Ενώ οι ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου συνήθως επιδιώκουν να ανοίξουν οι αγορές αλλά και να παραμείνουν ανοιχτές για εργασία, οι κυρώσεις αντιπροσωπεύουν μια μοναδική περίπτωση, όπου οι κατά τα’ άλλα ανοιχτές οικονομίες ενδέχεται να κλείσουν απότομα από τους επενδυτές και την παγκόσμια οικονομία ευρύτερα.
Παύλος Αριστοδήμου και Aki Corsoni-Husain, Harneys Cyprus
Στην Κύπρο, το καθεστώς των κυρώσεων της Ρωσίας και του Ιράν αποτελούν σχετικά παραδείγματα για το εν λόγω θέμα.
Ρωσία
Η Κύπρος, φυσικά, ανέκαθεν προσπαθούσε να καλλιεργήσει θετικές και φιλικές προς τις επιχειρήσεις σχέσεις με τη Ρωσία. Η Ρωσία, σε αντάλλαγμα, έχει συμβάλει σημαντικά επίπεδα ξένων άμεσων επενδύσεων στη Δημοκρατία. Εντούτοις, οι κυρώσεις που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση («ΕΕ») και, πιο πρόσφατα, από τις ΗΠΑ θέτουν σημαντικά ερωτήματα για τις εν λόγω σχέσεις . Όλα τα σημάδια υποδηλώνουν ότι η Κυπριακή κυβέρνηση και οι αρμόδιες αρχές επιδιώκουν να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που επέβαλε η ΕΕ, αλλά θα είναι δυσκολότερο να επιτευχθεί η εφαρμογή τους σε ένα πλαίσιο όπου η οικονομία και τα επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν γίνει τόσο αλληλένδετα: με πολλούς τρόπους, οι Ρωσικές κυρώσεις αποτελούν για την Κύπρο, ότι και το Brexit για το Ηνωμένο Βασίλειο, μια υποχρέωση προς τις επιχειρήσεις να αναλύουν κάθε πτυχή των συναλλαγών τους προς εξασφάλιση πλήρης συμμόρφωσης με μια νέα οικονομική εντολή .
Η τρέχουσα συσσώρευση των κυρώσεων της ΕΕ προς τη Ρωσία έφτασε στο ζενίθ της αμέσως μετά την κατάρριψη του ΜΗ 17 στην Ανατολική Ουκρανία τον Ιούλιο του 2014. Έκτοτε, η ΕΕ (και άλλοι) επέβαλαν:
• Παγοποίηση περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις σε όσους θεωρούνται υπαίτιοι για τους θανάτους στο Μαϊντάν της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του πρώην Προέδρου Γιανουκόβιτς (Κανονισμός της ΕΕ 208/2014)·
• Παγοποίηση περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις σε όσους θεωρούνται υπαίτιοι στη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας, (Κανονισμός της ΕΕ 269/2014)·
• Συμπερίληψη στην μαύρη λίστα όλων των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μεταξύ ΕΕ και Κριμαίας (Κανονισμός της ΕΕ 692/2014)· και
• «Τομεακές κυρώσεις» στις επιχειρήσεις που ανήκουν στο Ρώσικο κράτος, καθώς και την ανάπτυξη του πετρελαίου και του σχιστολιθικού πετρελαίου (Κανονισμός της ΕΕ 833/2014).
Υπό την προεδρία του Ομπάμα, οι ΗΠΑ ακολουθούσαν σε γενικές γραμμές την πιο πάνω προσέγγιση, ωστόσο μετά την ανάληψη του Κογκρέσου από τους Ρεπουμπλικάνους, η στάση των ΗΠΑ προς την Ρωσία έχει γίνει πιο επιθετική, και αυτό είναι εμφανές με την συμπερίληψη πολλών Ρώσων επιχειρηματιών, υψηλού προφίλ, στην μαύρη λίστα από το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC) στις 6 Απριλίου 2018 (Νόμος για την Αντιμετώπιση Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων - US Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act). Αυτή η ανανεωμένη ώθηση από τις ΗΠΑ θα έχει συνέπειες για τις σχέσεις Κύπρου-Ρωσίας λόγω της συνεχούς εξέχουσας επίδρασης των ΗΠΑ επί του παγκόσμιου τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού καθεστώτος μας. Σαφέστατα, ποτέ δεν ήταν πιο αναγκαίο για τα ιδρύματα να αναζητούν και να λαμβάνουν τις κατάλληλες συμβουλές και εκπροσώπηση.
Ιράν
Με πολλούς τρόπους, το Ιράν είναι το αντίθετο της Ρωσίας όσον αφορά τις κυρώσεις: Για χρόνια, η Ισλαμική Δημοκρατία στερούσε ως προς την ανάπτυξη συνήθων επιχειρηματικών σχέσεων στο γειτονικό περίγυρο της λόγω ατελών κυρώσεων που επιβάλλονταν από τα Ηνωμένα Έθνη και τις Δυτικές χώρες. Στη συνέχεια, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος το 2015 μετά την υπογραφή του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (ΚΟΣΔ). Στην Ευρώπη αυτό νομοθετήθηκε μέσω σημαντικής μείωσης των κυρώσεων που περιέχονταν στον Κανονισμό της ΕΕ 267/2012. Το ΚΟΣΔ επανεισάχθηκε στην παγκόσμια οικονομία μετά από δεκαετίες που πέρασε στην απομόνωση. Η Κύπρος ήταν, πράγματι, στην αιχμή αυτών των εξελίξεων.
Η έξοδος των ΗΠΑ από το ΚΟΣΔ, υπό το καθεστώς Trump, σηματοδοτεί μια απόκλιση της μεταξύ της προσέγγισης των ΗΠΑ και της ΕΕ. Ενώ οι ΗΠΑ είναι πρόθυμοι να επαναφέρει τις κυρώσεις για συμμετοχή σε Ιρανικές επιχειρήσεις, η Ευρώπη, αντιθετικά, έχει πρόθεση να αποτρέψει την εφαρμογή τέτοιων μέτρων: επιδιώκει να διαφυλάξει το ΚΟΣΔ όσο το δυνατόν καλύτερα. Αυτό είναι πασιφανές από την πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι θα προχωρήσει με την εφαρμογή ενός «κανονισμού αποκλεισμού» που θα προστατεύει πρόσωπα της ΕΕ από τον αντίκτυπο των εξωεδαφικών κυρώσεων που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στο Ιράν.
Στον κόσμο των διεθνών επιχειρήσεων, ποτέ δεν ήταν σημαντικότερο για τους φορείς, τόσο δημόσιους όσο και ιδιωτικούς, να διασφαλίσουν ότι καλύπτονται οι βάσεις τους όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις κυρώσεις.