Του Νίκου Παναγή
Την αναβάθμιση της ΑΗΚ «με κάποιους τρόπους» είναι που επιδιώκει και σε καμιά περίπτωση την προστασία της, ανέφερε ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας στο podcast του Χρύσανθου Τσουρούλλη. Το επιχείρημα που επικαλέστηκε ωστόσο για να αιτιολογήσει το σκεπτικό του είναι αβάσιμο.
Συγκεκριμένα, υποστήριξε πως η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου υφίσταται αποκλεισμό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από τις ευέλικτες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με συμβατικά καύσιμα, αλλά και ότι αφέθηκε στις πανάρχαιες μονάδες και στο υψηλό λειτουργικό κόστος.
«Δεν δέχομαι ότι προστατεύω την ΑΗΚ. Προσπαθούμε με κάποιους τρόπους να την αναβαθμίσουμε για να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κόσμου. Αυτή τη στιγμή, η ΑΗΚ μπορεί να μην τα καταφέρνει. Γιατί; Την αποκλείσαμε από το να έχει φωτοβολταϊκά πάρκα. Άρα πώς περιμένουμε να μειώσει το κόστος της συμβατικής της ηλεκτροπαραγωγής; Την αποκλείσαμε από το να αναπτύξει συμβατικές μονάδες, οι οποίες να είναι ευέλικτες. Έπρεπε η ΑΗΚ να ήταν σε θέση αυτή τη στιγμή να παράγει συμβατικό ηλεκτρισμό αποδοτικό και με κόστος όσο το δυνατό χαμηλότερο», ανέφερε ο Υπουργός μιλώντας στον Χρύσανθο Τσουρούλλη.
Η πιο πάνω τοποθέτηση από τον Γιώργο Παπαναστασίου βρίθει ανακριβειών. Δεν υπάρχει ανακοίνωση από πλευράς Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου, ως η καθ’ ύλην αρμόδια, που να αποκλείει την ΑΗΚ από το να αναπτύξει και να λειτουργήσει δικά της φωτοβολταϊκά πάρκα. Ούτε κάποια απόφαση απόρριψης αιτήματος έχει δει το φως της δημοσιότητας. Όσα σχετικά έργα της παρουσίασαν καθυστέρηση στην υλοποίησή τους οφείλεται σε διαδικασίες που δεν είχαν διεκπεραιωθεί εγκαίρως.
Η μοναδική περιοριστική ρυθμιστική απόφαση, για την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, αφορούσε τη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς, για τη δημιουργία της οποίας είχε πρωτοστατήσει η Επιτροπή Ενέργειας της Βουλής προ εννέα ετών. Το σκεπτικό, όπως εξηγήθηκε, ήταν η προετοιμασία και η ενδυνάμωση των ιδιωτών παραγωγών και προμηθευτών ΑΠΕ, ενόψει της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού, μέσω διμερών συμβολαίων. Εάν συμμετείχε και ο ημικρατικός οργανισμός, που κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά ηλεκτρισμού, όλοι θα πωλούσαν σε αυτόν και αντί για συνθήκες ανταγωνισμού, η Μεταβατική θα λειτουργούσε ως μοντέλο Μοναδικού Αγοραστή, το οποίο δεν καλύπτεται από την εθνική νομοθεσία, ούτε από την ευρωπαϊκή οδηγία.
Η πρόσβαση στην πράσινη παραγωγή
Στη Μεταβατική, η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών πάρκων ήταν ως πρόσφατα 326MW και ήταν στη διάθεση των ανεξάρτητων προμηθευτών. Το πελατολόγιό τους αποτελείται από εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές, που δεν ξεπερνά το 9% της πίτας. Όλοι οι άλλοι εξυπηρετούνται από την ΑΗΚ Προμήθεια, η οποία επίσης έχει πρόσβαση σε παραγωγή ενέργειας από πράσινες τεχνολογίες (με ανώτατη τιμή τα 11 σεντς την κιλοβατώρα). Συγκεκριμένα, έχει στη διάθεσή της για αγορά:
109MW από φωτοβολταϊκά Net Billing
77MW από φωτοβολταϊκά Feed in Tariff
158MW από αιολικά Feed in Tariff
10MW από βιομάζα Feed in Tariff
2MW από βιομάζα Net Billing
Η ανάπτυξη της ΑΗΚ στις ΑΠΕ
Το μοντέλο στόχος που υιοθέτησε η Κυπριακή Δημοκρατία προνοεί ρητά ότι οι δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας είναι ανταγωνιστικές. Επιπλέον, καθότι η ΑΗΚ Παραγωγή και η ΑΗΚ Προμήθεια βρίσκονται σε εμφανή θέση ισχύος συγκριτικά με όλες τις ιδιωτικές εταιρείες ηλεκτρισμού, ρυθμίζονται από τη ΡΑΕΚ.
Παρόλα αυτά, η τελευταία ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2023, με την απόφαση 353/2023, για ένα «αναλογικό μέτρο για την προώθηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού και την ανάπτυξη ΑΠΕ από την ΑΗΚ», της έδωσε την ευχέρεια να καταθέτει ετησίως αιτήσεις για δικά της έργα, από το 2023, που μέχρι το 2032 να μπορούν να φτάσουν μια μέγιστη συσσωρευτική ισχύ 600MW σε λειτουργία. Για το 2025 το όριο είναι στα 100MW εγκατεστημένη ισχύ μονάδων ΑΠΕ όμως η ΑΗΚ έχει υπό την κυριότητά της φωτοβολταϊκά πάρκα 23MW (Τσέρι, Ακρωτήρι, Άγιο Ιωάννη).
