του Χρίστου Πέτρου
Η παρατεταμένη ακρίβεια στα καύσιμα λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, πήρε εκ νέου δυναμική από τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Την ημέρα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία ακόμη και ο πιο αισιόδοξος αναλυτής, έχασε κάθε ελπίδα για σύντομο ξεφούσκωμα των διεθνών τιμών.
Όλο το προηγούμενο διάστημα και ειδικά τις εβδομάδες πριν την έναρξη της ρωσικής εισβολής οι τιμές είχαν αρχίσει να επηρεάζονται από τα τεκταινόμενα και την προοπτική της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία η οποία δυστυχώς έγινε πραγματικότητα. Η τιμή του βαρελιού Μπρεντ, ήταν λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα 90 δολάρια το βαρέλι. Συγκεκριμένα λίγες ώρες πριν την εισβολή η τιμή βρισκόταν στα 94 δολάρια. Μάλιστα είχε «ατύπως» τεθεί ως ψυχολογικό όριο η τιμή των 100 δολαρίων ανά βαρέλι. Κάτι που όχι μόνο ξεπεράστηκε κατά πολύ από τη στιγμή που έβαλε μπρος η πολεμική μηχανή του Πούτιν, αλλά στο διάστημα του ενάμιση περίπου μήνα από την έναρξη της εισβολής, η τιμή του βαρελιού δεν υποχώρησε κάτω απ’ αυτό το όριο, παρά μόνο για λίγες ώρες.
«Ασανσέρ» οι τιμές
Μέσα σε περίπου ένα μήνα η διεθνής τιμή του βαρελιού Μπρεντ σκαρφάλωσε πάνω από 140 δολάρια το βαρέλι, «ξεφούσκωσε» στα 99 δολάρια και συνεχίζει να κινείται πτωτικά στο φάσμα από τα 120 μέχρι τα 105 δολάρια.
Παρά τις τάσεις για «ξεφούσκωμα» την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22, οι τιμές σκαρφάλωσαν εκ νέου σε επίπεδα που προσεγγίζουν τα 120 δολάρια το βαρέλι.
Συγκεκριμένα στα μέσα της εβδομάδας 22/3/22 με 29/3/33, το πετρέλαιο Brent της Βόρειας Θάλασσας κατέγραψε άνοδο με την τιμή του να διαμορφώνεται στα 119,1 δολάρια το βαρέλι ενώ σημαντική αύξηση σημείωσε και το αμερικανικό αργό (WTI), με την τιμή του να φτάνει τα 114,9 ευρώ.
Πάντως τις τελευταίες μέρες και μετά τις ανακοινώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ότι πρόκειται να αποδεσμεύσει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου από τα στρατηγικά αποθέματα της χώρας, η κίνηση των τιμών περιορίστηκε γύρω από τα 100 δολάρια το βαρέλι. Μάλιστα την περασμένη Παρασκευή, 1.4.2022, η τιμή του αμερικανικού αργού έπεσε στα 99 δολάρια ενώ το Μπρεντ στα 104 δολάρια το βαρέλι.
Η μεγαλύτερη πτώση από την έναρξη της εισβολής
Την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22 οι τιμές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη πτώση τους από τη μέρα έναρξης του πολέμου στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, στις 28 Φεβρουαρίου (4 μέρες μετά την έναρξη της εισβολής των Ρώσων) το πετρέλαιο Μπρεντ έφτασε μέχρι και τα 133 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο την Τρίτη 15.3.2022, υποχώρησε για πρώτη φορά κάτω από 100 δολάρια και συγκεκριμένα στα 99,1 δολάρια το βαρέλι. Παρομοίως την ίδια μέρα και το αμερικανικό αργό WTI σημείωνε απώλειες που το έριξαν στα 95,98 δολάρια το βαρέλι.
Η πτώση που κατέγραψαν οι τιμές την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22 οφειλόταν σε δύο κυρίως παράγοντες:
1. Την προοπτική συνεννόησης για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας
2. Το γεγονός ότι οι συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εισήλθαν σε ακτίνα συμφωνίας
Όπως φαίνεται ωστόσο, μια σειρά από λόγους με κυριότερο τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα συμπαρομαρτούντα του, δημιουργούν εκ νέου δυναμική ανόδου στις τιμές του πετρελαίου και σίγουρα δεν προοιωνίζουν τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, ηρεμία των αγορών και πτώση των τιμών.
Οι αιτίες της αστάθειας
Οι βασικοί λόγοι που ώθησαν και συντηρούν εκ νέου τις τιμές σε επίπεδα πάνω των 110 δολαρίων ανά βαρέλι είναι:
- Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία
Η συνθήκη του πολέμου δεν ευνοεί σε καμία περίπτωση τη χάραξη οικονομικού πλάνου και ευοίωνης προοπτικής, είτε σε θεσμικό είτε σε ιδιωτικό επίπεδο. Είναι ενδεικτικό το παράδειγμα της ΕΚΤ η οποία ενώ ετοιμαζόταν να προβεί σε αύξηση επιτοκίων εντός του 2022, επανεξετάζει το ενδεχόμενο αυτό. Επίσης μια σειρά από πολυεθνικές εταιρίες αναθεωρούν τα πλάνα τους με δεδομένη την γενικότερη ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία. Το ζητούμενο σε αυτή την περίπτωση είναι η σύγκρουση να μην τραβήξει πολύ καιρό, πρώτον για να αποτραπεί περαιτέρω ανθρωπιστικό κόστος και κατ’ επέκταση για να σταθεροποιηθούν οι τιμές και να ορθοποδήσουν οι οικονομίες.
