Της Χάρις Βωβού
Μεγάλη είναι η έλλειψη των νοσηλευτών που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια της χώρας. Αυτήν τη στιγμή στην Κύπρο υπάρχει μειωμένος αριθμός νοσηλευτών, ενώ παράλληλα η ζήτηση είναι μεγάλη. Ιδιαίτερη προτίμηση δίνεται στην εύρεση νοσηλευτικού προσωπικού από την Ελλάδα, ωστόσο το ενδιαφέρον δεν φαίνεται να είναι ικανοποιητικό.
Όπως αναφέρει στη «Σ» η Διευθύντρια των Εργασιακών Σχέσεων της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (OEB), Λένα Παναγιώτου, το μεγαλύτερο πρόβλημα καταγράφεται στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, καθώς το Δημόσιο απορρόφησε πολλούς νοσηλευτές, με τις ανάγκες των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων να είναι πιο πιεστικές. Σύμφωνα με την κ. Παναγιώτου, η έλλειψη παρατηρείται σε όλο το φάσμα των νοσηλευτικών δραστηριοτήτων, ενώ αν δεν στελεχωθούν σωστά τίθεται θέμα ποιοτικών υπηρεσιών προς τους ασθενείς και τήρησης νομοθετικών υποχρεώσεων ανά κλίνη στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια.
Όπως επισημαίνει, πρέπει να βρεθεί μια άμεση λύση γιατί υπάρχουν σχέδια για ανέγερση νέων νοσηλευτηρίων, ο κλάδος αναπτύσσεται και οι ανάγκες για να καλυφθεί αυτό το κενό τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα είναι καθοριστικές για να υπάρξει ένα βιώσιμο σύστημα στον κλάδο της Υγείας. Όπως σημειώνει, «ζητάμε από το Υπουργείο Υγείας να καλυφθούν οι ανάγκες από νοσηλευτικό προσωπικό άλλων χωρών, το οποίο θα διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα για να έχουμε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας».
Όσον αφορά την πρόσληψη νοσηλευτών υπάρχουν περιορισμοί από τρίτες χώρες σχετικά με την υποχρέωση καλής γνώσης της ελληνικής γλώσσας, διότι υπάρχει στοιχειώδες κώλυμα στο να εξηγήσει ένας ασθενής αν νιώθει δυσφορία, συμπληρώνει, προσθέτοντας ότι είναι μια καλή επιλογή για τους νέους με επαγγελματική αποκατάσταση αλλά ταυτόχρονα και μια ιδιαίτερη κατηγορία με ψυχικά αποθέματα για να επιτελούν το έργο τους.
«Ανησυχητικά τα πράγματα»
Στην Κύπρο, Τμήματα Σπουδών Νοσηλευτικής λειτουργούν στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και σε τρία ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Ο εκπρόσωπος Τύπου της Παγκύπριας Συντεχνίας Νοσηλευτών (ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ.), Θεόδωρος Πετέλης, μιλώντας στη «Σ», αναφέρει ότι έχουν ήδη προσεγγιστεί τεταρτοετείς φοιτητές για εργοδότηση από ιδιωτικά νοσηλευτήρια, ενώ υπάρχει μείωση του ενδιαφέροντος για σπουδές στη Νοσηλευτική, σε σχέση με τους αποφοίτους των προηγούμενων χρόνων.
