Του Δρα Άρη Πετάση
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, μεγαλόσχημος πολιτικός γύριζε τα χωριά της Πάφου για να πείσει πως το μέλλον των χωρικών βρισκόταν στον τουρισμό και τους παρότρυνε να εγκαταλείψουν τη γεωργία, που ακόμα ανθούσε, για να υπηρετήσουν τα υπό ανάπτυξη ξενοδοχεία στην τουριστική περιοχή της Πάφου που είχαν ανάγκες σε προσωπικό. Σε κάποια στιγμή, απευθυνόμενος σε χωρικό, τον ρώτησε: «εσύ με τι ασχολείσαι;» Ο χωρικός απάντησε: «Κατά το πλείστον της ημέρας ασχολούμαι με τη γεωργία /αμπελοκαλλιέργεια και αργότερα, το απόγευμα, εξυπηρετώ τους χωριανούς ως παρπέρης του χωριού».
Ο συνομιλητής του πολιτικός, που περνούσε τον χρόνο του κυρίως μέσα σε κλιματιζόμενο γραφείο με μισθό που του πρόσφερε ο παρπέρης του χωριού και οι άλλοι συν-φορολογούμενοι του πολίτες, τού απάντησε σχεδόν οργίλως: «να μην σε ακούσω να βάλεις ξανά στο στόμα σου την λέξη παρπέρης—από αύριο θα μετατραπείς σε κομμωτή σε ξενοδοχείο και θα γλυτώσεις από τα βάσανα της γεωργίας». Σε λίγες μέρες έφθασε μικρό λεωφορείο που έπαιρνε τις [πρώην] αγρότισσες του χωριού για να δουλέψουν στην Πάφο ως καμαριέρες. Έτσι, εν μια νυκτί, αντί αυτές να βλέπουν τα άνθη του αγρού και τη φύση όπως πριν και να προσφέρουν στην επισιτιστική αλυσίδα έβλεπαν τις τουαλέτες, τα τζάμια και τους 4 τοίχους των 15 δωματίων που θα έπρεπε να καθαρίζουν ανά ημέρα. `Το ίδιο έγινε και στα άλλα χωριά της περιοχής. Έτσι, επισπεύσθηκε ο μαρασμός και η εγκατάλειψη των χωριών, ενώ ο αριθμός των ξενοδοχείων αυξανόταν ανεξέλεγκτα. Για πολλούς η Κύπρος είχε βρει φλέβα χρυσού και έτσι δεν υπήρχε πλέον ανάγκη για παραγωγή γεωργικών προϊόντων.
Παραγωγή κρασιών ίσα με ένα πολυτελές ξενοδοχείο
Έτσι, η Κύπρος που κάποτε βρισκόταν στα ύψη με μέτρο την κατά κεφαλή παραγωγή σταφυλιών, τώρα, έχει πωλήσεις κρασιού (ντόπια αγορά και εξαγωγές), που φθάνουν το αμελητέο ποσό των €40 εκατομμυρίων—δηλαδή, ποσό ίσο με την αξία ενός μεγάλου πολυτελούς ξενοδοχείου. Τώρα, δεν είμαστε αυτάρκεις σχεδόν σε τίποτε, πράγμα που σημαίνει πως σε μια κρίση ή ένα στρατιωτικό αποκλεισμό θα αντικρίσουμε τον λιμό κατάματα. Τώρα, η γεωργία συνεισφέρει το αμελητέο 1,77% του ΑΕΠ σε μια υπό ημι-κατοχή χώρα που πρέπει να είναι αυτάρκης. Η βιομηχανία /μεταποίηση συνεισφέρει μόλις 12% του ΑΕΠ. Ενδεικτικά, η βιομηχανία πρόσφερε στο ΑΕΠ της Γερμανίας 20% κατά μέσο όρο τα τελευταία 30 χρόνια. (Πηγή Παγκόσμια Τράπεζα). Το μεγαλύτερο ποσό νερού από τα φράγματα που προορίζονταν για τη γεωργία, τελικά, κατέληξε στην τουριστική βιομηχανία και τους developers που μετατρέπουν τα αγροτεμάχια σε τουριστικά διαμερίσματα και σε επαύλεις, κυρίως για ξένους. Μέρος της πλουσιότερης αγροτικής γης βρίσκεται τώρα στην τουριστική ζώνη ή κάτω από τσιμέντο. Σχεδόν κάθε αγρός διαθέτει συντελεστή δόμησης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να αγοράσει φθηνή αγροτική γη.
4 τουρίστες ανά κάτοικο
Υπό τη σημαία του: «όλα για τον τουρισμό» φθάσαμε τα 4 εκ. περίπου τουρίστες τον χρόνο, με την τουριστική κοινότητα να χειροκροτεί κάθε φορά που κάποιος υπουργός δηλώσει ενθουσιωδώς πως «περιμένουμε αύξηση του τουριστικού ρεύματος» ως να μη μας φθάνουν οι 4 τουρίστες ανά κάτοικο. Στη μεγαλύτερη τουριστική χώρα του κόσμου, τη Γαλλία, αναλογεί 1,3 τουρίστας για κάθε κάτοικο: 89,4 εκ. τουρίστες σε ένα πληθυσμό 68 εκ.. Σαν αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης αυτής κατάστασης, κατά την τουριστική περίοδο ένας τεράστιος αριθμός του πληθυσμού, ίσως και 100.000, ασχολείται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τον τουρισμό που φέρνει στη χώρα κάτω από €3 δις εισόδημα αλλά με εισαγόμενη ενέργεια και αυτοκίνητα και φαγητά, ποτά, κ.τλ. μιας και λίγα μόνο πράγματα βασικά παράγουμε ή κατασκευάζουμε. Η Κύπρος που ακατάπαυστα υπερηφανεύεται για το υψηλό ποσοστό του πληθυσμού με πανεπιστημιακή μόρφωση αντί να δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας δημιουργεί θέσεις για: καμαριέρες, τραπεζοκόμους, οδηγούς λεωφορείων και jeep, καθαριστές, φρουρούς, κ.τλ., με αποτέλεσμα πολλές απ’ αυτές τις θέσεις εργασίας να μην τις καταδέχονται [δικαιολογημένα] οι Κύπριοι απόφοιτοι και να τις καταλαμβάνει εισαγόμενο προσωπικό. Η μισθοδοσία στα περισσότερα τουριστικά επαγγέλματα βρίσκεται περίπου στα €7 ανά ώρα. Αυτή η λυπηρή κατάσταση εξηγεί και το γιατί η ανεργία των νέων μας κάτω των 25 ετών βρίσκεται στο θλιβερό 18,7%, σύμφωνα με την Eurostat.
