Της Ελένης Ασσιώτη
Επικεφαλής Τεχνικών και Επαγγελματικών Θεμάτων στον Σύνδεσμο Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει δεσμευτεί να γίνει μια σύγχρονη, αποδοτική από πλευράς πόρων και ανταγωνιστική οικονομία χωρίς καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου έως το 2050, γεγονός που οδήγησε στην αυξανόμενη αγορά πληροφοριών για τη βιωσιμότητα. Επ’ αυτού επανεξετάστηκε η Οδηγία περί Μη Χρηματοοικονομικών Αναφορών ( Non-Financial Reporting Directive (NFRD)) και δημοσιεύτηκε η Οδηγία Έκθεσης για την Εταιρική Αειφορία ( Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)).
Η CSRD εισάγει πιο λεπτομερείς απαιτήσεις αναφοράς και διασφαλίζει ότι όλες οι μεγάλες και εισηγμένες εταιρείες θα δημοσιοποιούν στις οικονομικές τους καταστάσεις θέματα βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένων περιβαλλοντικών, κοινωνικών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραγόντων διακυβέρνησης.
Μετά τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) στην NFRD και την επίσημη υιοθέτησή τους από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δημοσιεύθηκε η CSRD και τέθηκε σε ισχύ στις 5 Ιανουαρίου 2023. Τα Κράτη Μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, έχουν δεκαοκτώ μήνες για να το υιοθετήσουν και να το μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο.
Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα, καθώς οι χρηματοοικονομικές πληροφορίες και οι πληροφορίες βιωσιμότητας θα τεθούν σε ισότιμη βάση για πρώτη φορά στην Ε.Ε.. Οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με τον αντίκτυπο των επιχειρήσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον θα είναι σίγουρα καλύτερες. Οι εταιρείες θα πρέπει να αποκαλύπτουν δημοσίως πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες βιωσιμότητας των επιχειρήσεών τους στα ετήσια αποτελέσματά τους με βάση τα υποχρεωτικά πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας.
Το πεδίο εφαρμογής
Η CSRD εισάγει πιο λεπτομερείς απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και διασφαλίζει ότι όλες οι μεγάλες εταιρείες και όλες οι εισηγμένες εταιρείες θα αναφέρουν θέματα βιωσιμότητας, όπως περιβαλλοντικά δικαιώματα, κοινωνικά δικαιώματα, ανθρώπινα δικαιώματα και παράγοντες διακυβέρνησης. Αυτές οι εταιρείες είναι επίσης υπεύθυνες για την αξιολόγηση των πληροφοριών σε επίπεδο και των θυγατρικών τους.
Οι εισηγμένες μικρές και μεσαίες οντότητες (ΜΜΕ) θα υπόκεινται σε αναλογικές απαιτήσεις.
Για τις μη ευρωπαϊκές εταιρείες, η απαίτηση υποβολής έκθεσης βιωσιμότητας ισχύει για όλες τις εταιρείες που πραγματοποιούν καθαρό κύκλο εργασιών 150 εκατ. ευρώ στην Ε.Ε. και οι οποίες διαθέτουν τουλάχιστον μία θυγατρική ή υποκατάστημα στην Ε.Ε..
Οι απαιτήσεις που θα πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αναφέρουν πληροφορίες βιωσιμότητας σε μια σαφώς αναγνωρίσιμη ειδική ενότητα της έκθεσης διαχείρισης.
Δεν θα τους ζητηθεί μόνο να αναφέρουν πληροφορίες στον βαθμό που είναι απαραίτητο για την κατανόηση της εξέλιξης, των επιδόσεων, της θέσης τους, αλλά και για πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την κατανόηση του αντίκτυπου των δραστηριοτήτων τους σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εργασιακά ζητήματα, στο θέμα του σεβασμού στον άνθρωπο, δικαιώματα, θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς και δωροδοκίας («προοπτική διπλής ουσιαστικότητας» - «double materiality perspective»).
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με πέντε τομείς αναφοράς: επιχειρηματικό μοντέλο, πολιτικές (συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών δέουσας επιμέλειας που εφαρμόζονται), το αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών, κινδύνους και διαχείριση κινδύνων και βασικούς δείκτες απόδοσης που σχετίζονται με την επιχείρηση. Θα κληθούν επίσης να αποκαλύψουν τυχόν σχέδια που μπορεί να έχουν για να διασφαλίσουν ότι το επιχειρηματικό τους μοντέλο και η στρατηγική τους είναι συμβατά με τη μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία και με τους στόχους περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Τα Ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας
Η CSRD απαιτεί γνωστοποιήσεις βάσει προτύπων που πρόκειται να αναπτυχθούν. Η Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα χρηματοοικονομικής αναφοράς (EFRAG), ως τεχνικός σύμβουλος της Κομισιόν, είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση αυτών των ευρωπαϊκών προτύπων, ακολουθώντας τεχνικές συμβουλές από διάφορους ευρωπαϊκούς φορείς. Η Κομισιόν θα πρέπει να εγκρίνει μια πρώτη δέσμη προτύπων υποβολής εκθέσεων έως τις 30 Ιουνίου 2023. Η δεύτερη δέσμη προτύπων και προτύπων ανά τομέα, καθώς και πρότυπα για τις ΜMΕ θα πρέπει να εγκριθούν έως τις 30 Ιουνίου 2024.
Η ασφάλεια για τις εκθέσεις βιωσιμότητας
Για να διασφαλιστεί ότι οι εταιρείες συμμορφώνονται με τους κανόνες υποβολής εκθέσεων, ο νόμιμος ελεγκτής πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πληροφορίες βιωσιμότητας συμμορφώνονται με τα πρότυπα πιστοποίησης που θα υιοθετήσει η Ε.Ε.. Τα Κράτη Μέλη μπορούν να επιτρέψουν σε άλλον νόμιμο ελεγκτή ή σε ανεξάρτητο πάροχο υπηρεσιών διασφάλισης (IASP) να εκφράσει γνώμη για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας.
Η αναφορά μη ευρωπαϊκών εταιρειών πρέπει επίσης να πιστοποιείται, είτε από Ευρωπαίο ελεγκτή είτε από ελεγκτή εγκατεστημένο σε τρίτη χώρα.
Η γνώμη για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας θα πρέπει να βασίζεται σε δέσμευση παροχής περιορισμένης διασφάλισης. Αναμένεται και η μετάβαση σε εύλογη διασφάλιση αφού εξεταστεί εάν η εύλογη διασφάλιση είναι εφικτή τόσο για τους ελεγκτές όσο και για τις επιχειρήσεις.
Το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της CSRD έχει ως ακολούθως:
• Οικονομικό έτος 1 Ιανουαρίου 2024 για εταιρείες που ήδη υπόκεινται στην NFRD (μεγάλες εταιρείες με περισσότερους από 500 εργαζομένους).
• Οικονομικό έτος 1 Ιανουαρίου 2025 για μεγάλες εταιρείες που δεν υπόκεινται επί του παρόντος στην NFRD.
• Οικονομικό έτος 1 Ιανουαρίου 2026 για εισηγμένες ΜΜΕ, μικρά και μη σύνθετα πιστωτικά ιδρύματα και δεσμευμένες ασφαλιστικές επιχειρήσεις, αλλά οι ΜΜΕ μπορούν να «εξαιρεθούν» από τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων για μια μεταβατική περίοδο δύο ετών.
• Οικονομικό έτος 1 Ιανουαρίου 2028 για εταιρείες εκτός Ε.Ε. όπου έχει εισαχθεί ρήτρα επανεξέτασης για την αξιολόγηση αυτής της απαίτησης.