- Οι σκέψεις της ΕΕ για εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο
Σε παγκόσμια κλίμακα καταναλώνονται περίπου 99 εκατομμύρια βαρέλια αργού την ημέρα. Αν η ΕΕ ακολουθήσει τις ΗΠΑ και «μπλοκάρει» το ρωσικό πετρέλαιο τότε θα βγάλει εκτός αγορά (άγνωστο για πόσο) περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια. Με δεδομένο ότι οι χώρες του ΟΠΕΚ και κυρίως η Σαουδική Αραβία και τα Ην. Αραβικά Εμιράτα που έχουν τη δυνατότητα κάλυψης αυτής της ενδεχόμενης απώλειας, δεν είναι πρόθυμες να αυξήσουν την παραγωγή, αυτομάτως η ζήτηση του παραγόμενου πετρελαίου (που θα είναι λιγότερο από 99 εκ. βαρέλια την ημέρα) θα αυξηθεί και ως ορίζει ο νόμος της αγοράς μαζί θα αυξηθούν και οι τιμές.
Πάντως η ΕΕ δεν φαίνεται να είναι κοντά σε μια τέτοια απόφαση. Είναι ενδεικτική η δήλωση του Γερμανού Υπουργού Οικονομικών που αν και εστίασε στην εξάρτηση της χώρας του και της ΕΕ γενικότερα από το ρωσικό φυσικό αέριο, υπογράμμισε ότι «λάθη δεκαετιών δεν διορθώνονται σε λίγες μέρες» υπονοώντας ότι η ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία απαιτεί χρόνο και τρόπο. Από την άλλη, χώρες όπως η Πολωνία αλλά και τα κράτη της Βαλτικής πιέζουν προς την κατεύθυνση του μπλοκαρίσματος του ρωσικού πετρελαίου, αφού γνωρίζουν ότι παρά τις επιπτώσεις που θα έχει η ΕΕ από μια τέτοια κίνηση, θα στριμώξει για τα καλά τη Ρωσία της οποίας το 1/5 του ΑΕΠ της αφορά τον ενεργειακό τομέα. Συγκεκριμένα δε για το 2021 οι εξαγωγές αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου αποτελούσαν το 37% των ρωσικών εσόδων από εξαγωγές, σύμφωνα με το think tank Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
- Οι συγκρούσεις των Χούθι στην Υεμένη
Η παρατεταμένη σύγκρουση στην Υεμένη αν και δεν έχει την προβολή που έχουν άλλα γεγονότα παγκόσμιας εμβέλειας, αποτελεί ανοιχτή πληγή για την ανθρωπότητα με χιλιάδες θυμάτων και μια παρατεταμένη ακραία ανθρωπιστική κρίση. Επιπλέον λόγω της γεωγραφικής πραγματικότητας, η σύγκρουση στην Υεμένη αποτελεί κομβικής σημασίας γεγονός για τη διαμόρφωση των τιμών του πετρελαίου αφού ανά πάσα ώρα και στιγμή, μπορεί να πληγούν εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου από τις οποίες τροφοδοτείται όλος ο πλανήτης. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στα μέσα και στα τέλη Μαρτίου οι αντάρτες Χούθι έπληξαν εγκαταστάσεις της δημόσιας εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου της Σαουδικής Αραβίας Saudi Aramco με αποτέλεσμα μέσα σε λίγες ώρες οι διεθνείς τιμές να εκτοξευθούν.
- Ένα διαφαινόμενο νέο πανδημικό κύμα της Covid – 19
Λίγο η κόπωση της πανδημίας και λίγο τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία, δεν αφήνουν την προσοχή να εστιάσει στην εκ νέου εκτόξευση των κρουσμάτων σε μεγάλο μέρος του πλανήτη. Μέχρι στιγμής στις περισσότερες χώρες φαίνεται πως από την στιγμή που παρά την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων δεν επιβαρύνονται τα συστήματα υγείας, η οικονομία μένει ανοιχτή.
Ωστόσο στην Κίνα δεν ισχύει αυτό. Η πολιτική του Πεκίνο για «μηδενικά κρούσματα» έχει ως αποτέλεσμα να τεθούν σε περιορισμό δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι και να «κλείσουν» πόλεις και λιμάνια κομβικής οικονομικής σημασίας όπως η Σαγκάη και το Σενζέν. Γεγονός που πέρα από την αρνητική ψυχολογία που προκαλείται στην παγκόσμια αγορά, μια σειρά από αλυσιδωτά προβλήματα έχουν επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και την απρόσκοπτη διεξαγωγή του παγκόσμιου εμπορίου.
Η Platts Analytics, ο οίκος έρευνας της αγοράς εμπορευμάτων, σύμφωνα με τον Economist πιστεύει ότι οι περιορισμοί στην Κίνα θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση πετρελαίου κατά 650.000 βαρέλια την ημέρα τον Μάρτιο, ποσό περίπου ισοδύναμο με την παραγωγή πετρελαίου όλης της Βενεζουέλας. Κάτι που θα αποσταθεροποιούσε την «κανονικότητα» της παγκόσμιας αγοράς.