ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ*
Το 2022 ήταν χρονιά-πρόκληση για την οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο και η Κύπρος δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από τα δρώμενα στον υπόλοιπο πλανήτη. Παρόλες τις ελπίδες για ένα έτος οικονομικής «κανονικότητας» μετά τα σχεδόν δύο έτη συνεχόμενων lockdown, ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας και το Brexit είχαν αλυσιδωτές επιρροές σε όλες τις πτυχές της οικονομίας, με πρωταγωνιστές τους τομείς της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, Ενέργειας και Γεωργίας. Τα αυξημένα επιτόκια, οι απλησίαστες τιμές στέγασης και ο γενικός πληθωρισμός που πλέον αποτελεί γεγονός σε Ευρώπη και Αμερική, δημιουργούν μια εικόνα ενός οικονομικά δύσκολου 2023, με νέες συνέπειες από τους προαναφερόμενους παράγοντες και άλλους τόσους, που η νέα κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει.
Το λιανικό εμπόριο βρέθηκε στην αρχή του 2022 αντιμέτωπο με τα προβλήματα που δημιούργησε το Brexit τόσο στη διαθεσιμότητα προϊόντων από τη Βρετανία, όσο και στην ταχύτητα και κόστος παράδοσής τους στην Κύπρο. Αρκετοί επαγγελματίες του τομέα εγκατέλειψαν τις εισαγωγές από το Ηνωμένο Βασίλειο και στράφηκαν σε εναλλακτικές λύσεις, κυρίως από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
Αδιαμφισβήτητα, η μεγαλύτερη πρόκληση του έτους για τον τομέα του λιανικού εμπορίου είναι ο πληθωρισμός ο οποίος παρουσιάζει ανοδική πορεία, από το 5,4% του Ιανουαρίου στο 8,7% του Νοεμβρίου, με το ψηλότερο ποσοστό του 10,9% να παρατηρείται τον Ιούλιο 2022. Βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου (Νοέμβριος 2022), πλην των κατηγοριών Στέγασης, Ύδρευσης, Ηλεκτρισμού και Υγραερίου και Μεταφορών, η μεγαλύτερη αύξηση τιμών σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2021 παρατηρείται στα Τρόφιμα και τα μη-Αλκοολούχα ποτά. Επίσης, η μεγαλύτερη αύξηση από τον Οκτώβριο στον Νοέμβριο 2022 είναι στην κατηγορία της Ένδυσης και Υπόδησης. Για το λιανικό εμπόριο οι πιο πάνω αυξήσεις στις τιμές μεταφράζονται στην ετήσια αύξηση του δείκτη αξίας κύκλου εργασιών της τάξης του 12%, από τον Οκτώβριο 2021 στον φετινό αντίστοιχο μήνα. Όμως, η μεγάλη αυτή αύξηση στον δείκτη αξίας δεν αντικατοπτρίζεται σε ανάλογη αύξηση στον δείκτη όγκου κύκλου εργασιών, ο οποίος αυξήθηκε μεν αλλά στο ποσοστό του 3%. Δηλαδή, η κίνηση των πελατών στα καταστήματα μπορεί να μην έχει μειωθεί παρά την αύξηση των τιμών, όμως πλέον ο καταναλωτής ψωνίζει με περισσότερη προσοχή: μελετά καλά την τιμή των προϊόντων, ψωνίζει μικρότερη ποσότητα, αποφεύγει τις «επιπλέον» αγορές και αναζητά τις προσφορές. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως τα εδώδιμα προϊόντα παρουσιάζουν 12% μεταβολή στον ετήσιο δείκτη αξίας κύκλου εργασιών, αλλά η αύξηση στον όγκο κύκλου εργασιών είναι μόνο στο 1%. Οι τελευταίοι αριθμοί παρουσιάζουν ξεκάθαρα τις τάσεις που έχουν για τις αγορές τους οι καταναλωτές στα βασικά προϊόντα τους, δηλαδή τα τρόφιμα.
Οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, όπως και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις και πολίτες της Κύπρου, δεν έχουν ξεφύγει από τις δραματικές αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και του ρεύματος, με όλες τις συνέπειες που συνεπάγονται στα εταιρικά τους έξοδα και τα καθαρά τους έσοδα. Παρόλες τις δυσκολίες που επιφέρουν οι αυξημένες τιμές τόσο στις επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου όσο και στους καταναλωτές, ανάσα στην αγορά έδωσε ο τουρισμός του 2022 ειδικά στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου. Στη Λεμεσό οι εβδομαδιαίες αφίξεις περίπου 6000 τουριστών από κρουαζιερόπλοια είχαν θετική επιρροή στα καταστήματα της πόλης, ενώ στην Πάφο η τουριστική κίνηση κυρίως Σκανδιναβών και Ισραηλιτών τόνωσαν την αγορά.
ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ Η ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
Συνεχής πονοκέφαλος για το λιανικό εμπόριο και πρόκληση χωρίς μέχρι σήμερα εποικοδομητικές λύσεις, είναι η εξεύρεση προσωπικού. Ο αριθμός ανθρώπων που επιθυμούν να εργάζονται στον τομέα όλο και λιγοστεύει, ενώ οι κοινοτικοί που για χρόνια είχαν γίνει σημαντικό μέρος των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου επέστρεψαν στις χώρες προέλευσης τους κατά την πανδημία του Covid-19, χωρίς να ξαναγυρίσουν στην Κύπρο με το τέλος των περιοριστικών μέτρων. Η κάλυψη κενών θέσεων με αιτητές πολιτικού ασύλου δεν αποτελεί μόνιμη λύση για το θέμα, αφού για τους προαναφερόμενους είναι αβέβαιη η παραμονή τους στη χώρα μας, όπως είναι και ο χρόνος της. Η έλλειψη προσωπικού στον κλάδο έχει αλυσιδωτές συνέπειες στην εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων αλλά και στους υφιστάμενους εργαζόμενους τους, αφού το πρόγραμμα εργασίας τους επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την παρουσία προσωπικού- ή την έλλειψή της - στον χώρο εργασίας τους.
Η κατανάλωση είναι ο τομέας που κινεί πρώτος την οικονομία και όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία θα υπάρχει συνέχεια στις προκλήσεις της το 2023. Η αγορά προβλέπεται πως θα είναι αργή και η κίνηση στα καταστήματα μουδιασμένη, αφού οι πελάτες των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου θα γίνουν ακόμη πιο προσεκτικοί στα ψώνια τους, ειδικά αν δεν υπάρχει μείωση τιμών στους τομείς της ενέργειας και των καυσίμων. Η ξαφνική και μεγάλη αύξηση τιμών στις δύο αυτές οικονομικές κατηγορίες προκάλεσε συνέπειες που εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την οικονομία και μόνο στοχευμένες διορθωτικές πράξεις θα έχουν οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα για την οικονομία και τους πολίτες. Επιπλέον, η έλλειψη προσωπικού φαίνεται πως θα είναι κεφάλαιο που θα παραμείνει ανοιχτό για το λιανικό εμπόριο το 2023. Οι εργοδότες θα καλεστούν να βρουν νέους τρόπους προσέλκυσης και διατήρησης του ανθρώπινου δυναμικού τους, με τις καινοτόμες λύσεις που αυτό περιλαμβάνει.
ΤΙ ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Την ίδια ώρα, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να βρίσκεται σε ετοιμότητα να προτείνει και να εφαρμόσει λύσεις που θα στοχεύσουν στη μείωση των τιμών του ενεργειακού τομέα για να υπάρχει ευρύτερη ανακούφιση στην οικονομία της χώρας. Σχετικά με το λιανικό εμπόριο, η νέα κυβέρνηση θα είναι απαραίτητο να βοηθήσει στην εξεύρεση προσωπικού, είτε με την παροχή αδειών εργασίας για ξένο προσωπικό, είτε με τη γρήγορη εξέταση των αιτήσεων πολιτικού ασύλου για να διαφανούν οι άνθρωποι στους οποίους μπορούν οι εργοδότες να βασιστούν για να καλύψουν τις ανάγκες τους ή με δυναμικά σχέδια εργοδότησης που θα προσφέρουν κίνητρο τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους πιθανούς εργοδοτούμενους τους.
Διαβάστε επίσης: Γιώργος Λοΐζίδης: Το 2022 ήταν χρονιά ανάπτυξης και συγκράτησης κόστους
*ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΑ.ΣΥ.ΛΕ