Αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο δημογραφικής κρίσης βρίσκεται η γηραιά ήπειρος καθώς το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και η απότομη γήρανση του πληθυσμού δύναται να προκαλέσουν πλήγμα στην ανάπτυξη αλλά και στα δημόσια οικονομικά.
Το πρόβλημα ναι μεν είναι παγκόσμιο, ωστόσο η Ευρώπη αποτελεί το ακραίο παράδειγμα αυτής της τάσης, ειδικά στις νότιες και ανατολικές περιοχές της ηπείρου, οι οποίες έχουν χτυπηθεί από το ιστορικά χαμηλό ποσοστό γονιμότητας και τη μετανάστευση.
Οι Financial Times ανέλυσαν τις τάσεις και καταγράφουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορείς άσκησης πολιτικής σε όλα τα μήκη και πλάτη της ηπείρου.
H Ευρώπη έχει υψηλότερο προσδόκιμο ζωής και χαμηλότερο ποσοστό γονιμότητας σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι πλέον η περιοχή με τον πιο γερασμένο πληθυσμό. Η μέση ηλικία στην Ευρώπη είναι τα 43, περίπου 12 χρόνια μεγαλύτερη από τον υπόλοιπο κόσμο.
Η τάση θα γίνει πιο έντονη μετά το 2021, όταν ο πληθυσμός της Ευρώπης προβλέπεται από τον ΟΗΕ ότι θα αρχίσει να συρρικνώνεται.
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των ανθρώπων σε ηλικία απασχόλησης, εκείνων μεταξύ των 20 και 64, έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο στην Ευρώπη το 2010. Ως το 2020, θα υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια λιγότεροι άνθρωποι σε αυτή την ομάδα σε σχέση με μια δεκαετία νωρίτερα, μια πτώση 2,6%. Ως το 2035, ο πληθυσμός σε ηλικία απασχόλησης θα είναι κατά περίπου 50 εκατομμύρια μικρότερος στην Ευρώπη από ό,τι το 2010.
Αναδυόμενες αγορές όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα γερνούν και αυτές με ταχείς ρυθμούς -η μέση ηλικία τους έχει αυξηθεί πάνω από τα 40 φέτος, διπλάσια από αυτή το 1970- και η Ιαπωνία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού άνω των 65 σε όλο τον κόσμο.
Η σοβαρή ανησυχία έχει να κάνει με τον αντίκτυπο της γήρανσης του πληθυσμού στα δημόσια οικονομικά και στην οικονομική ανάπτυξη. Ο Φίλιπ Ένγκλερ, οικονομολόγος του ΔΝΤ, προβλέπει ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα συρρικνωθεί.
Ο Νότος αντιμετωπίζει σοβαρότερο πρόβλημα, καθώς στις χώρες της Μεσογείου το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό γονιμότητας καθιστά τις δημογραφικές τάσεις μια ιδιαίτερη πρόκληση.
Πορτογαλία, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία είναι μεταξύ των 10 οικονομιών με τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων ανά γυναίκα.
Συνολικά η Νότια Ευρώπη έχει ποσοστό γονιμότητας 1,37%, αρκετά κάτω από το 2% που απαιτείται για την αντικατάσταση του πληθυσμού, ενώ οι φτωχές εργασιακές προοπτικές και οι χαμηλές προσδοκίες για τους μισθούς, σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικών για τη στήριξη της οικογένειας και μια ανελαστική αγορά εργασίας έχουν οδηγήσει τα ζευγάρια να κάνουν λιγότερα παιδιά και να τα κάνουν σε μεγαλύτερη ηλικία, υποστηρίζει ο Νικολάι Μπότεφ, πρώην στέλεχος του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τη Δημογραφία.