Οι καλά διοικούμενες τράπεζες αποτελούν το θεμέλιο ενός τραπεζικού συστήματος. «Αυτό σημαίνει ασφαλέστερες τράπεζες για τους πολίτες της Ευρώπης, που είναι αποστολή μας ως ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία». Αυτό υπογραμμίζει ο Frank Elderson, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και Αντιπρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ. Υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική διακυβέρνηση είναι ένα βασικό στοιχείο στο οποίο στηρίζονται πολλές από τις αρχές της Επιτροπής της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία που καθοδηγούν τις προληπτικές εποπτικές αρχές σε όλο τον κόσμο.
Η διακυβέρνηση των τραπεζών βρίσκεται στο εποπτικό ραντάρ της ΕΚΤ από τις πρώτες ημέρες του SSM, υπενθυμίζει ο Εlderson και ενώ οι πρόσφατες τραπεζικές κρίσεις στις ΗΠΑ αλλά και στην Ελβετία, ανέδειξαν εκ νέου τις ευθύνες των τραπεζικών διοικήσεων.
Στη φαρέτρα χρηματικές ποινές
Για την ΕΚΤ, η αποτελεσματικότητα του διοικητικού οργάνου είναι μια από τις κύριες εποπτικές προτεραιότητες για την περίοδο 2022-2024. Υπογραμμίζει ότι η εποπτεία βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με κάθε τράπεζα για την υιοθέτηση καλών πρακτικών ωστόσο στέλνει σαφές μήνυμα ότι:
«Εάν δούμε ότι τα κρίσιμα ευρήματα δεν διορθώνονται σωστά, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέτρα της εργαλειοθήκης εποπτείας μας για να διασφαλίσουμε τη συμμόρφωση. Στην πρώτη περίπτωση, αυτό περιλαμβάνει την επιβολή σαφών ποιοτικών απαιτήσεων SREP με χρονικά δεσμευμένα ορόσημα για την αποκατάσταση. Εάν δεν πληρούνται οι απαιτήσεις, θα υπάρξει εποπτική κλιμάκωση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει μέτρα επιβολής, όπως περιοδικές χρηματικές ποινές».
Παράδειγμα προς αποφυγή η SVB
To ανώτατο στέλεχος της ΕΚΤ χρησιμοποιεί το παράδειγμα της αποτυχίας Silicon Valley Bank στις ΗΠΑ που προκάλεσε σοκ στον χρηματοπιστωτικό σοκ και προκάλεσε μεγάλο προβληματισμό για τα αίτια της.
Στην εμπεριστατωμένη έκθεση της Federal Reserve σχετικά με τους παράγοντες που οδήγησαν στην αποτυχία της τράπεζας, ένα από τα βασικά σημεία είναι ότι «το διοικητικό συμβούλιο και η διοίκηση της Silicon Valley Bank απέτυχαν να διαχειριστούν τους κινδύνους τους».
Αυτό υπογραμμίζει ένα θεμελιώδες σημείο: το διοικητικό όργανο μιας τράπεζας, ιδιαίτερα τα ανώτερα στελέχη και το διοικητικό συμβούλιο, είναι τελικά υπεύθυνο για τη διαχείριση κινδύνων εντός του οργανισμού.
Στοχευμένη ανασκόπηση σε όργανα-φορείς διαχείρισης
Στο πλαίσιο αυτό η ΕΚΤ, νωρίτερα φέτος πραγματοποίησε στοχευμένη ανασκόπηση σε όργανα-φορείς διαχείρισης σε δείγμα 20 τραπεζών σε όλη την Ευρώπη, εστιάζοντας στις διαρθρωτικές ελλείψεις στα διοικητικά όργανα.
Επιπρόσθετα, τα περισσότερα από τα ευρήματα και τις συστάσεις που παρουσιάστηκαν στην ετήσια διαδικασία εποπτείας και αξιολόγησης (SREP) έχουν να κάνουν με την εσωτερική διακυβέρνηση.
«Στο SREP του 2022, για παράδειγμα, στο 73% των ιδρυμάτων δόθηκε βαθμολογία 3 στα 4 για την εσωτερική διακυβέρνηση, γεγονός που δείχνει ότι οι περισσότερες τράπεζες που εποπτεύουμε πρέπει να βελτιωθούν σε αυτόν τον τομέα. Ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από τις διαρκείς αδυναμίες στη διακυβέρνηση είναι η έλλειψη αποτελεσματικότητας των οργάνων διαχείρισης όσον αφορά τη σύνθεση, τη συλλογική καταλληλότητα και τον εποπτικό ρόλο τους», σημειώνει ο Εlderson.
