Του Τάσου Γιασεμίδη
Η εφαρμογή των πράσινων φορολογιών αποτελεί υποχρέωση των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την παραίνεση οποιεσδήποτε αλλαγές να είναι δημοσιονομικά ουδέτερες. Αυτό σε συνδυασμό με το μεταβαλλόμενο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον επιβάλλει την προώθηση της φορολογικής μεταρρύθμισης και την εφαρμογή δημοσιονομικών φορολογικών πολιτικών, οι οποίες είναι ευθυγραμμισμένες με τις ανάγκες της αγοράς και παράλληλα δεν αποτελούν εμπόδιο στην επιχειρηματική δραστηριοποίηση και στην ανάπτυξη.
Ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την παράλληλη αύξηση των φόρων είναι υψηλότερα στις προτιμήσεις παρά ένα μεταβαλλόμενο σύστημα με αυξήσεις φόρων. Άλλωστε, ένα σταθερό φορολογικό και νομικό σύστημα, το οποίο υποστηρίζει και εφαρμόζει παράλληλα τον σχετικό εκσυγχρονισμό των δικαστηριακών διαδικασιών, είναι από τα πρώτα που αξιολογούν οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές.
Παρά τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, παραμένει ένα ανταγωνιστικό χρηματοοικονομικό κέντρο που αποπνέει εμπιστοσύνη στους ενδιαφερόμενους επενδυτές, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες η εμπιστοσύνη αυτή ενδεχομένως να είχε κλονιστεί.
Τα νέα και συνεχώς μεταβαλλόμενα δεδομένα που αναδύθηκαν στο παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό οδήγησαν στην αναπροσαρμογή του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ενώ έγιναν σημαντικές προσπάθειες ενίσχυσης της διεύρυνσης της ποικιλίας των προσφερόμενων χρηματοοικονομικών προϊόντων, ενώ έγιναν παράλληλα και προσπάθειες ενίσχυσης του δικτύου αποφυγής διπλής φορολογίας με σκοπό την προσέλκυση ξένων επενδυτών από χώρες πέραν των κλασικών επενδυτών της Κύπρου, ούτως ώστε να δημιουργήσουν ή να μεταφέρουν την επιχειρηματική τους έδρα στο νησί.
Με βάση τα νέα δεδομένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΟΣΑ οδηγήθηκαν στη θεσμοθέτηση προτύπων για ανταλλαγή πληροφορίων μεταξύ των φορολογικών αρχών, αναφορικά με τη διατήρηση λογαριασμών φορολογούμενων σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τη δομή των εταιρικών σχημάτων που διατηρούν. Ας μην ξεχνάμε ότι πλέον είναι απαραίτητο για τις επιχειρήσεις να έχουν τη βάση τους (substance) στη συγκεκριμένη χώρα για να θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοί της.
Η κοινωνική πολιτική περνά μέσα από τη φορολογία
Κάθε κυβέρνηση, διαμέσω της φορολογίας, μπορεί να χαράζει την κοινωνική της πολιτική, να διαμορφώνει τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και να προωθεί συγκεκριμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα πράσινες πολιτικές. Την ίδια στιγμή αποτελεί αναγκαιότητα η επιβολή επιπλέον φορολογικού βάρους σε προϊόντα που επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Η κοινωνική συνοχή και η δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης πρέπει να είναι στο κέντρο λήψης και διαμόρφωσης των συγκεκριμένων πολιτικών, ενώ πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν και το φορολογικό βάρος το οποίο ενδέχεται να επιφέρουν τόσο στους πολίτες όσο και στις επιχειρήσεις.
Όπως σημειώθηκε και πιο πάνω, η σταθερότητα του φορολογικού συστήματος είναι σημαντικός παράγοντας επιτυχίας του, καθώς οι επιχειρήσεις και οι πολίτες θέλουν να έχουν υπόψη τους το επερχόμενο φορολογικό βάρος που θα επωμιστούν ώστε να λάβουν τις σωστές αποφάσεις για περαιτέρω επενδύσεις και για καλύτερη κατάρτιση του οικογενειακού και επιχειρηματικού προϋπολογισμού.
Η φορολογική κουλτούρα
Ταυτόχρονα, το εθνικό φορολογικό σύστημα πρέπει να είναι απλό στην εφαρμογή, δίκαιο και να προωθεί τη φορολογική συμμόρφωση. Η προώθηση και χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης τόσο σε θέματα συμμόρφωσης, όσο και σε θέματα ελέγχου, είναι μια σημαντική πτυχή του φορολογικού συστήματος καθώς απλοποιεί τις διαδικασίες και εξοικονομεί χρόνο στην κατάθεση και στον έλεγχο των απαραίτητων εγγράφων.
