Το χρέος είναι το μεγάλο παγκόσμιο στοίχημα που θα κρίνει το μέλλον

Πώς τα πολλά λάθη που έχουν γίνει μοιάζουν με εκείνα του παρελθόντος.

Με τους στίχους του Robert Frost, σύμφωνα τους οποίους “ο κόσμος θα τελειώσει είτε με φωτιά είτε με πάγο” περιγράφουν οι Financial Times την παγκόσμια προοπτική, προειδοποιώντας ότι ο κόσμος του υψηλού χρέους και των χαμηλών επιτοκίων θα τελειώσει με μια “φωτιά” πληθωρισμού ή με τον “πάγο” του αποπληθωρισμού. 

Άλλοι είναι μάλλον πιο αισιόδοξοι, υποστηρίζοντας ότι η οικονομία δεν θα καεί, ούτε θα παγώσει, δηλαδή δεν θα είναι ούτε πολύ καυτή, ούτε πολύ κρύα, ακριβώς όπως το γάλα ενός μωρού, τουλάχιστον για τις χώρες που είχαν την τύχη και την ευστροφία να δανειστούν σε νομίσματα που μπορούν να δημιουργήσουν ελεύθερα.

Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, ο William White, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών προειδοποίησε για τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους πριν την εμφάνιση της κρίσης του 2007-2009, ενώ πέρυσι προειδοποίησε για νέα κρίση, τονίζοντας την συνεχιζόμενη αύξηση στο χρέος του μη χρηματοπιστωτικού τομέα.

Η "φωτιά"

Όσον αφορά το σενάριο της “φωτιάς” του πληθωρισμού, πολλά απ’ όσα συμβαίνουν σήμερα θυμίζουν τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν ένας “ανήθικος Αμερικανός πρόεδρος” -τότε ο Νίξον, σήμερα ο Τραμπ- αποφασισμένος να επανεκλεγεί, πίεσε τον πρόεδρο της FED να πετύχει μια εντονη οικονομική αναθέρμανση, ενώ παράλληλα ξεκίνησε έναν εμπορικό πόλεμο, μέσω της υποτίμησης και του προστατευτισμού. 

Ακολούθησε 10ετία παγκόσμιας αναταραχής, στοιχεία που προσομοιάζουν με το σήμερα. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 λίγοι περίμεναν τον πληθωρισμό της δεκαετίας του 1970. Παρομοίως, μια μακρά περίοδο σταθερού και χαμηλού πληθωρισμού έχει καταλαγιάσει τους φόβους μιας έκρηξης, παρότι η ανεργία έχει πέσει σε χαμηλά επίπεδα (σ.σ. στις ΗΠΑ είναι στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1969). 

Κατά κάποιους τρόπους, η αύξηση του πληθωρισμού θα μπορούσε να είναι χρήσιμη. Ένα απότομο άλμα θα μείωνε το πλεονάζον χρέος, ιδιαίτερα το κρατικό, όπως έγινε με τον πληθωρισμό στη δεκαετία του 1970. Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες ξέρουν τι να κάνουν για να αντιδράσουν σε μια απότομη αύξηση του πληθωρισμού.

Υψηλότερος πληθωρισμός σημαίνει αύξηση των μακροπρόθεσμων ονομαστικών επιτοκίων, κάτι που τείνει να φέρει εμπροσθοβαρώς το πραγματικό βάρος της εξυπηρέτησης του χρέους. Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια επίσης θα εκτοξευτούν, όπως συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium) θα αυξηθεί. Οι αγορές μετοχών που βρίσκονται στα ύψη ενδέχεται να καταρρεύσουν. Οι εργασιακές σχέσεις θα γίνουν πιο επιρρεπείς σε διαμάχες, όπως και η πολιτική. Αυτή η αναστάτωση θα χτυπήσει ακανόνιστα, προκαλώντας νομισματική αναταραχή. Η απώλεια εμπιστοσύνης στους δημόσιους θεσμούς, ιδιαίτερα στις κεντρικές τράπεζες, θα είναι σοβαρή. Στο τέλος, ο πιθανός στασιμοπληθωρισμός θα καταλήξει σε σημαντική ύφεση, όπως τη δεκαετία του 1980

Ο “πάγος”

Όσον αφορά στον αποπληθωριστικό “πάγο”, αυτός μπορεί να ξεκινήσει από ένα βίαιο αρνητικό οικονομικό σοκ, δηλαδή αν ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας πάρει μια τροπή επιδείνωσης ή ένας πόλεμος στη Μέση Ανατολή ή μια κρίση στο ιδιωτικό ή κρατικό χρέος, πιθανά στην ευρωζώνη όπου η ΕΚΤ είναι σχετικά περιορισμένη. 

Τότε το αποτέλεσμα ίσως να είναι μια βαθιά ύφεση, ακόμα και ένας απότομος αποπληθωρισμός, χειροτερεύοντας την κατάσταση με το υπερβολικό χρέος.

Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με την ανάλυση των Financial Times, θα είναι στον τρόπο αντίδρασης. Καθώς τα επιτόκια είναι ήδη πολύ χαμηλά. 

Εκεί, ανάμεσα στις επιλογές υπάρχει ένα εύρος άλλων δυνατοτήτων: αρνητικά επιτόκια από τις κεντρικές τράπεζες, δανεισμός στις τράπεζες με χαμηλότερα επιτόκια από αυτά που πληρώνει η κεντρική τράπεζα για τις καταθέσεις τους, αγορές πολύ μεγαλύτερου εύρους ενεργητικού (περιλαμβανομένων ξένων νομισμάτων), νομισματοποίηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και ρίψη χρήματος «με το ελικόπτερο».

Πολλά από τα παραπάνω θα μπορούσαν να είναι τεχνικά ή πολιτικά προβληματικά και θα απαιτούσαν στενή συνεργασία με την κυβέρνηση. 

Το δημοσίευμα καταλήγει ότι δεν είναι απαραίτητο να επαναληφθούν τα λάθη της δεκαετίας του 1930 ή του 1970, ωστόσο έχουν γίνει ήδη αρκετά λάθη και, συλλογικά, κάνουμε αρκετά ακόμα τώρα, ώστε να ρισκάρουμε οποιοδήποτε αποτέλεσμα, πιθανά και τα δυο. 

Μια κατάρρευση στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική τάξη μοιάζει πιθανή. Το αντίκτυπο στη φορτωμένη με χρέος παγκόσμια οικονομία από την αυξανόμενα τεταμένη παγκόσμια πολιτική σκηνή είναι αδύνατο να υπολογιστεί. Θα είναι, όμως, τραγικό. Πάνω απ’ όλα εθνικιστικοί ισχυροί άντρες δεν θα μπορούν να συνεργαστούν αν τα πράγματα πάνε σοβαρά άσχημα, αν αυτό συμβεί, και πιθανά σύντομα.

Αυτό είναι το πιο ανησυχητικό στοιχείο, καταλήγει το δημοσίευμα. 

 

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