Στο ένα τρίτο περίπου των εποπτευόμενων τραπεζών, λιγότερο από το ήμισυ του διοικητικού συμβουλίου αποτελείται από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη, γεγονός που διασφαλίζει ότι τα στελέχη αμφισβητούνται εποικοδομητικά με μια νέα και ανεξάρτητη. «Ουσιαστικά, τα μη εκτελεστικά μέλη είναι αφενός έμπιστος συνεργάτης της διοίκησης και, αφετέρου, αναμένεται να τους αμφισβητήσουν εποικοδομητικά».
Μια άλλη ανησυχία είναι ότι αν και υπάρχουν πολιτικές που περιγράφουν τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των επιτροπών και των συμβουλίων, δεν εφαρμόζονται πάντα αποτελεσματικά στην πράξη.
«Ως εκ τούτου, το status quo της λειτουργίας του διοικητικού οργάνου δεν είναι αρκετά καλό, γι' αυτό η ΕΚΤ έκανε την αποτελεσματικότητα του διοικητικού οργάνου μία από τις κύριες εποπτικές μας προτεραιότητες για την περίοδο 2022-24»
Από την στοχευμένη ανασκόπηση της αποτελεσματικότητας του διοικητικού οργάνου των τραπεζών προέκυψε μια μικτή εικόνα, με κάποιες καλές και κάποιες κακές πρακτικές.
Ως κακή πρακτική, διαπιστώσαμε, αναφέρει ο Εlderson, ότι σε πολλές τράπεζες ο Διευθύνων Σύμβουλος ή ο Πρόεδρος τείνει να έχει κυρίαρχο ρόλο, γεγονός που εμποδίζει την ανεξάρτητη συζήτηση και την εποικοδομητική πρόκληση.
Στο 55% των τραπεζών του δείγματος, τα εκτελεστικά διευθυντικά στελέχη είναι συστηματικά παρόντα σε όλες τις συνεδριάσεις των λειτουργιών και των επιτροπών εσωτερικού ελέγχου που επιφορτίζονται με την παροχή μιας ανεξάρτητης προοπτικής. Ωστόσο, ορισμένες πρωτοπόρες τράπεζες έχουν καθιερώσει κλειστές συνεδριάσεις επιτροπών μόνο για μη εκτελεστικά μέλη. Αυτή είναι καλή πρακτική και διασφαλίζει ότι τα μη εκτελεστικά μέλη μπορούν να έχουν μια ανεξάρτητη συζήτηση και να προκαλούν εποικοδομητικά τα στελέχη.
Διορισμών διευθυντών
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η διαδικασία διορισμού νέων διευθυντών. Ως κακή πρακτική ο επικεφαλής της επιτροπής διορισμών απλώς υπογράφει το διορισμό ενός διευθυντή αφού λάβει κλήση από τον διευθύνοντα σύμβουλο, γεγονός που καταδεικνύει ότι πολλές τράπεζες εξακολουθούν να στερούνται μια υγιή διαδικασία για τον σχεδιασμό της καταλληλότητας και της διαδοχής, η οποία περιλαμβάνει τους διάφορους υποψηφίους που εξετάζονται από την επιτροπή διορισμών.
Αντίθετα, ως καλή πρακτική, οι επιτροπές διορισμών ορισμένων τραπεζών διατηρούν και ενημερώνουν μια λίστα με πιθανούς διαδόχους για κρίσιμες λειτουργίες και έχουν αναπτύξει εργαλεία για τον σχεδιασμό διαδοχής, όπως χάρτες θερμότητας δεξαμενών ταλέντων. Σε άλλες πρωτοπόρους τράπεζες, η επιτροπή διορισμών αμφισβητεί ενεργά το άτομο και συλλογική καταλληλότητα των μελών του διοικητικού συμβουλίου και αξιολογεί εάν οι διοριζόμενοι έχουν τις απαιτούμενες δεξιότητες και μπορούν να αφιερώσουν επαρκή χρόνο για να εκτελέσουν τους ρόλους τους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Άνω των 20 δισ. ευρώ ανέκτησε η Ιταλία από απλήρωτους φόρους