Οι αποφάσεις των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών, της Fed και της ΕΚΤ, έχουν ένα κοινό σημείο, πλέον της αύξησης των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης κι αυτό είναι ότι στις ανακοινώσεις τους δεν υπάρχει καθοδήγηση για τις επόμενες κινήσεις τους στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Οι κεντρικές τράπεζες υιοθετούν την προέγγιση «μελετούμε τα δεδομένα και μετά παίρνουμε τις αποφάσεις», καθώς ξέρουν ότι το αποτύπωμα της αύξησης των επιτοκίων στην πραγματική οικονομία χρειάζεται χρόνο να φανεί.
Το είχε επισημάνει πριν ένα δίμηνο ο διοικητής της Τράπεζας της Ιαπωνίας (BOJ), Καζούο Ουέντα, ως οικοδεσπότης στη συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών της ομάδας G7 στη Νιιγκάτα της Ιαπωνίας. «Οι συμμετέχοντες φάνηκε να μοιράζονται την άποψη ότι η επίδραση των προηγούμενων αυξήσεων των επιτοκίων δεν έχει ακόμη φανεί πλήρως στις οικονομίες και στον πληθωρισμό τους και θα μπορούσε να αρχίσει να αποτυπώνεται περισσότερο στο μέλλον» είπε χαρακτηριστικά ο Ιάπωνας κεντρικός τραπεζίτης στην συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την συνάντηση. «Πολλοί είπαν ότι ήθελαν να καθοδηγήσουν τη νομισματική πολιτική, έχοντας αυτή την εκτίμηση κατά νου», πρόσθεσε.
Η Fed
Σταθερός στην θέση ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα αποφασίζει την νομισματική πολιτική εξετάζοντας το σύνολο των δεδομένων και κυρίως τον πληθωρισμό σε κάθε συνεδρίαση, παρουσιάστηκε ο πρόεδρος της Τζερόμ Πάουελ, την Τετάρτη, στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου που ακολουθεί την ολοκλήρωση της διήμερης συνεδρίασης της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς (FOMC). «Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα για να καθορίσουμε την έκταση της σύσφιγξης της πολιτικής που μπορεί να είναι κατάλληλη», είπε στην εναρκτήρια ομιλία του στους εκπροσώπους των ΜΜΕ, μετά την αύξηση των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας κατά 25 μονάδες βάσης. «Έχουμε καλύψει πολύ έδαφος και οι πλήρεις επιπτώσεις της σύσφιγξής μας δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητές», πρόσθεσε.
Ο Αμερικανός κεντρικός τραπεζίτης έγινε ακόμα πιο περιγραφικός απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου λέγοντας ότι η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να αυξήσει εκ νέου τα επιτόκια ή να τα διατηρήσει σταθερά τον Σεπτέμβριο, ανάλογα με το τι θα δείξουν τα νέα οικονομικά στοιχεία.
«Θα έλεγα ότι είναι σίγουρα πιθανό να αυξήσουμε τα επιτόκια και πάλι στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, αν τα δεδομένα το δικαιολογούν» είπε «Και θα έλεγα επίσης ότι είναι πιθανό να επιλέξουμε να παραμείνουν σταθερά. Και θα κάνουμε προσεκτικές εκτιμήσεις από συνεδρίαση σε συνεδρίαση». Πρόσθεσε ότι η FOMC δεν έδωσε καμία καθοδήγηση σχετικά με το ενδεχόμενο περαιτέρω αυξήσεων των επιτοκίων σε μελλοντικές συνεδριάσεις.
H ΕΚΤ
Την επόμενη μέρα τη σκυτάλη πήρε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία απέσυρε την καθοδήγηση ότι το κόστος δανεισμού θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, επιβεβαίωσε μετά τη συνεδρίαση ότι η ένατη κατά σειρά αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσε να είναι η τελευταία, λέγοντας ότι στην επόμενη συνεδρίαση πολιτικής της τον Σεπτέμβριο η ΕΚΤ θα μπορούσε να αυξήσει τα επιτόκια ή να κάνει παύση. «Είναι ένα αποφασιστικό ίσως», δήλωσε η Λαγκάρντ, συνοψίζοντας την πιο ουδέτερη προσέγγισή της.