Η διαμόρφωση και «επιβολή» μιας φορολογικής κουλτούρας, η οποία επικροτεί τα άτομα που σέβονται το φορολογικό σύστημα και τις διαδικασίες και τιμωρεί τους εκμεταλλευτές και φοροφυγάδες, είναι άκρως σημαντική ούτως ώστε και οι μελλοντικές γενεές να αντιληφθούν τον θετικό αντίκτυπο καταβολής φόρων από όλους: την ενίσχυση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών. Η καλλιέργεια αυτής της κουλτούρας θα επιτευχθεί διαμέσω της προσφοράς καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών και την προώθηση καλύτερων υποδομών, ενέργειες οι οποίες δείχνουν στους πολίτες ότι τα ποσά που καταβάλλουν για πληρωμή των φόρων τους, αξιοποιούνται σωστά. Η έκδοση αποδείξεων για τις συναλλαγές των συμβαλλόμενων αποτελεί μια ακόμη πτυχή του πολύπλευρου θέματος της καλλιέργειας φορολογικής κουλτούρας.
Καλά τα φορολογικά κίνητρα αλλά πρέπει να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί
Στην περίπτωση προσέλκυσης εταιρειών για δημιουργία βάσης στην Κύπρο, η πολιτεία δίνει φορολογικά κίνητρα. Αυτά τα κίνητρα πρέπει να υιοθετούνται με βάση τους νόμους της χώρας, το σύνταγμα της, τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τις βέλτιστες πρακτικές, ενώ είναι απαραίτητο να υπάρχει θεσμικός έλεγχος στην εφαρμογή τους, με πλήρη διαφάνεια και συνεχή αξιολόγηση της εφαρμογής και του αντίκτυπού τους στην οικονομία και την κοινωνία.
Οι επιχειρηματικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές σκηνικό, προωθούν την αναγκαιότητα για φορολογική μεταρρύθμιση. Η σταθερή και ομαλή ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών και της οικονομίας διασφαλίζονται μόνο μέσω της μελέτης των αλλαγών, του σωστού χειρισμού και της σωστής αξιοποίησης του χρόνου (timing).
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι διαδικασίες που εφαρμόζονται αξιολογούνται τόσο από τους επιχειρηματίες αλλά και τους επενδυτές, σε συνάρτηση, φυσικά, με το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο. Η επιβολή διοικητικού κόστους και οι μεγάλες καθυστερήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις, που ενδέχεται να προκύψουν λόγω προβλημάτων των κρατικών υπηρεσιών, είναι κάτι που όλοι οι επενδυτές προσπαθούν να αποφύγουν. Είναι αδήριτη ανάγκη η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής που θα ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Το νομοθετικό πλαίσιο το οποίο αφορά το πλάνο για παροχή κινήτρων προσέλκυσης εταιρειών για δημιουργία βάσης στην Κύπρο και ενίσχυσης των υφιστάμενων εταιρειών, υιοθετείται σταδιακά. Βασικός στόχος του σχεδίου είναι η προσέλκυση εταιρειών υψηλής ανταποδοτικότητας καθώς και των βασικών τους στελεχών ενώ προωθείται και η εξειδίκευση του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού αλλά και η προώθηση επαγγελματικών προοπτικών.
Καθώς υπάρχουν άμεσα οικονομικά αλλά και κοινωνικά οφέλη από τη δημιουργία βάσης εταιρειών στο νησί μας, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν οι υποδομές που θα διευκολύνουν τις διαδικασίες που απαιτούνται για μετεγκατάσταση στην Κύπρο. Είναι σημαντικό να αποφευχθούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες κάποιες φορές μπορεί να πάρουν αρκετό χρόνο απλά και μόνο για το κλείσιμο ενός ραντεβού, ενώ οφείλουμε να παρέχουμε όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις που αναμένουν να έχουν όσοι αποφασίσουν να εγκατασταθούν στην Κύπρο με τις οικογένειές τους. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτά τα άτομα θα συνεισφέρουν στην εθνική οικονομία διαμέσω της καταβολής φόρων αλλά και της κατανάλωσης. Είναι απαραίτητες οι επενδύσεις σε γραφειακούς χώρους, η ανάπτυξη περαιτέρω υποδομών αλλά και κατοικιών για το προσωπικό το οποίο θα εγκατασταθεί στην Κύπρο, η προώθηση ερευνητικών προγραμμάτων, η ανάπτυξη του τομέα της εκπαίδευσης, των επαγγελματικών υπηρεσιών αλλά και η ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών. Σκοπός μας πρέπει να είναι να καταστήσουμε τη χώρα μας ελκυστική σε αυτές τις εταιρείες.