ΤΟΥ ΔΡΑ ΝΙΚΟΛΑ Π. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ*
Το επιχειρείν στις μέρες μας είναι μια άσκηση ισορροπίας εν μέσω σημαντικών προκλήσεων τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Οι πληθωριστικές πιέσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία ενέτειναν τις συνέπειες της κρίσης στην εφοδιαστική αλυσίδα, ενώ το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας συγκρούεται με την αναγκαιότητα μιας ταχύτερης πράσινης μετάβασης για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Σε αυτό το πλαίσιο, τόσο στη χώρα μας όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα ταχέως εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, με τρόπους που θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την αειφορία της εγχώριας και ευρωπαϊκής οικονομίας. Κινητήρια δύναμη αυτού του μοντέλου ανάπτυξης αποτελεί κατά ένα μεγάλο βαθμό το τετράπτυχο Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) - Καινοτομία - Τεχνολογικός Εκσυγχρονισμός. Οι τέσσερις αυτοί πυλώνες διέπουν οριζόντια το σύνολο της οικονομίας, συνεισφέρουν στην ανταγωνιστικότητα της χώρας και αναβαθμίζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Για τους λόγους αυτούς, βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος των μεταρρυθμίσεων που λαμβάνουν χώρα στην Κύπρο.
Η κυβέρνηση έχει θέσει στην κορυφή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας την ανάδειξη της Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ) σε βασικό πυλώνα ενός οικονομικού μοντέλου που θα μετουσιώνει την επιστημονική αριστεία και καινοτομία σε ανάπτυξη, επενδυτικές ευκαιρίες και θέσεις εργασίας. Αυτά αντικατοπτρίζονται, άλλωστε, στις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «Κύπρος το Αύριο», καθώς και στη μακροπρόθεσμη στρατηγική του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, «Όραμα 2035», η οποία με ουσιαστικό πλάνο δράσεων και έμφαση στην Ε&Α, στην καινοτομία και στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου και στην πράσινη μετάβαση (όπως π.χ. μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων περιβαλλοντικών τεχνολογιών).
Επενδύοντας στα πιο πάνω και αναγνωρίζοντας τον ουσιαστικό τους ρόλο, η Κύπρος μετατρέπεται σε έναν δυναμικά αναπτυσσόμενο περιφερειακό κόμβο τεχνολογίας και καινοτομίας, με τα αποτελέσματα να είναι ήδη μετρήσιμα.
Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΟΥΣ STRONG INNOVATORS
Σύμφωνα με το European Innovation Scoreboard, η Κύπρος εντάσσεται για πρώτη φορά στους Strong Innovators της ΕΕ, επιδεικνύοντας τη μεγαλύτερη πρόοδο και βελτιώνοντας την επίδοσή της κατά 38% έναντι 10% του μέσου όρου των χωρών της Ένωσης. Παράλληλα, η Κύπρος αποτελεί την πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με πληθυσμιακή κάλυψη 100% σε δίκτυα 5G. Η χώρα μας πιστώνεται επίσης την ύπαρξη ενός εξαιρετικά φιλικού προς την καινοτομία, την αγορά και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, ερευνητικού και πανεπιστημιακού περιβάλλοντος. Βρισκόμαστε σε εξαιρετικό επίπεδο σε ό,τι αφορά τη διασύνδεση του ερευνητικού ιστού με τη βιομηχανία, τις συνεργασίες δημόσιου – ιδιωτικού τομέα σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, καθώς και τις αιτήσεις για διεθνείς πατέντες καινοτομίας, ενώ το ταλαντούχο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό μας, στελεχώνει παγκοσμίου φήμης ερευνητικά κέντρα.
Έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς τα εμπρός. Επισημαίνουμε όμως την αναγκαιότητα διαρκούς αξιολόγησης και επικαιροποίησης του στρατηγικού μας σχεδιασμού, ώστε να διασφαλιστεί η περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας του οικονομικού μας μοντέλου. Θεμελιώδης στόχος είναι η συνεχής ενδυνάμωση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Αναγκαία είναι και η περαιτέρω διεύρυνση των δεξιοτήτων του ανθρώπινού δυναμικού -με ιδιαίτερη έμφαση στη νέα γενιά- μέσω της αναβάθμισης των επιστημονικών/ερευνητικών υποδομών αλλά και της ενίσχυσης των συνεργασιών με χώρες που έχουν ανεπτυγμένα οικοσυστήματα Ε&Κ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η κυβέρνηση υλοποιεί ένα νέο πλαίσιο δράσεων και ενεργειών με στοχευμένα μέτρα για ενίσχυση των νεοφυών επιχειρήσεων και ενθάρρυνση των επενδύσεων σε Ε&Κ. Η υιοθέτηση πρόσθετων φορολογικών κινήτρων σε εταιρείες που επενδύουν σε Ε&Α, καθώς και η λειτουργία του Cyprus Equity Fund –που δίνει νέα ώθηση στην επιχειρηματικότητα της χώρας με χρηματοδοτήσεις υψηλού ρίσκου για επενδύσεις σε startups και scaleups– βοηθούν τα μέγιστα ώστε να καταστεί η Κύπρος πιο ανταγωνιστική στο διεθνές περιβάλλον.
ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΝΟ
Ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια υποστήριξης του τετράπτυχου και περαιτέρω ενίσχυσης του εγχώριου οικοσυστήματος Ε&Κ, διαδραματίζει το ΙδΕΚ, μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων κι ενός ευρύτατου φάσματος υπηρεσιών και συνεργασιών. Κατά την περίοδο 2020-2021 διέθεσε χρηματοδότηση πέραν των €51 εκατ. για έρευνα και καινοτόμο επιχειρηματικότητα, δημιουργώντας εκατοντάδες θέσεις εργασίας σε τομείς αιχμής. Για την περίοδο 2021-2027, ο προϋπολογισμός χρηματοδοτήσεων που θα διατεθούν από το ΙδΕΚ σε στοχευμένες επενδύσεις ξεπερνά τα €150 εκατομμύρια. Σε αυτόν περιλαμβάνονται πόροι από το Σχέδιο Ανάκαμψης, το πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής «ΘΑΛΕΙΑ» καθώς και τον εθνικό προϋπολογισμό. Ανάμεσα στους τομείς της οικονομίας και τις τεχνολογίες που θα χρηματοδοτηθούν περιλαμβάνονται, ενδεικτικά, δραστηριότητες ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, ενέργειες που αποσκοπούν στη δημιουργία νέας βιομηχανίας διττής χρήσης, καθώς και επιχειρηματικές δράσεις με συμβολή στην ψηφιακή, την πράσινη και τη γαλάζια ανάπτυξη.
Επιπρόσθετα, ανακοινώνουμε νέα προγράμματα ύψους €34 εκατ. τα οποία θα καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα δραστηριοτήτων Ε&Κ στην Κύπρο. Θέτοντας ξεκάθαρες στρατηγικές κατευθύνσεις, καλούμε το οικοσύστημα να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που παρέχονται και να συμμετάσχει ενεργά στην προσπάθεια για δημιουργία μακροπρόθεσμων κοινωνικοοικονομικών οφελών για τον τόπο. Στόχος μας, η αναβάθμιση εξειδικευμένων υποδομών, η επιτυχής διασύνδεση του οικοσυστήματος με τη βιομηχανία, η μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας, η αύξηση της ιδιωτικής επένδυσης σε Ε&Α και η παροχή ευκαιριών στο ανθρώπινο δυναμικό της Κύπρου να αποκτήσει νέες δεξιότητες και ακαδημαϊκή μόρφωση.
Επιπλέον, με ικανοποίηση βλέπουμε τα Μνημόνια Συνεργασίας που υπογράψαμε με κρατικούς και επιχειρηματικούς φορείς να γίνονται πράξη. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Υπουργείο Άμυνας της Κύπρου, έχουν ήδη ολοκληρωθεί δύο προγράμματα που στόχο έχουν την προώθηση τεχνολογιών διττής χρήσης μέσω Ε&Α.
Πέραν των άμεσων χρηματοδοτήσεων, το ΙδΕΚ παρέχει μια διευρυμένη γκάμα υπηρεσιών στους φορείς και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε Ε&Κ. Τον Οκτώβριο του 2022 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Κεντρικό Γραφείο Μεταφοράς Γνώσης, ως κεντρικός κόμβος ανάδειξης του έργου των ερευνητικών οργανισμών της χώρας. Στόχος του ΚΓΜΓ είναι η ενθάρρυνση και υποστήριξη συνεργειών μεταξύ της ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας. Εντός του ΙδΕΚ λειτουργεί επίσης το Innovation Factory παρέχοντας υπηρεσίες τομεακής εξειδίκευσης ώστε οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, αναπτύσσονται στρατηγικές συνεργασίες με χώρες όπως το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Γαλλία, οι οποίες διανοίγουν νέους δρόμους διεθνοποίησης του κυπριακού οικοσυστήματος. Μεγάλης σημασίας είναι και οι δράσεις για καλλιέργεια κουλτούρας Ε&Κ στη νέα γενιά. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί οι διαγωνισμοί, INNOVA Challenge, IN-U: Inspire Uniqueness (σε συνεργασία με το Υπ. Παιδείας) και Science Unfold, ενώ με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιείται κάθε χρόνο και η πανευρωπαϊκή εκδήλωση European Researchers’ Night.
ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΡΑΞΗ ΤΙΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Το βλέμμα όλων είναι πλέον στραμμένο στην επόμενη ημέρα για την Κύπρο. Οι δυσκολίες είναι αρκετές, το διεθνές περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις, όμως οφείλουμε να βαδίσουμε προς τα εμπρός και να αδράξουμε κάθε ευκαιρία σε ευρωπαϊκό και εγχώριο επίπεδο ώστε να αποκομίσουμε οφέλη για την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα. Υλοποιώντας την εθνική στρατηγική με πράξεις και επενδύσεις, διαμορφώνουμε μια οικονομία εύρωστη, σύγχρονη και δυναμική, βασισμένη στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα.
Όραμά μας είναι να στηρίξουμε τη νέα γενιά και ενώνοντας δυνάμεις να χτίσουμε την Κύπρο του αύριο. Μέτρο της επιτυχίας μας θα είναι το κατά πόσον θα προβούμε στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον φιλικό στην Ε&Κ, ώστε οι φιλόδοξες ιδέες να βρίσκουν πεδίο εφαρμογής και να μετατρέπονται σε υπηρεσίες και προϊόντα προστιθέμενης αξίας με παγκόσμια προοπτική. Διαμέσου αυτής της οδού, της ανάπτυξης και της επιχειρηματικότητας, η Κύπρος θα συνεχίσει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη διεθνή σκηνή και θα μετατραπεί σε πρωταγωνιστικό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή.
Διαβάστε επίσης: Με το Epic Fiber και το 5G επιταχύνουμε την ένταξη στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό
*ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (ΙΔΕΚ)