Του Άγγελου Αγγελοδήμου
Ειδικές συνθήκες επικρατούν το τελευταίο διάστημα στην αγορά ακινήτων, με αποτέλεσμα αυτή να δυσκολεύεται να βρει κατεύθυνση. Η δυναμική για συνέχεια της ανάπτυξης υπάρχει, ωστόσο την ίδια ώρα σειρά προκλήσεων που παρουσιάζονται δημιουργούν εμπόδια στην παραπέρα πορεία της.
Μιλώντας με επαγγελματίες της αγοράς, αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι υπάρχει ενδιαφέρον τόσο από απλούς πολίτες όσο και από επενδυτές, Κύπριους και ξένους, να προχωρήσουν σε αγορά ακινήτων. Την ίδια ώρα όμως θέματα όπως ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων, αλλά και προβλήματα που ταλανίζουν τις εταιρείες ανάπτυξης γης, όπως η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η καθυστέρηση στην εισαγωγή των πρώτων υλών, δημιουργούν συνθήκες που δεν ευνοούν την ανάπτυξη της αγοράς.
Ας δούμε πώς σκιαγραφούν την αγορά οι επαγγελματίες της αγοράς με τους οποίους συνομιλήσαμε. Ο πρόεδρος της Oμοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (ΟΣΕΟΚ) Στέλιος Γαβριήλ τόνισε ότι οι εργασίες στην κατασκευαστική βιομηχανία συνεχίζονται κανονικά. Όπως είπε, ο πόλεμος στην Ουκρανία αναγκάζει αρκετές εταιρείες να μεταφέρουν τη βάση τους αλλού και η Κύπρος είναι μια από τις επιλογές. Παράλληλα, αυτό οδηγεί και αρκετούς εργαζόμενους στη μετεγκατάστασή τους και επομένως δημιουργούνται ανάγκες στην αγορά για τη στέγαση αυτών των ανθρώπων είτε αφορούν σε ενοίκιο είτε και σε αγορά.
Σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ η Λεμεσός και η Λάρνακα παρουσιάζουν έντονη κινητικότητα όσον αφορά στις πωλήσεις ακινήτων, καθώς από τη μια η μεν Λεμεσός εδώ και χρόνια βρίσκεται στις προτιμήσεις των ξένων επενδυτών και επιχειρηματιών, ενώ το τελευταίο διάστημα η Λάρνακα φαίνεται να αναπτύσσεται δυναμικά.
Βέβαια, ο κ. Γαβριήλ υπενθύμισε και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην αγορά εξαιτίας του πολέμου και τα οποία εστιάζονται στην εκτόξευση του κόστους της ενέργειας και κατ’ επέκταση στην αύξηση της τιμής σειράς πρώτων υλικών και υλικών οικοδομής όπως είναι το τσιμέντο, ο σίδηρος, το αλουμίνιο, η ξυλεία και άλλα. Ταυτόχρονα, παρουσιάζονται και κάποιες καθυστερήσεις στα μεταφορικά.
Πάντως, ο κ. Γαβριήλ επισήμανε ότι αρκετοί είναι οι εργολάβοι και οι developers, οι οποίοι επιδιώκουν να ολοκληρώνουν τα έργα που αναλαμβάνουν στην ώρα τους, ακόμα και αν αυτό θα αποβεί σε ζημιά τους, καθώς θέλουν να διατηρήσουν το καλό τους όνομα στο παζάρι. Συγκεκριμένα, όπως εξήγησε, οι επιχειρηματίες που ανέλαβαν κάποια έργα επωμίζονται αυξημένο κόστος εξαιτίας της αύξησης των τιμών των υλικών οικοδομής σε σύγκριση με όταν είχαν υπογραφεί τα συμβόλαια. Επομένως θα επιθυμούσαν να καθυστερήσουν την ολοκλήρωση του έργου ώστε να μειωθούν κάπως οι τιμές των υλικών. Όμως αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν να ολοκληρώσουν έγκαιρα τα έργα, ώστε να διατηρήσουν το καλό τους όνομα στην αγορά και να αναλάβουν στη συνέχεια και άλλα έργα.
Συναφώς με αυτό, ο κ. Γαβριήλ επισήμανε ότι το δημόσιο ανακοινώνει αρκετά έργα το τελευταίο διάστημα, κάτι που δημιουργεί κινητικότητα στην αγορά, φτάνει βέβαια οι επαγγελματίες που τα αναλαμβάνουν να είναι σε θέση να τα φέρουν εις πέρας, με όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στην αγορά.