Το δυσλειτουργικό μοντέλο
Δηλαδή, αντί η Κύπρος να δημιουργεί θέσεις εργασίας υψηλών προδιαγραφών για τους νέους της, δημιουργεί θέσεις χαμηλής ειδίκευσης προς όφελος του εισαγόμενου εργατικού προσωπικού. Επίσης, λόγω της εποχικότητας και της δυνατότητας λήψης επιδόματος ανεργίας κατά την κλειστή τουριστική περίοδο, δημιουργήθηκε μια κοινότητα εργαζομένων που χειμάζουν για έξι μήνες χωρίς θέληση ή δυνατότητα να βρουν εναλλακτική εργασία, με αντίκτυπο στην ψυχολογία και την αυτοεκτίμησή τους. Απλά, εδώ που έχουμε φθάσει η τουριστική βιομηχανία έχει καταστεί πρόβλημα και εμπόδιο για τους νέους μας. Ενώ το γειτονικό Ισραήλ κατασκευάζει ιατρικά εμφυτεύματα των €800 έκαστον, πολλοί από τους νέους μας ασχολούνται με τον καφέ, τα φραπέ και τις τυρόπιτες ή λειτουργούν καφετερίες, κ.τλ.. Άλλοι ασχολούνται με μεσιτεία πώλησης γης και διαμερισμάτων κυρίως σε ξένους.
Με το: «όλα για τον τουρισμό» φθάσαμε στο «η ‘‘Μύκονος’’ είναι παντού». Όπως αναφέρεται στα ελλαδικά μέσα ενημέρωσης, «Ο ιός της άμετρης και άλογης τουριστικής ανάπτυξης έχει προ πολλού εξελιχθεί σε πανδημία και μεταλλάσσει τις πιο όμορφες παραλίες της χώρας. Το σοκ της επιστροφής σε μια αγαπημένη παραλία της Κρήτης, κάποτε απολαυστική και τώρα καταστραμμένη από την άναρχη και ασύδοτη «τουριστική ανάπτυξη».
Υπάρχουν και χειρότερα: η κοινή γνώμη πείστηκε από την κρατική προπαγάνδα πως το «όλα για τον τουρισμό» είναι η λύση της οικονομίας των Ελλήνων Κύπρου και της Ελλάδας. Πριν λίγες μόνο μέρες ο υπουργός Τουρισμού της Ελλάδος, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Mega, ρωτήθηκε για τα αποτελέσματα δημοσκόπησης που δείχνουν πως ο τουρισμός θεωρείται από τις υψηλότερες επιδόσεις της κυβέρνησης. Διαβάζουμε τι ακριβώς είπε ο υπουργός με δικές μου παρατηρήσεις σε παρένθεση: «τα τελευταία δύο χρόνια ο ελληνικός τουρισμός οδηγεί την οικονομία και την ανάπτυξη (sic) της χώρας, δίνει θέσεις εργασίας (ποιας ποιότητας!) και αδιαμεσολάβητα έσοδα (πόσα πάνε στους tour operators!) στην ελληνική κοινωνία και κυρίως στα χαμηλά και μεσαία στρώματα που το έχουν περισσότερο ανάγκη».
«Εκεί που αποκαλούν τον κουρέα παρπέρη»
Τώρα, διαβάζουμε και το καταθλιπτικό πως το μέλλον βρίσκεται στην ανάπτυξη μεγάλων Greenfield tourism projects που θα πρέπει να δημιουργηθούν έξω από τα αστικά κέντρα, δηλαδή στους αγρούς, δίπλα από λίμνες, ρυάκια, κ.τλ.. Εύκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί τι θα συμβεί στο περιβάλλον από τα Greenfield tourism projects. Κλείνω, αναφέροντας πως η έλευση 4 εκ. τουριστών στην ελεύθερη Κύπρο των 6.000 τ.χλμ. επιβαρύνει το περιβάλλον με περίπου 34.000 προσγειώσεις και απογειώσεις αεροπλάνων σε Λάρνακα και Πάφο και καθιστά εφιαλτική την κατάσταση των αεροδρομίων για τον μη τουρίστα ταξιδιώτη. Επειδή χάθηκε το «παν μέτρον» και η «αρμονία» αναπόφευκτα θα κληθούμε να καταβάλουμε καταστροφικό κόστος. Πρώτο κόστος θα είναι η μετανάστευση λαμπρών μας νέων σε χώρες που δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίες και όπου επιτρέπεται να αποκαλούν τον κουρέα παρπέρη αντί κομμωτή!