Οι εκτιμήσεις των επενδυτών και των αναλυτών
Οι επενδυτές και οι αναλυτές εξέλαβαν τη ρητορική μετατόπιση ως σαφές μήνυμα ότι τα επιτόκια τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ευρωζώνη βρίσκονταν πλέον στο ανώτατο σημείο τους ή ότι είμαστε πολύ κοντά στο τέλος του κύκλου της αύξησης των επιτοκίων.
«Η σημερινή συνεδρίαση επαναλαμβάνει την άποψή μας ότι, ενώ η ΕΚΤ θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια, θεωρούμε ότι πλησιάζει σε ύψος πλεύσης.» λέει στους Financial Times, o διαχειριστής χαρτοφυλακίου ομολόγων στην Pimco, Κονσταντίν Βέιτ.
Τα οικονομικά στοιχεία μπορούν να αιτολογήσουν την στροφή. Ο πληθωρισμός μειώνεται εδώ και μήνες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ έφτασε το 3% τον Ιούνιο, ενώ στην ευρωζώνη έπεσε στο 5,5% και αναμένεται περαιτέρω πτώση όταν τη Δευτέρα ανακοινωθούν τα στοιχεία του Ιουλίου.
«Βλέπουμε σαφέστερα σημάδια ότι ο μηχανισμός μετάδοσης λειτουργεί στη ζώνη του ευρώ, καθώς η σύσφιγξη συνεχίζει να κινείται μέσω του πιστωτικού καναλιού στην πραγματική οικονομία», εξηγεί η Άννα Στούπνιτσκα, παγκόσμια οικονομολόγος μακροοικονομικών θεμάτων στην Fidelity International.
Οικονομία ΗΠΑ vs οικονομία ευρωζώνης
Η οικονομία στην ευρωζώνη αποδυναμώνεται επίσης με ταχείς ρυθμούς. Η παραγωγή έχει μείνει στάσιμη τα δύο τελευταία τρίμηνα και αναμένεται να σημειώσει αύξηση στην καλύτερη περίπτωση με πολύ χαμηλούς ρυθμούς το δεύτερο τρίμηνο, όταν τα στοιχεία για το ΑΕΠ θα δημοσιευθούν τη Δευτέρα. Υπάρχουν φόβοι για περαιτέρω αδυναμία το τρίτο τρίμηνο, καθώς έρευνες που δημοσιοποιήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα έδειξαν απότομη κάμψη της δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα.
«Ο πληθωρισμός υποχωρεί και το ΑΕΠ της ευρωζώνης δεν παρουσιάζει καθόλου καλή εικόνα», σημειώνει ο Έρικ Νίλσεν, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της ιταλικής τράπεζας UniCredit. «Έτσι, η λογική έχει τελικά ευθυγραμμιστεί με τα περιστέρια».
Η οικονομία των ΗΠΑ παρουσιάζει καλύτερες επιδόσεις. Η Fed, αναβάθμισε την οικονομικής ανάπτυξη σε «μέτρια» από «ήπια» ενώ το αμερικανικό ΑΕΠ ξεπέρασε τις προσδοκίες, καθώς αυξήθηκε κατά 2,4% σε ετήσια βάση το δεύτερο τρίμηνο.
Ο Πάουελ προειδοποίησε ότι η ανθεκτικότητα της αμερικανικής οικονομίας μπορεί να σημαίνει ότι χρειάζεται περισσότερη σύσφιγξη για να τιθασευτούν οι πληθωριστικές πιέσεις, λέγοντας ότι «η ισχυρότερη ανάπτυξη θα μπορούσε να οδηγήσει με την πάροδο του χρόνου σε υψηλότερο πληθωρισμό». Αν και πρόσθεσε: «Έχουμε καλύψει πολύ έδαφος και τα πλήρη αποτελέσματα της σύσφιγξης δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητά».