Καταλήγοντας, ο κ. Γαβριήλ επισήμανε ότι αρκετοί Ισραηλινοί επενδυτές εντοπίζουν ευκαιρίες στην κυπριακή αγορά ακινήτων και τοποθετούν τα κεφάλαια τους εδώ, δημιουργώντας κινητικότητα στην αγορά. Όπως προκύπτει οι τιμές είναι πιο ψηλές στη χώρα τους και προτιμούν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους εδώ, εκμεταλλευόμενοι τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Κύπρος.
Οι τιμές παγκύπρια
Ο Πόλυς Κουρουσίδης, αντιπρόεδρος του συνδέσμου επιστημόνων εκτιμητών ακινήτων και director της POLYS KOUROUSIDES & ASSOCIATES L.L.C. (TOTAL VALUATIONS), μιλώντας στο Economy Today, έκανε λόγο για μικρή επιβράδυνση στις πωλήσεις τουλάχιστον όσον αφορά στα επενδυτικά ακίνητα, καθώς στις κατοικίες και στα διαμερίσματα η ζήτηση συνεχίζει κανονικά.
Αναλύοντας περαιτέρω την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην αγορά, ο κ. Κουρουσίδης σημείωσε ότι το αυξημένο κατασκευαστικό κόστος έχει μειώσει κάπως την παραγωγή, ωστόσο αυτό δεν έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τις τιμές που παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Εξού συμπλήρωσε και η στροφή αρκετών στο ενοίκιο, που μαζί με το ενδιαφέρον των ξένων έχουν ανεβάσει τις τιμές στα ύψη.
Αναφερόμενος ειδικότερα στους ξένους, ο κ. Κουρουσίδης είπε ότι υπάρχουν αρκετές εταιρείες από το εξωτερικό που εγκαθίστανται στο νησί μας και αναζητούν γραφειακούς χώρους είτε γι’ αγορά είτε για ενοίκιο. Την ίδια ώρα, εξαιτίας της κατάστασης με τον πόλεμο, αρκετοί πολίτες από Ουκρανία και Ρωσία έρχονται Κύπρο για να ζήσουν και αναλόγως αν θα μείνουν εδώ μόνιμα ή προσωρινά προχωρούν σε αγορά ή σε ενοικίαση ακινήτων. Αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν τη Λεμεσό, καθώς όπως είναι γνωστό, υπάρχει μεγάλη ρωσική κοινότητα στη συγκεκριμένη πόλη. Αυτή λοιπόν η κατάσταση, με τον μεγάλο αριθμό ξένων αγοραστών, οδηγεί τις τιμές προς τα πάνω, με αποτέλεσμα τα πλείστα κυπριακά νοικοκυριά να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτά τα ποσά και εκεί να δημιουργείται κάποιο πρόβλημα.
Στο σημείο αυτό ζητήσαμε από τον κ. Κουρουσίδη να μας αναλύσει τις τιμές που ισχύουν σήμερα σε κάθε επαρχία όσον αφορά στα ακίνητα. Αρχίζοντας από την πρωτεύουσα, ισχύουν τα εξής: Για αγορά διαμερίσματος ενός υπνοδωματίου οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 115 – 135 χιλιάδες ευρώ. Για δυάρι οι τιμές είναι 180 – 240 χιλιάδες ευρώ και για τριάρι οι τιμές είναι 240 – 450 χιλιάδες. Όσον αφορά στις κατοικίες, για ένα τριάρι σε μισό οικόπεδο στα περίχωρα της Λευκωσίας, οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 280 – 380 χιλιάδες ευρώ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να βρεθεί το ίδιο ακίνητο και στις 250 χιλιάδες.
Συνεχίζοντας για τη Λεμεσό, ο κ. Κουρουσίδης σημείωσε κατ’ αρχήν ότι πρόκειται για μια αγορά με πολλές ιδιαιτερότητες. Είναι αντιληπτό, σημείωσε ότι τα ακίνητα που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα έχουν εντελώς διαφορετική τιμή από τα υπόλοιπα. Την ίδια ώρα έχουν δημιουργηθεί και συνεχίζουν να δημιουργούνται νέα σημεία αναφοράς, τα οποία επίσης ανεβάζουν τις τιμές των ακινήτων. Συγκεκριμένα, υπήρχε το mall που έδωσε μια ώθηση προς τα πάνω στις τιμές, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ώθηση θα δώσει η ανέγερση του καζίνο θερέτρου. Για τα κανονικά ακίνητα που δεν περιλαμβάνουν τους πιο πάνω παράγοντες οι τιμές κυμαίνονται κατά 25 χιλιάδες περίπου περισσότερα σε σχέση με τις τιμές της Λευκωσίας.
