Υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στις έννοιες ΄προσωπικά δεδομένα’ και ‘ελευθερία της έκφρασης’; Το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον είναι πάντοτε και δημόσιο ενδιαφέρον;
Το δημόσιο συμφέρον είναι κριτήριο στη μετάδοση της είδησης; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που τέθηκαν σε ανοικτή συζήτηση με τίτλο «Προσωπικά δεδομένα και ελευθερία της έκφρασης» που οργάνωσε σήμερα το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με συνδιοργανωτές το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, το ΚΥΠΕ, την Ένωση Συντακτών, την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, τον Κυπριακό Οργανισμό Εκδοτών Διαδικτύου και την Eπιτροπή Δεοντολογίας.
Κύριος ομιλητής ήταν ο Ελλαδίτης δημοσιογράφος Πάνος Σόμπολος και την συζήτηση παρακολούθησαν δημοσιογράφοι και εκπρόσωποι δημοσιογραφικών ομίλων, καθώς και πολλοί φοιτητές δημοσιογραφίας οι οποίοι προέβησαν σε τοποθετήσεις και έθεσαν ερωτήματα για το που σταματά η ελευθερία της έκφρασης και πως τα προσωπικά δεδομένα και ο νέος κανονισμός της ΕΕ αλλάζουν το σκηνικό στον τρόπο που σήμερα μεταδίδουμε ειδήσεις και πληροφορίες.
΅
Η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Ειρήνη Λοϊζίδου Νικολαΐδου στην παρέμβασή της τόνισε ότι το δικαίωμα της προστασία της ιδιωτικότητας και η ελευθερία της έκφρασης ρυθμίζονται και είναι θεσμοθετημένα δικαιώματα και αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τον μεταφορέα της είδησης. Ανέφερε ότι στην άσκηση της δημοσιογραφίας οι λειτουργοί του Τύπου πρέπει να διερωτώνται αν το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και πρόσθεσε πως όταν το Γραφείο της εξετάζει περιπτώσεις πάντα λαμβάνονται υπόψη τα δεδομένα και τα γεγονότα ξεχωριστά και αυτά είναι που διαφοροποιούν και τις αποφάσεις που εκδίδονται. Αναφέρθηκε επίσης στις δραστηριότητες δημοσίων προσώπων που έχουν σχέση με το επάγγελμά τους και σε αυτές που αφορούν την προσωπική τους ζωή και η προβολή τους ενδεχομένως να παραβιάζει το δικαίωμα της ιδιωτικότητας.
Η κ. Νικολαΐδου ανέφερε επίσης ότι το 2016 είχε υποβληθεί στο Γραφείο της 1 παράπονο, το 2017 τέσσερα και το 2018 δεκαπέντε.
Ο δημοσιογράφος Πάνος Σόμπολος με εμπειρία τεσσάρων δεκαετιών στην κάλυψη κυρίως του αστυνομικού ρεπορτάζ στην Ελλάδα στη δική του τοποθέτηση ανέφερε ότι επιβαλλόταν να τεθούν ρυθμίσεις και κανονισμοί γιατί «το κακό είχε παραγίνει». Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι στο αστυνομικό ρεπορτάζ «τα πάντα ήταν χύμα» και πρόσθεσε πως προβάλλονταν φρικιαστικές λεπτομέρειες εγκλημάτων και εικόνες που σήμερα δεν θα τολμούσε κανείς να μεταδώσει και να δημοσιοποιήσει. Ο κ. Σόμπολος αναφέρθηκε σε περιπτώσεις όπου η ταυτότητα του δράστη ειδικά σε περιπτώσεις παιδεραστίας δίνεται στη δημοσιότητα με εισαγγελική διάταξη για προστασία των πολιτών και για να ενθαρρυνθούν να καταγγέλλουν παρόμοια περιστατικά με τον ίδιο δράστη ή άλλους στην Αστυνομία. Διαφώνησε όμως με περιπτώσεις όπου απαγορεύεται να μεταδοθούν λεπτομέρειες που αφορούν την καταγωγή του δράστη γιατί ενδεχομένως να καλλιεργείται ο ρατσισμός. Διερωτήθηκε αν είναι καλύτερα να λέγεται «ο αλλοδαπός έκανε το τάδε έγκλημα» ή «Ο ημεδαπός σκότωσε» αντί να λέγεται «Ο Αλβανός». Κάπου είπε, πρέπει να τραβάμε την γραμμή και να μην είμαστε απόλυτοι.
Η Πρόεδρος του Συμβουλίου της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου Ρόνα Κασάπη αναφέρθηκε στα εργαλεία που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ στην προβολή της είδησης και την μεταφορά και διάχυση πληροφοριών. Πρόσθεσε ότι πολυφωνία σημαίνει να ακούγονται πολλές διαφορετικές απόψεις για το ίδιο ζήτημα και η επίτευξή της επιτυγχάνεται με τον έλεγχο του περιεχομένου των προγραμμάτων των ΜΜΕ και του καθεστώτος που αυτά έχουν. Τόνισε ακόμη πως ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ευθύνη και υποχρέωση των ΜΜΕ και πως πρέπει να υπάρχει ισορροπία στη μετάδοση των ειδήσεων και στους περιορισμούς που τίθενται από το Σύνταγμα.
