ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ*
Ο τομέας επαγγελματικών υπηρεσιών αποτελεί αναμφίβολα μια από τις βασικότερες κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη της χώρας. Σε συνδυασμό με το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό, την αποτελεσματική διοίκηση, τις υποδομές και το φιλικό προς τις επιχειρήσεις εταιρικό και φορολογικό καθεστώς, αποτελεί το πρωταρχικό μέσο προσέλκυσης ξένων για διεξαγωγή των διεθνών τους δραστηριοτήτων.
Οι πάροχοι επαγγελματικών υπηρεσιών διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στην οικονομία, προσφέροντας τις απαραίτητες υπηρεσίες για τη διεξαγωγή του επιχειρείν και για να μπορούν οι εταιρείες να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
Για να συνεχίσει ο κλάδος να αποτελεί την αιχμή του δόρατος για την οικονομία μας, θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές εγχώριες και παγκόσμιες εξελίξεις σε επαγγελματικό, πολιτικό και νομοθετικό επίπεδο.
Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 2022
Οι διεθνείς εξελίξεις, με πρώτιστη τη σύρραξη στην Ουκρανία αλλά και τη συνεχιζόμενη πανδημία, έχουν διαφοροποιήσει δραματικά το διεθνές γεωπολιτικό και επιχειρηματικό περιβάλλον, σε σημείο που πολύ δύσκολα μπορούμε να μιλούμε για την οποιαδήποτε – έστω και σταδιακή - επιστροφή στην «κανονικότητα» όπως την ξέραμε μέχρι πρόσφατα. Αναπόφευκτα, οι εξελίξεις αυτές έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών στην Κύπρο, όπως και την κυπριακή οικονομία γενικότερα.
Από τη στιγμή που οι ρωσικές και ουκρανικές αγορές ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένες με τη χώρα μας, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί κατά της Ρωσίας και τα αντίμετρα που έλαβε η Μόσχα ως απάντηση επέφεραν, ως φυσικό επακόλουθο, σημαντικά προβλήματα σε πολλούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο οποίος αντιμετωπίζει συρρίκνωση των δραστηριοτήτων του και σημαντικές δυσκολίες στην εξυπηρέτηση πελατών από τη Ρωσία.
Σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό, την άνοδο των τιμών γενικά, τις δυσκολίες και τους περιορισμούς στις πληρωμές, καθώς επίσης και τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των επενδυτών και επιχειρηματιών, οι πάροχοι επαγγελματικών υπηρεσιών στην Κύπρο καλούνται να αντιμετωπίσουν άμεσες και πιεστικές προκλήσεις.
Είναι γεγονός ότι η διαχείριση της πρωτόγνωρης κατάστασης αποδεικνύεται περίπλοκη και προβληματική. Εν τούτοις, ειδικά στην Κύπρο, ο τομέας των υπηρεσιών επέδειξε και συνεχίζει να επιδεικνύει την απαραίτητη ευελιξία, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα απέναντι στα νέα δεδομένα.
Οι επιχειρήσεις στις προαναφερθείσες επηρεαζόμενες χώρες αντιμετωπίζουν την κατάσταση δρομολογώντας τη μετακίνηση των διεθνών δραστηριοτήτων τους ή ακόμη και της έδρας τους. Το γεγονός αυτό αυξάνει τις επενδύσεις σε χώρες που διαθέτουν τις απαραίτητες δυνατότητες και υποδομές, όπως η Κύπρος, η οποία ήδη άρχισε να εξυπηρετεί αυτή την ανάγκη – με ακόμα μεγαλύτερες προοπτικές.
Αυτό δένει και με την τεράστια προσπάθεια της Κύπρου στο να καθιερωθεί ως ένας από τους προτιμητέους προορισμούς για μετεγκατάσταση ξένων εταιρειών και προσωπικού ή ακόμη και τη μεταφορά έδρας (headquartering) στην Κύπρο.
Μέσα από σειρά διάφορων σχετικών κινήτρων, έχει ήδη αναπτυχθεί μεγάλη δυναμική και έχει παρατηρηθεί σημαντική εισροή και από άλλες χώρες (π.χ. Ισραήλ), με ακόμα μεγαλύτερες προοπτικές, οι οποίοι έχουν επενδύσει σημαντικά σε ολοκληρωμένες επιχειρησιακές υποδομές στο νησί.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Από την άλλη πλευρά, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει ανάγκη για πιο καταρτισμένο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό σε ορισμένους εξειδικευμένους τομείς, κυρίως που σχετίζονται με τεχνολογία, όπως για παράδειγμα fintech, πληροφορική, νεοφυείς τεχνολογικές επιχειρήσεις και κρυπτονομίσματα. Ως αποτέλεσμα, ξένοι οργανισμοί και εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς και που επιθυμούν να επενδύσουν στην Κύπρο συναντούν δυσκολίες στο να εντοπίσουν κατάλληλο προσωπικό από την εγχώρια αγορά εργασίας και αναγκάζονται να φέρουν άτομα από το εξωτερικό.
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2023
Η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κύπρος κατά τη γνώμη μου, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, είναι η ανάγκη διατήρησης και περαιτέρω βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και αξιοπιστίας της ως επενδυτικού προορισμού.
