του Χρίστου Πέτρου
Στην τελική ευθεία για την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), μετά από μια «οδύσσεια» περίπου επτά χρόνων, εισήλθαν οι σχετικές διαδικασίες από την Παρασκευή, 26 Μαρτίου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Πολιτικής Ποιότητας Γεωργικών Προϊόντων, στην οποία εκπροσωπούνται όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης, ενέκρινε τον φάκελο για το χαλλούμι χωρίς αντίρρηση από κανένα μέλος. Αναμένεται ότι οι λεπτομέρειες και οι σχετικές ανακοινώσεις θα δημοσιοποιηθούν την ερχόμενη εβδομάδα.
Αν και γενικώς η κατοχύρωση προϊόντων ως ΠΟΠ είναι μια καθ’ όλα θετική εξέλιξη για τους παραγωγούς και τα κράτη τα οποία αφορά η κατοχύρωση, στην περίπτωση του χαλλουμιού δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονται αφενός με τους όρους κατοχύρωσης που φαίνεται ότι θα μεταβάλουν τη διαδικασία παραγωγής αλλά και το εμπόριο του χαλλουμιού και, αφετέρου, την παραγωγή χαλλουμιού στα κατεχόμενα από Τουρκοκύπριους παραγωγούς, εγείρουν αντιδράσεις και διαφωνίες μεταξύ διαφόρων εμπλεκόμενων μερών. Μάλιστα αρκετοί εμπλεκόμενοι, οι οποίοι προέβησαν σε δηλώσεις για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, συνέδεσαν την επίσπευση της διαδικασίας κατοχύρωσης με τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές.
Μεταξύ άλλων, στον φάκελο κατοχύρωσης υπάρχουν όροι που σχετίζονται με τις φυλές των ζώων από τις οποίες θα παράγεται το αιγοπρόβειο και το αγελαδινό γάλα, από το οποίο θα παρασκευάζεται το χαλλούμι. Επίσης, όροι που σχετίζονται με τη διατροφή των ζώων, όροι που αφορούν τους τρόπους παστερίωσης του γάλακτος κ.ά. Οι όροι αυτοί θα έχουν ως αποτέλεσμα την αλλαγή στον τρόπο που παράγεται μέχρι σήμερα το χαλλούμι. Συνεπώς κάποιοι κλάδοι από τον συνολικότερο κύκλο παραγωγής θα επωφεληθούν, ενώ κάποιοι άλλοι θα βγουν χαμένοι, όπως εξάλλου γίνεται αναφορά και πιο κάτω.
Τα τελευταία χρόνια, η ετήσια παραγωγή χαλλουμιού στην Κύπρο είναι περίπου 44.000 τόνοι, εκ των οποίων 40.000 εξάγονται στο εξωτερικό με τα συνολικά έσοδα από τις εξαγωγές να ξεπερνούν τα 260 εκ. ευρώ. Η Μ. Βρετανία κατέχει περίπου το 45% των συνολικών εξαγωγών, δηλαδή 17.000 τόνους, με έσοδα ύψους περ. 115 εκατ. ευρώ.
Το Υπουργείο Γεωργίας επισημαίνει ότι με την κατοχύρωση αποκλείονται από την παραγωγή και την εμπορία, όλες οι υπόλοιπες χώρες που παρήγαγαν μέχρι τη στιγμή κατοχύρωσης και εμπορεύονταν το τυρί με την ονομασία «χαλλούμι». Τη δυνατότητα αυτή, όπως τονίζουν στο Υπουργείο, θα την έχουν τώρα μόνο οι Κύπριοι παραγωγοί. Ως εκ τούτου, η δυναμική του εμπορίου του χαλλουμιού, παρά τις αλλαγές στους όρους παραγωγής που ίσως επιφέρουν αρχικά μια κάποια αποδιοργάνωση, θα αυξηθεί περαιτέρω με τα έσοδα για τους παραγωγούς και τον κράτος γενικότερα να αυξάνονται.
Με θετικό μάτι βλέπουν την κατοχύρωση και στον Σύνδεσμο Αιγοπροβατοτρόφων, αφού έτσι θα διασφαλίζεται η πώληση του αιγινού – πρόβειου γάλακτος και άρα θα μπορούν οι παραγωγοί αιγοπροβατοτρόφοι να αυξάνουν απρόσκοπτα την παραγωγή τους.