Το φυσικό αέριο και η Δεκέλεια
Σε ό,τι αφορά τη θέση που διατύπωσε ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας στο «Τσουρούλλης Uncensored», για αποκλεισμό της Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου από την αναβάθμισή της με ευέλικτες συμβατικές μονάδες, τα γεγονότα επίσης τον διαψεύδουν. Οι αιτήσεις της ΑΗΚ για τη δημιουργία της έκτης μονάδας στο Βασιλικό καθώς και για την αναβάθμιση του σταθμού στη Δεκέλεια, εγκρίθηκαν από τη ΡΑΕΚ. Η έκτη μονάδα δεν λειτούργησε λόγω της μη έλευσης φυσικού αερίου. Η δε καθυστέρηση για τις νέες γεννήτριες που προορίζονται για τη Δεκέλεια δεν οφείλεται σε κανέναν αποκλεισμό της ΑΗΚ. Η απάντηση βρίσκεται στις διαδικασίες από πλευράς Οργανισμού, που αφορούν βεβαίως και το οικονομικό κομμάτι.
Γιατί απέτυχε ο Υπουργός
Θεωρείται δεδομένη εδώ και χρόνια πως η αναγκαιότητα για μια αναβαθμισμένη ΑΗΚ. Κατά τα τελευταία δυόμιση χρόνια ήταν η σειρά του νυν Υπουργού Ενέργειας να ανταποκριθεί σε αυτή την ανάγκη. Εκ του αποτελέσματος όμως απέτυχε. Περιορίστηκε σε αποφάσεις που βάζουν εμπόδια στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού, την οποία διακηρυγμένα δεν θέλουν οι συντεχνίες του προσωπικού της ΑΗΚ. Την ίδια ώρα δηλώνει δημοσίως την προτίμησή του στο μοντέλο του Μοναδικού Αγοραστή, επικαλούμενος το αποτυχημένο και ριψοκίνδυνο δημοσιονομικά παράδειγμα της Μάλτας. Του μοναδικού μικρού κράτους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην της απομονωμένης ενεργειακά Κύπρου), που δεν εφάρμοσε την Ανταγωνιστική Αγορά.
Ο Γιώργος Παπαναστασίου δεν έχει όμως κανένα μετρήσιμο έργο να παρουσιάσει γύρω από την έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, σχετικά την αναβάθμιση του ρυπογόνου σταθμού της Δεκέλειας ή για την επίλυση σοβαρών προβλημάτων όπως με τα ρεύματα βραχυκύκλωσης, τους περιορισμούς στο δίκτυο, την εξάρτηση από δύσκαμπτες συμβατικές μονάδες και τις αυξανόμενες περικοπές από οικιακά και εμπορικά φωτοβολταϊκά.
Η πιο πάνω αποτυχία έχει επιπτώσεις στην τσέπη όλων ανεξαίρετα των καταναλωτών καθώς η Κύπρος εξακολουθεί να είναι η ακριβότερη χώρα της Ευρώπης σε κόστος ηλεκτροπαραγωγής. Ο λογαριασμός του ρεύματος παραμένει από τους υψηλότερους στην ήπειρο, αναλογικά με το βιοτικό επίπεδο, ο κόσμος πληρώνει εκατοντάδες εκατομμύρια για ρύπους από μαζούτ και πετρέλαιο ενώ δεν υπάρχει ούτε αποθήκευση για μεγαλύτερη αξιοποίηση της ενέργειας που παράγουν τα φωτοβολταϊκά.
Τα γνωρίζει όλα αυτά ο Πρόεδρος
Ο Προέδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, τα γνωρίζει όλα αυτά. Ακούει και τον Υπουργό του να φάσκει και να αντιφάσκει (τη μια λέει πως φθηνότερο ρεύμα θα έχουμε εάν έρθει φυσικό αέριο, την άλλη με το να αναπτυχθεί η ΑΗΚ στις ΑΠΕ), συνεπώς έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για το συνεχιζόμενο ροκάνισμα του εισοδήματος των νοικοκυριών.
Ο Γιώργος Παπαναστασίου περιορίζεται στο να περιγράφει την κατάσταση και να επαναλαμβάνει τους ίδιους στόχους, με τοποθετήσεις που θυμίζουν 2023 και 2024, όπως την ακόλουθη στο podcast του Χρύσανθου Τσουρούλλη: «Η ΑΗΚ έμεινε με μηχανές καταπονημένες. Την ώρα που λειτουργούν αυτές οι ενεργοβόρες μηχανές παραγωγής, έχουν κόστος. Την ώρα που λειτουργούν και δεν σου δίνουν ηλεκτρισμό, έχουν λογαριασμό. Οπόταν το τι κάμνουμε αυτή τη στιγμή, προσπαθούμε να συνδυάσουμε τις ΑΠΕ, αποθήκευση ή δυνατόν ηλεκτρικές διασυνδέσεις και παράλληλα συμβατική ηλεκτροπαραγωγή».