Όπως σημειώνει, το πρόβλημα της υποστελέχωσης νοσηλευτών είναι κοινό στα ιδιωτικά και δημόσια νοσηλευτήρια και εισηγείται την εναρμόνιση των δημόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων κάτω από τον ίδιο περί Νοσηλευτηρίων Νόμο, ώστε να υπάρχουν σωστές αναλογίες ανά κλίνες και νοσηλευτή. Συγκεκριμένα, εξηγεί ότι ο αριθμός των κλινών ανά νοσηλευτή διαφέρει ανάλογα με το Τμήμα. Για παράδειγμα, στα χειρουργικά Τμήματα υπάρχουν τρεις βάρδιες, όπου χρειάζεται ένας νοσηλευτής για πέντε ασθενείς, για 30 κλίνες απαιτούνται έξι νοσηλευτές μαζί με τον προϊστάμενο, στην Εντατική ένας νοσηλευτής για καθέναν ασθενή που βρίσκεται σε αναπνευστήρα, ενώ στο Τμήμα Πρώτων Βοηθειών η αναλογία είναι ένας νοσηλευτής προς τέσσερεις ασθενείς, η βάρδια των οποίων διαμορφώνεται αναλόγως της προσέλευσης. Όπως αναφέρει ο κ. Πετέλης, σήμερα στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού υπάρχουν 40 κλίνες αδρανοποιημένες χωρίς νοσηλευτικό προσωπικό, στο Γενικό Νοσοκομείο Πάφου υπάρχουν 24 αδρανοποιημένες κλίνες και η Εντατική λειτουργεί με μείον 13 νοσηλευτές.
Όσον αφορά τους μισθούς στο Δημόσιο, η κλίμακα Α8 ανέρχεται σε περίπου 2.000 ευρώ μεικτές απολαβές, ενώ στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν καλά συμβόλαια, αλλά και πιο χαμηλοί μισθοί. Ένας από τους λόγους που είναι δύσκολο να προσεγγιστούν νοσηλευτές από την Ελλάδα είναι το υψηλό κόστος ζωής στην Κύπρο, συγκριτικά με τους μισθούς των νοσηλευτών. Επίσης, ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ακόμα συλλογικές συμβάσεις στο επάγγελμα του νοσηλευτή και αυτό ίσως λειτουργεί αποτρεπτικά για τους νέους και το καθιστά λιγότερο ελκυστικό.
«Δεν έχω δει ουσιαστικές προσπάθειες»
Σύμφωνα με τον κ. Πετέλη, σήμερα στην Κύπρο έχει υπολογιστεί ότι υπάρχει έλλειψη 140 νοσηλευτών σε όλα τα νοσοκομεία και τους θαλάμους των δημόσιων νοσηλευτηρίων, ενώ υπολογίζεται ότι χρειάζονται περίπου 800 νοσηλευτές για την κάλυψη των υφιστάμενων και των μελλοντικών αναγκών. Η διαφορά μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων είναι ότι η νομοθεσία στα ιδιωτικά επιτρέπει την αύξηση κλινών με την προϋπόθεση ότι υπάρχει η αναλογία σε αριθμό νοσηλευτών, κάτι που στο Δημόσιο δεν ισχύει.
Αναφορικά με την εργοδότηση νοσηλευτών από ξένες χώρες, κριτήριο είναι η καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας και η αναγνώριση του πτυχίου νοσηλευτικής. «Μας ανησυχεί η πρόσληψη από τρίτες χώρες ώστε να μη μειώσουμε την παροχή υψηλής ποιότητας φροντίδας. Με την ένταξη στο ΓεΣΥ έχουν αρχίσει και αυξάνονται οι υπηρεσίες των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων, χτίζονται αρκετά ιδιωτικά και υποβάλλονται αιτήσεις για την ανέγερση νέων ιδιωτικών νοσηλευτηρίων». Επίσης μέσω του ΓεΣΥ αρκετοί νοσηλευτές επιλέγουν να αυτοεργοδοτηθούν παρέχοντας υπηρεσίες κατ’ οίκον ή συνεργαζόμενοι με ιδιώτες γιατρούς, προσθέτει.