Η Λαγκάρντ ξεκαθάρισε την Πέμπτη ότι η ΕΚΤ θα έχει «ανοιχτό μυαλό» σχετικά με το αν χρειάζεται περισσότερη σύσφιγξη. «Το βάρος της απόδειξης θα πέσει στα δεδομένα», είπε, ενώ έθεσε το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να παραλείψει μια συνεδρίαση πριν συνεχίσει αργότερα τις αυξήσεις των επιτοκίων, όπως έκανε η Fed τον περασμένο μήνα.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τα στοιχεία για την αύξηση του ΔΤΚ για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, καθώς και από τις προβλέψεις της ίδιας της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό που θα ανακοινωθούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασής της τον Σεπτέμβριο. Όμως η Λαγκάρντ δήλωσε ότι θα εξετάσει επίσης τα στοιχεία που αφορούν την αγορά εργασίας, τις επενδύσεις και τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.
Ο Ντίρκ Σουμάχερ, οικονομολόγος της γαλλικής τράπεζας Natixis, ακτιμά ότι ο πληθωρισμός της ευρωζώνης θα συνεχίσει να μειώνεται, καθιστώντας απίθανες περισσότερες αυξήσεις των επιτοκίων. «Παίρνω τοις μετρητοίς τη στροφή της ΕΚΤ σε μια ανοιχτόμυαλη στάση σχετικά με το αν θα αυξήσει ξανά τα επιτόκια» εξηγεί στους Financial Times.
Η Λαγκάρντ έδωσε μια ισορροπημένη άποψη για τις προοπτικές του πληθωρισμού. Η απόσυρση της Ρωσίας από τη συμφωνία που επιτρέπει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά από τα λιμάνια της στη Μαύρη Θάλασσα θα μπορούσε να δημιουργήσει «νέες ανοδικές πιέσεις» στις τιμές των τροφίμων, προειδοποίησε, όπως και «η εξελισσόμενη κλιματική κρίση». Η υψηλότερη από την αναμενόμενη αύξηση των μισθών ή των περιθωρίων κέρδους θα μπορούσε επίσης να διατηρήσει τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα.
Ωστόσο, η ίδια δήλωσε ότι οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της ευρωζώνης έχουν «επιδεινωθεί, κυρίως λόγω της ασθενέστερης εγχώριας ζήτησης», προσθέτοντας ότι αυτό θα πρέπει να μειώσει τις πιέσεις στις τιμές, ιδίως αν συνδυαστεί με την πτώση των τιμών της ενέργειας.
Το ΔΝΤ
Στον προβληματισμό για το πώς θα πρέπει να χαραχθεί εφεξής η νομισματική πολιτική αναφέρθηκε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την περασμένη εβδομάδα. Σε έκθεσή του για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, το ΔΝΤ σημείωσε ότι «οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό είναι τώρα πιο ισορροπημένοι και οι περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες είναι λιγότερο πιθανό να χρειαστούν πρόσθετες μεγάλες αυξήσεις στα βασικά επιτόκια», προσθέτοντας ωστόσο ότι είναι πολύ σημαντικό να αποφευχθεί η πρόωρη μείωσή τους, πριν υπάρξουν ξεκάθαρες και διαρκείς ενδείξεις μείωσης του δομικού πληθωρισμού.
«Δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο», σημείωσε. Το Ταμείο συμφωνεί ότι η νομισματική πολιτική θα πρέπει πλέον να καθορίζεται με βάση τα στοιχεία, σημειώνοντας ότι είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί με κάποια ασφάλεια το επίπεδο του «ουδέτερου επιτοκίου» και του χρόνου που χρειάζεται για να επηρεάσει η νομισματική πολιτική την οικονομία και τον πληθωρισμό. Σε μία άλλη ανάλυση στελεχών του Ταμείου σημειώνεται ότι, αν και το βασικό σενάριο του δεν προβλέπει ύφεση στις ΗΠΑ ή την Ευρωζώνη, ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται να έχει μεγαλύτερη διάρκεια από αυτή που προεξοφλούν οι αγορές και, συνεπώς, μπορεί να χρειαστεί μεγαλύτερη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής, δηλαδή και άλλες αυξήσεις επιτοκίων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στα €23,8 δισ. το δημόσιο χρέος το 1ο εξάμηνο 2023