαλίζοντας ότι θα μπορέσουν να δημιουργηθούν οι συνθήκες κάλυψης των αναγκών που παρουσιάζει η αγορά εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, χωρίς να δημιουργούνται στρεβλώσεις και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, είτε ανάμεσα σε εργαζόμενους είτε ανάμεσα σε επιχειρήσεις.
Μια κοινωνικοοικονομικά δίκαιη μετάβαση και κινητικότητα προϋποθέτει επίσης την αποτροπή άτυπων και επισφαλών μορφών απασχόλησης και την αναχαίτιση της αγοράς υπηρεσιών για κάλυψη μόνιμων αναγκών, όπως επίσης και την πάταξη του φαινομένου της ψευδοαυτοπασχόλησης, ιδιαίτερα ανάμεσα στους εργαζόμενους πλατφόρμας. Μια μετάβαση που θα θέτει ψηλά στις προτεραιότητές της την αναβάθμιση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στην εργασία. Γίνεται κατανοητό επίσης πως η εδραίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης διασυνδέεται άμεσα με την περαιτέρω ενίσχυση των πολιτικών συμφιλίωσης οικογένειας και εργασίας, σπάζοντας τους φραγμούς που δημιουργούν οι στερεότυπες αντιλήψεις και οι έμφυλες διακρίσεις. Ο σχεδιασμός από τη ΣΕΚ και η υιοθέτηση από τους υπόλοιπους κοινωνικούς εταίρους του Κώδικα Σεξουαλικής Παρενόχλησης, καθώς και η αναβάθμιση της νομοθεσίας κατά της παρενόχλησης και της βίας κατά των γυναικών, δημιουργούν καλύτερες δυνατότητες και προοπτικές αναχαίτισης και αποτροπής των φαινομένων αυτών.
Η πανδημία θέτει σε πρώτο πλάνο την κοινωνική ατζέντα και επιβάλλει όπως οι αλλαγές είναι πιο μόνιμες, τόσο για την προστασία της απασχόλησης όσο και για τη δημιουργία νέων, ποιοτικών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, μέσα από υγιείς επενδύσεις και αξιοποιώντας πλήρως το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της οικονομίας, στο πλαίσιο και των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που θα δώσουν ώθηση σε αυτή την πορεία. Για τη ΣΕΚ, οι στοχευμένες μεταρρυθμίσεις που αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση και διασυνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξή της, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τη δημόσια υπηρεσία, σε σχέση και με την άρση της γραφειοκρατίας, τη δικαιοσύνη, στη βάση της ενίσχυσης του κράτους δικαίου, όπως βέβαια και η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, θα πρέπει να ψηφιστούν χωρίς άλλη καθυστέρηση.
Ο κόσμος αλλάζει, η αγορά εργασίας διαφοροποιείται, η ίδια η κοινωνία αναπροσαρμόζεται και η ΣΕΚ παραμένει μέρος της λύσης και σταθερή σε αρχές και αξίες, συνεπής στον ρόλο που της έχει αποδοθεί από τους εργαζόμενους και την κοινωνία, διαχειριζόμενη τις προκλήσεις και αξιοποιώντας τις προοπτικές που διανοίγονται εντός του 2022.
*Γενικού Γραμματέα ΣΕΚ