Τα γενικά πλεονεκτήματα που προσφέρει η Κύπρος είναι εκεί και δουλεύουν. Προσαρμόζονται και διαμορφώνονται συνεχώς με βάση τις νέες τάσεις αλλά και διεθνείς κανονισμούς. Σίγουρα όμως θα πρέπει να γίνει πιο έγκαιρη μελέτη και εφαρμογή για προσέλκυση πιο εξειδικευμένων τομέων δραστηριότητας, κάτι το οποίο άλλοι ανταγωνιστικοί προορισμοί έχουν ήδη κάνει.
Ένα από τα μεγαλύτερα μας πλεονεκτήματα είναι ο φιλικός και έμπειρος τρόπος αντιμετώπισης, κατανόησης και χειρισμού ξένων πελατών/ συνεργατών από τους επαγγελματίες πάροχους υπηρεσιών. Αυτή την κουλτούρα την έχουμε εμπεδώσει μέσα από δεκαετίες και είναι πολύ αρεστή προς τους ξένους.
Επιπλέον, παρατηρούνται αναντιστοιχίες μεταξύ δεξιοτήτων και επιχειρηματικών αναγκών σε τομείς της οικονομίας στους οποίους η Κύπρος στοχεύει για προσέλκυση επενδύσεων. Χρειάζεται διορατικότητα και μακροπρόθεσμη πολιτική, με στόχο τον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό και εκπαίδευση των νέων επιστημόνων και επαγγελματιών, ούτως ώστε να αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες που θα επιτρέπουν την κάλυψη των αναγκών.
Άλλο σημαντικό θέμα που βλέπει κάποιος είναι η φήμη και η εικόνα του διεθνούς επιχειρησιακού προορισμού που θα επιλέξει. Μέσα στην τελευταία δεκαετία, η εικόνα της Κύπρου σίγουρα έχει πληγεί σε διάφορες φάσεις, άλλες γνωστές και άλλες όχι τόσο. Έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται διάφορες σωστές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Το στίγμα όμως παραμένει. Σίγουρα έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας και αυτό εναπόκειται σε όλους μας.
Τέλος, δεν νοείται ένα διεθνές επιχειρηματικό - χρηματοοικονομικό κέντρο, όπως η Κύπρος, να μην έχει υγιές, λειτουργικό και ελκυστικό τραπεζικό σύστημα – όχι μόνο στην πράξη αλλά και στην εικόνα που προβάλλει προς τα έξω. Ενώ σε μεγάλο βαθμό έχει βελτιωθεί, θεωρώ πως είναι ένα «καυτό» θέμα για το οποίο πρέπει άμεσα να βρεθούν οι λύσεις αλλά και να αλλάξουν διάφορες νοοτροπίες και πρακτικές. Οι τράπεζες επιβάλλεται να αφουγκραστούν τις απαιτήσεις των ξένων επενδυτών μέσω των συμβούλων τους και να εφαρμόσουν μία ευέλικτη προσέγγιση με τον κάθε επενδυτή ξεχωριστά. Τολμώ να πω ότι αυτή η προσέγγιση πρέπει να γίνει άμεσα.
ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Ως μικρή χώρα, αναπόφευκτα η οικονομία μας εξαρτάται υπερβολικά από μικρό αριθμό Τομέων, συγκεκριμένα του Τουριστικού, του Κτηματομεσιτικού, της Ναυτιλίας και των Επαγγελματικών Υπηρεσιών.
Η νέα κυβέρνηση που θα αναλάβει τα ηνία το 2023, θα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για διαφοροποίηση του οικονομικού μοντέλου της χώρας, που να αποσκοπεί αφενός μεν σε περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη, αφετέρου δε στην ενθάρρυνση επενδύσεων σε νέους τομείς όπως την Ψηφιακή Τεχνολογία, Έρευνα και Καινοτομία, Βιοεπιστήμες, Αειφορία, Εκπαίδευση και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη είναι η άρρηκτη και αγαστή συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Προς αυτή την κατεύθυνση και για να μπορεί η χώρα μας να ανταποκριθεί στις ανάγκες του προφίλ των επενδυτών που επιθυμούμε να προσελκύσουμε, υπάρχει επιτακτική ανάγκη εκσυγχρονισμού των θεσμών και υποδομών. Χρειάζονται δραστικές και πρακτικές μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Υπηρεσία, τη Δικαιοσύνη, καθώς και στον Τομέα της Φορολογίας.
Θα πρέπει επίσης να αντιμετωπισθούν οι ελλείψεις σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και να υπάρξει αντιστοίχιση μεταξύ δεξιοτήτων και επιχειρηματικών αναγκών, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις τρέχουσες ανάγκες και τάσεις, όσο και τις μελλοντικές που προβλέπεται να προκύψουν μακροπρόθεσμα.
Εν κατακλείδι, η διατήρηση και ενίσχυση της αξιοπιστίας της Κύπρου και της ελκυστικότητάς της ως επενδυτικός προορισμός θα πρέπει να είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης, και πάση θυσία να διατηρηθεί ως κόρη οφθαλμού.
Διαβάστε επίσης: Οι μεταρρυθμίσεις είναι μονόδρομος για το μέλλον της Κύπρου
*ΙΔΡΥΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ TOTALSERVE MANAGEMENT LTD