Έντονες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις από τυροκόμους
Σε επ’ αόριστον αναστολή εργασιών, αφού επιβεβαιώθηκαν οι ανησυχίες τους σχετικά με την μη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας και βιωσιμότητας του τομέα, προχωρούν από τις 5 Απριλίου οι Τυροκόμοι, μετά την ενημέρωση της οποίας έτυχαν από τον Υπουργό Γεωργίας σχετικά με το θέμα του χαλλουμιού. Σε ανακοίνωση, ο Σύνδεσμος Τυροκόμων Κύπρου καλεί τα μέλη του και όλους τους επηρεαζόμενους κλάδους σε εκδήλωση διαμαρτυρίας στο Προεδρικό Μέγαρο στις 05/04/2021 και ώρα 11:00 π.μ. Ο Σύνδεσμος Τυροκόμων θεωρεί ως κόκκινες γραμμές του τη διασφάλιση των υφιστάμενων ποσοτήτων παραγωγής χαλλουμιού και των προοπτικών ανάπτυξής τους και τη διασφάλιση της παραγωγής ολόκληρης της γκάμας χαλλουμιού που ήδη παράγουν και εμπορεύονται τα τελευταία 25 χρόνια υπό τον έλεγχο και έγκριση των αρμοδίων Αρχών του κράτους. Αναφέρουν ότι η γκάμα αυτή του χαλλουμιού βοήθησε στην τοποθέτησή του στα ράφια των υπεραγορών ολόκληρου του πλανήτη επιφέροντας ετησίως εισαγωγή συναλλάγματος πέραν των 260 εκατομμυρίων ευρώ. Τέλος, ο Σύνδεσμος Τυροκόμων ζητεί τη διασφάλιση χρήσης όλων των ειδών και ποσοτήτων γάλακτος (αιγοπρόβειου και αγελαδινού) ανεξαρτήτως φυλής και διατροφής στην παραγωγή χαλλουμιού όπως υφίσταται διαχρονικά.
Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Τυροκόμων Κύπρου, Γιώργος Πέτρου, τόνισε ότι «δυστυχώς η κατοχύρωση ως έχει, όχι μόνο θα εκμηδενίσει τις προοπτικές και θα φρενάρει ουσιαστικά τον ρυθμό ανάπτυξης που έχει το προϊόν τα τελευταία 20 χρόνια, αλλά θα μειώσει την παραγωγική δυνατότητα πέραν του 60%. Συνεπώς δεν μιλάμε για προοπτικές ανάπτυξης αλλά για ‘‘κούρεμα’’ παραγωγής, εξαγωγής και εσόδων με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα σε κτηνοτροφία, γεωργία και εμπόριο».
Μάλιστα ο κ. Πέτρου σημειώνει ότι «ο αρνητικός αντίκτυπος θα επηρεάσει και την Εθνική Οικονομία, αφού με τη συρρίκνωση των εξαγωγών και της βιομηχανίας θα υπάρχει συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα, με διαδοχικό αντίκτυπο και στην ανεργία, αφού ο κλάδος απασχολεί πέραν των 14.000 ατόμων και εκτιμάται ότι ο τομέας θα συρρικνωθεί από τα €300 εκ. στα €90 εκ».
«Ο λόγος που μιλάμε για καταστροφικές συνέπειες», συμπλήρωσε ο Γιώργος Πέτρου, «είναι ότι βασικές πρόνοιες του φακέλου δεν είναι εφικτές να υλοποιηθούν, με ένα βασικό παράδειγμα τις ποσότητες και τις προδιαγραφές του αιγοπρόβειου γάλακτος. Ο φάκελος προνοεί ότι το αιγοπρόβειο γάλα πρέπει να υπερέχει έναντι του αγελαδινού, με τον τελευταίο χρόνο να παραδίδονται στις Βιομηχανίες περίπου 65 εκ. λίτρα αιγοπρόβειου γάλακτος. Τα 30 εκ. λίτρα προορίζονται για παραγωγή αιγοπρόβειου χαλλουμιού και αιγοπρόβειου γιαουρτιού και άλλων τυριών και συνεπώς υπάρχουν διαθέσιμα 35 εκ. λίτρα για παραγωγή του μεικτού χαλλουμιού. Ποσότητες που με τη χρήση 35 εκ. λίτρων αγελαδινών, θα παραγάγουν στο σύνολο περίπου 14.500 τόνους χαλλουμιού σε σύγκριση με τους 43.500 τόνους που παράγουμε σήμερα».
Επιπρόσθετα, αναφέρει ο Πρόεδρος του Συνδέσμου τυροκόμων, «μεγάλο μέρος της υφιστάμενης παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος δεν θα μπορεί να συμπεριληφθεί στην παραγωγή χαλλουμιού λόγω του ότι δεν συνάδει με τις φυλές και τη διατροφή των ζώων που θέτει ο Φάκελος και συνεπώς οι παραγόμενες ποσότητες χαλλουμιού θα μειωθούν ακόμη περισσότερο».
Σε ερώτηση για το κατά πόσον η κατοχύρωση σε συνδυασμό με προωθητικές ενέργειες (μάρκετινγκ) δύναται να ευνοήσει την αύξηση της παραγωγής και του εμπορίου, ο κ. Πέτρου ανέφερε ότι «δυστυχώς τα εμπόδια που έβαλε το ίδιο το Κράτος στην παραγωγή και στην διαθεσιμότητα του χαλλουμιού δεν αφήνουν περιθώριο για να γίνουν προωθητικές ενέργειες και ανοίγματα σε νέες αγορές , αφού σιγά-σιγά θα αφανίζεται το προϊόν από τις υφιστάμενες αγορές λόγω της αναγκαστικής μείωσης και εποχικότητας της παραγωγής μας». Πρόσθεσε ακόμη ότι «η ζήτηση θα υπάρχει, αλλά λόγω της αδυναμίας μας να ικανοποιήσουμε παραγωγικά τη ζήτηση, η αγορά θα ανοίξει περαιτέρω τον δρόμο στα αντικατάστατα του χαλλουμιού, που ήδη παράγονται σε διαφόρες χώρες ανά το παγκόσμιο. Συνεπώς οι ανταγωνιστές μας στο εξωτερικό, θα είναι οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι στην εγγραφή του χαλλουμιού».