Η Διευθύντρια του ΓΤΠ Σόφη Μιχαηλίδου μίλησε για τα μέσα κοινωνικά δικτύωσης απέναντι στα οποία πρέπει να στεκόμαστε με κριτική ματιά γιατί πίσω από αυτά κρύβεται ένας οργισμένος όχλος, όπως είπε. Ανέφερε ότι όλοι μας θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο τι μεταδίδουμε και να υπάρχει αυτορύθμιση γιατί πολλές φορές στο κυνήγι της είδησης μεταφέρουμε ανακρίβειες και στοχοποιούμε κόσμο, καλλιεργώντας πολλές φορές και τον ρατσισμό. Η κ. Μιχαηλίδου έφερε ως παράδειγμα το πρόσφατο φονικό στο Στρόβολο και στο πως κάποια ΜΜΕ στοχοποίησαν το παιδί του άτυχου ζεύγους αλλά και το γεγονός ότι ήταν υιοθετημένο δημιουργώντας μια άκρως λανθασμένη εικόνα. Ανέφερε ότι σημαντικό είναι η κοινή γνώμη να είναι εκπαιδευμένη σωστά και να ζητά την σωστή και ακριβή είδηση και να απορρίπτει τα κουτσομπολιά.
Ο Διευθυντής του ΚΥΠΕ Γιώργος Πενηνταέξ στο δικό του χαιρετισμό που μεταφέρθηκε στην εκδήλωση, είπε πως πρέπει να αποφύγουμε το φοβικό σύνδρομο που πλανάται μετά την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και σε ένα εποικοδομητικό πλαίσιο να κτίσουμε νέες προσεγγίσεις και ευαισθησίες γύρω από το σημαντικό αυτό θέμα.
Χρειάζονται ανέφερε ακόμη πολλά να γίνουν στον τομέα της ενημέρωσης / διαφώτισης γύρω από την εφαρμογή των νέων κανονισμών, γιατί πρόκειται περί αλλαγής νοοτροπίας και όχι απλά περί υλοποίησης μιας οδηγίας και πρόσθεσε πως το τιμωρητικό μέρος του κανονισμού θα πρέπει να υλοποιηθεί με μέτρο και σε στάδιο, αφού εξαντληθούν όλα τα περιθώρια. Ο κ. Πενηνταέξ σημείωσε πως η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν πρέπει, με οποιονδήποτε τρόπο, να αποτελέσει τροχοπέδη για την ελευθερία της έκφρασης και αντιστρόφως, λέγοντας ότι ελευθερία της έκφρασης δεν σημαίνει ασυδοσία και αχαλίνωτη γλωσσική διατύπωση. Και οι δύο έννοιες, είπε, θα πρέπει να λειτουργούν με μέτρο, να επιδεικνύεται αλληλοσεβασμός και να ανέχεται, θα έλεγα, η μια την άλλη, γιατί και οι δύο έχουν να παίξουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη σωστή λειτουργία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων σχέσεων.
Ο Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Γιώργος Φράγκος στη δική του παρέμβαση ανέφερε πως ο σεβασμός και το απαραβίαστο των προσωπικών δεδομένων είναι συστατικό στοιχείο του συνόλου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η προάσπισή τους είναι εκ των ων ουκ άνευ. Από την άλλη πρόσθεσε, η ανάγκη για σεβασμό και διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων ενός εκάστου εξ ημών δεν μπορεί να αποβαίνει σε βάρος της ελευθερίας του λόγου, της ελευθεροτυπίας και της ελευθερίας έκφρασης. Ο κ. Φράγκος σημείωσε πως σε κάθε περίπτωση ρεπορτάζ (αστυνομικού, οικονομικού, κοινωνικού κλπ) που αφορά το δημόσιο συμφέρον και παρουσιάζει και κοινωνικό ενδιαφέρον, υπάρχουν αίτια και αιτιατά, αίτιοι και υπαίτιοι αλλά και αυτοί που υπόκεινται τις συνέπειες των όποιων αιτίων.
Εκ μέρους της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας Χρίστος Χριστοφίδης είπε πως στα προσωπικά δεδομένα περιλαμβάνονται και στοιχεία όπως η εθνοτική καταγωγή , η υπηκοότητα και το θρήσκευμα κάποιου και καλό θα ήταν στην μετάδοση της είδησης να αναφέρονται στοιχεία τέτοια που δεν είναι αναγκαία και δεν προσθέτουν στην είδηση. Σύμφωνα με τον κ. Χριστοφίδη, η αχρείαστη αναφορά ή η επικέντρωση στην εθνικότητα του δράστη ενός εγκλήματος ή αξιόποινης πράξης μπορεί να οδηγήσει ορισμένους σε μια ρατσιστική αντιμετώπιση του συνόλου των ατόμων που ζουν στην Κύπρο και έχουν την ίδια εθνικότητα,
Στην ανοικτή συζήτηση, την οποία συντόνιζε η δημοσιογράφος Γωγώ Αλεξανδρινού, έγιναν διάφορες παρεμβάσεις και τοποθετήσεις που αφορούν το τρόπο μετάδοσης της είδησης από ιστοσελίδες και ΜΜΕ χωρίς να υπάρχει κατά νόμο υπεύθυνος και χωρίς να ελέγχεται κάποιος.
Έγινε αναφορά σε περιπτώσεις στις οποίες εμπλέκονται παιδιά, στις περιπτώσεις όπου η μετάδοση ανακριβειών πλήττει τρίτα πρόσωπα στην υπόθεση, και στο πως η τήρηση του κανόνα δημοσιογραφικής δεοντολογίας είναι βασική αρχή στην μετάδοση ειδήσεων από τα ΜΜΕ. Αναφορές έγιναν και στο πως η εξάπλωση των social media παρεμβαίνει στο ρόλο των συμβατικών ΜΜΕ, στα fake news και στο πως η μετάδοση κάποιας πληροφορίας ή προσωπικού δεδομένου δύναται να γίνει με σωστό και προσεκτικό τρόπο όχι για διαπόμπευση των δραστών αλλά και προστασία του δημοσίου συμφέροντος.
Πηγή: ΚΥΠΕ