Η θέση του Υπουργείου Υγείας
Η «Σ» επικοινώνησε με το Υπουργείο Υγείας για μας εξηγήσει πόσο ακριβής είναι η εικόνα που παρουσιάζεται σε ό,τι αφορά τις ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό. Όπως σημειώνεται, «οι μειωμένοι αριθμοί επαγγελματιών υγείας, μη εξαιρουμένου του νοσηλευτικού προσωπικού, αποτελούν παγκόσμια πρόκληση στα Συστήματα Υγείας. Στη χώρα μας το πρόβλημα είναι επίσης σημαντικό και ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο μέσος όρος της πυκνότητας νοσηλευτών είναι 6 ανά 1.000 κατοίκους και είναι κάτω από τον μέσο όρο των κρατών μελών της ΕΕ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται προκλήσεις όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών στη χώρα μας, τόσο όσον αφορά σε νοσηλευτές γενικής κατεύθυνσης, όσο και σε ειδικότητες. Λόγω του μικρότερου μεγέθους των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων και ως εκ τούτου του περιορισμένου αριθμού νοσηλευτικών λειτουργών που εργοδοτούν, οποιεσδήποτε ανάγκες σε νοσηλευτικούς λειτουργούς παρουσιάζονται πιο έντονα.
»Για επίλυση του προβλήματος το Υπουργείο Υγείας έχει προχωρήσει σε στοχευμένες ενέργειες για αύξηση του αριθμού των φοιτητών των νοσηλευτικών σχολών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, με δράσεις μέσω του ΥΠΑΝ για ενημέρωση των μαθητών όσον αφορά το νοσηλευτικό/ μαιευτικό επάγγελμα αλλά και μέσω των πανεπιστημιακών σχολών που προσφέρουν τους συγκεκριμένους κλάδους εκπαίδευσης. Στόχος είναι η προώθηση όχι μόνο της βασικής νοσηλευτικής εκπαίδευσης αλλά και της εξειδίκευσης.
»Σημειώνεται ότι για σκοπούς καλύτερου προγραμματισμού η αξιολόγηση των υφιστάμενων αλλά και μελλοντικών αναγκών σε νοσηλευτικούς λειτουργούς έχει περιληφθεί στο έργο που χρηματοδοτείται από την DG Reform και αφορά στον σχεδιασμό αναγκών και δυνατοτήτων του τομέα της υγείας στην Κύπρο (capacity planning), που βρίσκεται σήμερα σε προχωρημένη εξέλιξη».
Αναφορικά με το ερώτημα γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη έλλειψη και δεν βρίσκεται προσωπικό να εργαστεί, απαντάται ότι «είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με στοιχεία του Συμβουλίου Νοσηλευτικής και Μαιευτικής (ΣΝΜ) Κύπρου, για το 2022 πραγματοποιήθηκαν 222 νέες εγγραφές στα Μητρώα Νοσηλευτικής και Μαιευτικής. Από τα Πανεπιστήμια (Κρατικό και Ιδιωτικά) αποφοιτούν σε ετήσια βάση 160 -180 νοσηλευτές περίπου. Ωστόσο, κάποιοι απόφοιτοι νοσηλευτικής στην Κύπρο προτιμούν να εργάζονται σε άλλα, συναφή και μη, επαγγέλματα».
Όσον αφορά το τι προνοεί η νομοθεσία για την εργοδότηση νοσηλευτών, καθώς για παράδειγμα πρέπει να είναι μόνο από Ελλάδα και Κύπρο λόγω απαραίτητης γνώσης της ελληνικής γλώσσας, προστίθεται ότι «σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία, του Περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόμου 1988 (214/1988) – 2020, επιτρέπεται η άσκηση της Νοσηλευτικής στην Κυπριακή Δημοκρατία από ξένους υπηκόους Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι θα πρέπει να κατέχουν στοιχειώδη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Το Συμβούλιο Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Κύπρου, που είναι και το Αρμόδιο Σώμα, διενεργεί προσωπικές συνεντεύξεις για διαπίστωση του βαθμού γνώσης της ελληνικής γλώσσας.
»Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Κύπρος είναι από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως που διατηρεί ένα ενιαίο πανεπιστημιακό επίπεδο νοσηλευτικής, το οποίο διασφαλίζει την ποιοτική νοσηλευτική και μαιευτική φροντίδα και την καθιστά πρότυπο στη διεθνή Νοσηλευτική Κοινότητα».