Για τη Λάρνακα ισχύει ό,τι και για τη Λεμεσό όσον αφορά στον παράγοντα θάλασσα, ότι δηλαδή εκεί τα ακίνητα είναι πιο ακριβά σε σχέση με τα υπόλοιπα. Παράλληλα, ο κ. Κουρουσίδης έδωσε και μια άλλη παράμετρο όσον αφορά στη συγκεκριμένη πόλη, επισημαίνοντας ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση από Ισραηλινούς οι οποίοι φαίνεται να δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη πόλη και να ανεβάζουν τις τιμές προς τα πάνω. Ενδεικτικά λοιπόν, ο κ. Κουρουσίδης ανέφερε ότι για ένα μονάρι διαμέρισμα οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 105 – 110 χιλιάδες ευρώ, για δυάρι οι τιμές είναι 160 – 200 χιλιάδες και για τριάρι μεταξύ 190 – 240 χιλιάδες.
Για την Πάφο οι τιμές κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα με τη Λάρνακα, ωστόσο η Πάφος είναι κάπως διαφορετική αγορά, υπό την έννοια ότι οι τιμές διαφέρουν αναλόγως περιοχής, ενώ φαίνεται να προτιμώνται οι κατοικίες σε σχέση με τα διαμερίσματα. Ταυτόχρονα, στην Πάφο υπάρχουν αρκετές εξοχικές κατοικίες με πισίνα ή complex κατοικιών που εκεί μιλάμε για διαφορετικές τιμές. Ενδεικτικά, ο κ. Κουρουσίδης ανέφερε ότι μια κατοικία τριών υπνοδωματίων μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 350 – 500 χιλιάδων ευρώ.
Τέλος για την ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου αυτό που μπορεί να λεχθεί είναι ότι πρόκειται για μια αμιγώς τουριστική περιοχή, με τα εξοχικά να έχουν τον κύριο λόγο όσον αφορά στις αγοραπωλησίες και επομένως δύσκολα μπορεί κάποιος να πει γενικά ποιες τιμές ισχύουν. Ωστόσο, αν πρέπει να καταγράψουμε κάποια νούμερα, τότε και εδώ μπορεί να λεχθεί ότι μια μέση κατοικία τριών υπνοδωματίων ανέρχεται στις 350 – 500 χιλιάδες, ενώ αν μιλάμε για κατοικία πάνω στο κύμα τότε η τιμή μπορεί να ανέλθει και στο ένα με ενάμισι εκατομμύριο.
€20 εκατ. από ισραηλινό fund
Ο γνωστός μεσίτης Πέτρος Λαζάρου, διευθύνων σύμβουλος της G&P Lazarou μιλώντας στο Economy Today σημείωσε ότι διαπιστώνει ελαφρώς μειωμένο ενδιαφέρον αυτή την περίοδο από Κύπριους αγοραστές. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι δεν προκύπτει μείωση και στις τιμές των ακινήτων, καθότι το ενδιαφέρον παραμένει ισχυρό από ξένους επενδυτές. Οι πελάτες μας μπορεί να είναι πιο λίγοι αυτή την περίοδο αλλά η αξία των συναλλαγών δεν μειώθηκε, σημείωσε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον κ. Λαζάρου τα ακίνητα πολυτελείας (luxury properties) κινούνται σε διαφορετικούς ρυθμούς σε σχέση με τα υπόλοιπα και εκεί η τιμή αλλά και το ενδιαφέρον δεν φαίνεται να μειώνεται. Υπάρχουν αρκετοί ξένοι επενδυτές που ενδιαφέρονται για ακίνητα στο νησί μας ανέφερε, οι οποίοι είτε τα θέλουν για δική τους χρήση, είτε τα θέλουν για επένδυση με στόχο να αποκομίσουν μια καλή απόδοση. Χαρακτηριστικά, ο κ. Λαζάρου αναφέρθηκε σε ένα fund από το Ισραήλ το οποίο θέλει να επενδύσει στην Κύπρο ένα ποσό της τάξης των €20 εκατομμυρίων για φέτος, με στόχο να αγοράσει ακίνητα αλλά και γη τα οποία θα του αποφέρουν αποδόσεις της τάξης του 4 – 6%.