Η σύνδεση της κατοχύρωσης με τις διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού
Συνυφασμένη με τις όποιες εμπορικές ανακατατάξεις θα επιφέρει η κατοχύρωση, είναι και η πολιτική πτυχή του θέματος που αφορά την παραγωγή και εμπορία χαλλουμιού από Τουρκοκύπριους παραγωγούς στα κατεχόμενα.
Σχετική κοινή δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον τέως ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί το 2015, ουσιαστικά συνέδεε την κατοχύρωση του χαλλουμιού με τις εξελίξεις των διαπραγματεύσεων. Βάσει της εν λόγω «κοινής δήλωσης», οι διαδικασίες για την κατοχύρωση του χαλλουμιού από το 2015 και μετά είχαν ως οργανικό μέρος τους την παραγωγή και εμπορία του κυπριακού τυριού και από Τουρκοκυπρίους παραγωγούς. Εξάλλου σχετική αλλαγή στον Κανονισμό για την Πράσινη Γραμμή ώστε να επιτρέπεται να περνά χαλλούμι τ/κ παραγωγής στις ελεύθερες περιοχές εγκρίθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι η Νομική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως έκανε γνωστό ο ευρωβουλευτής Κώστας Μαυρίδης, θεωρεί νομικά ανυπόστατη την κοινή δήλωση του 2015. Μάλιστα ο κ. Μαυρίδης, μιλώντας στη «Σημερινή», αναφέρει ότι «έχουμε ενώπιόν μας μια πολύ καλή ευκαιρία να θέσουμε το επιτρεπόμενο εμπόριο από τα κατεχόμενα γενικότερα σε μια ορθολογιστική βάση. Στον προτεινόμενο κανονισμό για την παραγωγή του χαλλουμιού στα κατεχόμενα, θα πρέπει να γίνονται όλοι οι ποιοτικοί έλεγχοι από την αρχή μέχρι το τέλος της παραγωγής όπως ισχύουν εξάλλου σε όλη την ΕΕ. Η ρύθμιση αυτή θα πρέπει να εφαρμοστεί σε όλα τα προϊόντα που αφορούν στο επιτρεπτό εμπόριο της Πράσινης Γραμμής και τώρα είναι μια καλή ευκαιρία», τόνισε ο κ. Μαυρίδης, να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
Ο κ. Μαυρίδης τόνισε επίσης ότι πρέπει ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να αναλάβει «την ευθύνη του», να αποδεσμεύσει την υπόθεση του χαλλουμιού από το Κυπριακό.
Επιπρόσθετα, όπως σημείωσε ο ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ, «το Τ/κ εμπορικό επιμελητήριο, το οποίο είναι εγγεγραμμένο στην Κυπριακή Δημοκρατία, δεν μπορεί να διαδραματίσει οποιονδήποτε αναβαθμισμένο ρόλο. Η υπόθεση της κατοχύρωσης όλων των προϊόντων αφορά αποκλειστικά και μόνο τις αρμόδιες Αρχές του κράτους μέλους».
«Αν αυτό είναι Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, ας το κρίνει ο κόσμος»
Τις ανησυχίες τους πάντως για την παραγωγή και το εμπόριο χαλλουμιού από Τουρκοκύπριους παραγωγούς εκφράζουν ο Σύνδεσμος Τυροκόμων και η Ένωση Αιγοπροβατοτρόφων, αφού το κόστος παραγωγής χαλλουμιού στα κατεχόμενα θα είναι κατά πολύ χαμηλότερο απ’ ό,τι στις ελεύθερες περιοχές.
«Πώς θα μπορούμε να ανταγωνιστούμε έναν παραγωγό στα κατεχόμενα όπου το γάλα πωλείται στη μισή τιμή, το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό και γενικά το κόστος παραγωγής είναι σαφώς χαμηλότερο από το δικό μας; Ενημερωτικά τα τελευταία χρόνια το κυπριακό χαλλούμι έχει εξαφανιστεί από τα ράφια των υπεραγορών στην αγορά της Μέσης Ανατολής, αφού οι Τουρκοκύπριοι έχουν κερδίσει την αγορά πουλώντας τυρί με την ονομασία χαλλούμι και με την ένδειξη ‘‘Made in Cyprus’’», ανέφερε στη «Σημερινή» ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Τυροκόμων, Γιώργος Πέτρου, ο οποίος συμπλήρωσε ότι «η απειλή εκτοπισμού και από την αγορά της Ευρώπης είναι εμφανής αλλά πλέον με τη στήριξη της ίδιας μας της Κυβέρνησης. Αν αυτό θεωρείται Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και πρόσκειται στα Μέτρα Ισότητας, ας το κρίνει ο ίδιος ο κόσμος».
ΠΗΓΗ: Σημερινή