Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης
Δημοσίευμα του Bloomberg αναφέρει ότι μέχρι στιγμής, οι αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν έχουν ακόμη τρομοκρατηθεί από τη σύγκρουση - ίσως επειδή η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας μειώθηκε δραστικά από την πανδημία του κορωνοϊού, πράγμα που σημαίνει ότι οι παραγωγοί σε όλο τον κόσμο έχουν πλεονάζουσα προσφορά σε περίπτωση που προκύψει το χειρότερο σενάριο. Σημειώνει ότι ο βομβαρδισμός του αγωγού θα επιφέρει πέραν των μεταβολών των τιμών του πετρελαίου και περιβαλλοντική καταστροφή. Κανονικά, μια παρόμοια διαταραχή θα ωθούσε τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου προς τα πάνω.
Η σύγκρουση επικεντρώνεται στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ που διεκδικείται και από τις δύο χώρες. Θεωρητικά, έχει τη δυνατότητα να διαταράξει τις ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, καθώς οι αγωγοί εξαγωγής από τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό αργού στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας λειτουργούν μόλις 10 μίλια από τα σύνορά με την Αρμενία.
Το Αζερμπαϊτζάν εξάγει αργό πετρέλαιο μέσω του αγωγού Μπακού-Τιφλίδας-Σεϊχάν σε τερματικό εξαγωγών στις ακτές της Μεσογείου της Τουρκίας. Επιπλέον όγκοι εξάγονται από το λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας Supsa στη Γεωργία. Οι εξαγωγές φυσικού αερίου ρέουν μέσω του αγωγού του Νότιου Καυκάσου προς τη Γεωργία και την Τουρκία ενώ κανονικά φτάνουν στις αγορές της ΕΕ μέσα στο έτος. Και οι τρεις αγωγοί τρέχουν παράλληλα εντός του Αζερμπαϊτζάν.
Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που αντλείται μέσω των γραμμών παράγεται από δύο κοινοπραξίες με επικεφαλής την BP Plc, οι οποίες αντλούν πετρέλαιο από τα οικόπεδα Azeri, Chirag και Gunashli και φυσικό αέριο από το πεδίο Shah Deniz στην Κασπία Θάλασσα. Μικρές ποσότητες αργού από το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν στην ανατολική ακτή της Κασπίας αντλούνται επίσης μέσω του αγωγού BTC. Έχει χωρητικότητα 1,2 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα, αλλά στην πράξη φέρει λιγότερο από το μισό. Άλλα 80.000 βαρέλια ημερησίως ρέουν στην Supsa.
Το Αζερμπαϊτζάν αντλεί επίσης αέριο μέσω ενός αγωγού εξαγωγής που περνά παράλληλα με τους αγωγούς πετρελαίου. Το 2019, η χώρα παρέδωσε 9,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (325 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια) αερίου στην Τουρκία μέσω του αγωγού Νότιου Καυκάσου. Αυτή η γραμμή αποτελεί μέρος του αγωγού Southern Gas Corridor, 4.000 χιλιομέτρων, ο οποίος κόστισε στην BP περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το Αζερμπαϊτζάν αναμένεται να ξεκινήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ιταλία και την Ελλάδα μέσω της γραμμής τον επόμενο μήνα, δήλωσε ο Elshad Nasirov, αντιπρόεδρος της εταιρείας Socar τον Ιούλιο. Το γραφείο του είπε ότι αναμένεται να ξεκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Αυτές οι ροές θα μπορούσαν να καλύψουν το 3% περίπου των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, αν και το ευρωπαϊκό μπλοκ διαθέτει άφθονες πηγές εναλλακτικών προμηθειών.
Ενώ η γειτνίαση των αγωγών με τα αρμενικά σύνορα θέτει τους αγωγούς σε δυνητικό κίνδυνο, η Αρμενία δεν έχει επιτεθεί στις ροές καυσίμων κατά τη διάρκεια των προηγούμενων συγκρούσεων στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Το γεγονός είναι ότι ο κορωνοϊός έχει οδηγήσει σε πλεόνασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως. Η ζήτηση πετρελαίου θα είναι 7,1% χαμηλότερη αυτό το τρίμηνο από ό, τι ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Τα κράτη-παραγωγοί, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας, ανταποκρίθηκαν στο σοκ ζήτησης αντλώντας λιγότερο αργό, αλλά αν χρειαστεί μπορούν εύκολα να αντλήσουν περαιτέρω καύσιμα προμηθεύοντας την αγορά.
Δύσκολο να χτυπήσεις τους αγωγούς
Θαμμένοι έως και δύο μέτρα κάτω από το έδαφος, οι αγωγοί δεν είναι εύκολοι στόχοι και η Αρμενία θα κατηγορείτο σίγουρα για περιβαλλοντικές ζημίες.
Το 2008, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Γεωργίας ισχυρίστηκε ότι η γραμμή BTC ήταν στόχος ρωσικών πυραύλων, ισχυρισμός που αρνήθηκε η Ρωσία. Μια επίθεση στη γραμμή του αγωγού στην Τουρκία, που διεκδικείται από το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα, έκλεισε τη γραμμή για αρκετές εβδομάδες τον ίδιο χρόνο.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει λίγες εναλλακτικές λύσεις για να μεταφέρει το πετρέλαιο, αλλά καμία για το φυσικό αέριο. Το πετρέλαιο θα μπορούσε να σταλεί για εξαγωγή μέσω αγωγού στη Ρωσία, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από τις προθέσεις της Ρωσίας που τουλάχιστον παραδοσιακά τάσσεται με την Αρμενία στις συγκρούσεις στην περιοχή.
Οι αγορές πετρελαίου, ωστόσο, δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα για τυχόν διαταραχές στις εξαγωγές αργού λόγω της κρίσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με το αργό Brent να μην διαφοροποιείται ιδιαίτερα και το φυσικό αέριο να παραμένει σταθερό.