Σύμφωνα με τον κ. Λαζάρου οι Ισραηλινοί επενδυτές, ενδιαφέρονται για ακίνητα σε Λευκωσία και Λάρνακα με στόχο να τα ενοικιάσουν και να έχουν εισόδημα. Αυτή τους η κίνηση, όπως σημείωσε αφορά στη φετινή χρονιά και εφόσον διαπιστώσουν ότι εξασφαλίζουν τις αποδόσεις που θέλουν, τότε θα επανέλθουν με νέες επενδύσεις.
Η δυναμική της αγοράς και τα προβλήματα προσωπικού
Στο Economy Today μίλησε και ο director της Cyfield Γιώργος Χρυσοχός. Όπως είπε, παρά τα προβλήματα που υπάρχουν, η αγορά φαίνεται να αντέχει και να παρουσιάζει ιδιαίτερη δυναμική. Επίσης είπε ότι, παρά την αύξηση των επιτοκίων, η ζήτηση είναι ικανοποιητικά ψηλή. Αυτό που συμβαίνει εξήγησε, είναι πως ο κόσμος που έχει ανάγκη να αγοράσει ακίνητο θα μειώσει κάπως τα τετραγωνικά και αντί για σπίτι 200 τετραγωνικών θα αγοράσει ένα 170 – 180 τ.μ.. Αυτό αποδεικνύεται, σημείωσε και από το γεγονός ότι ο όγκος συναλλαγών παραμένει σταθερός.
Αναλύοντας κάπως περισσότερο την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, ο κ. Χρυσοχός σημειώνει ότι μετά από κάποια χρόνια ανάπτυξης, ο κόσμος φαίνεται να έχει την ευχέρεια να προχωρήσει σε αγορά ακινήτου αφού υπάρχουν εισοδήματα. Την ίδια ώρα, ο κ. Χρυσοχός σημείωσε ότι αυξάνονται μεν τα επιτόκια και θα ανέμενε κάποιος ότι το να έχει κάποιος τα λεφτά του στην τράπεζα θα ήταν μια καλή επιλογή, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει καθώς ο πληθωρισμός κατέγραψε τεράστια άνοδο και ό,τι και να κερδίσεις από το καταθετικό επιτόκιο θα το χάσεις στο πολλαπλάσιο από την αύξηση του πληθωρισμού. Επομένως το ακίνητο ίσως να είναι μια καλύτερη επενδυτική επιλογή, σημείωσε.
Την ίδια ώρα, ο κ. Χρυσοχός έδωσε και μια άλλη παράμετρο για τη δυναμική που καταγράφει η αγορά ακινήτων, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι καταγράφεται μια ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της χώρας. Το τελευταίο διάστημα έχουν καταφθάσει στο νησί μας χιλιάδες ρωσόφωνοι πολίτες, οι οποίοι έχουν ανάγκη από στέγη. Επομένως, είτε θα ενοικιάσουν, είτε θα προχωρήσουν σε αγορά.
Ένας άλλος παράγοντας που συντείνει ώστε να καταγράφεται αυξημένη ζήτηση, είναι το headquartering. Όπως είπε, έχουν ήδη έρθει στην Κύπρο λιβανέζικες και ισραηλινές εταιρείες, οι οποίες έχουν φέρει μαζί τους και αρκετό προσωπικό, το οποίο με τη σειρά του ψάχνει ακίνητο είτε για ενοίκιο είτε για αγορά.
Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα στον κλάδο. Η κατασκευαστική βιομηχανία βρίσκεται στα όρια της όσον αφορά στις δυνατότητες παραγωγής νέων μονάδων, ανέφερε ο κ. Χρυσοχός και αυτό γιατί υπάρχει μεγάλη έλλειψη προσωπικού όπως είπε. Θα πρέπει, συνέχισε το κράτος να προχωρήσει και να εκδώσει άδειες εργασίας για άτομα από τρίτες χώρες ώστε να ικανοποιηθεί η ζήτηση που υπάρχει. Ο κατασκευαστικός κλάδος έχει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από τον ξενοδοχειακό κλάδο όσον αφορά στην έλλειψη προσωπικού είπε και αυτό τον οδηγεί στα όρια του.
Διαβάστε επίσης: