Η εξάπλωση του κορωνοϊού και η εξ’ ανάγκης κοινωνική απομόνωση λόγω των μέτρων που επιβλήθηκαν, είχαν ως αποτέλεσμα να παγώσει η οικονομική δραστηριότητα ανά το παγκόσμιο. Οι πιο πρόσφατες οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2020) αναμένουν συρρίκνωση του ΑΕΠ της Κύπρου και της Ευρωζώνης κατά 7,4% και 7,7% αντίστοιχα για το 2020. Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη περίοδο, με ορατό το ενδεχόμενο της απώλειας εργασίας, της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, αλλά και της επιδείνωσης της δημοσιονομικής θέσης του κράτους ενόψει της στήριξης των παραγωγικών μονάδων και των βασικών πυλώνων της οικονομίας, όπως είναι τα νοικοκυριά και οι τομείς της υγείας, του εμπορίου και του τουρισμού.
Τόσο παγκοσμίως όσο και στην Κύπρο, ο τομέας του τουρισμού και της φιλοξενίας είναι από τους πρώτους που έχουν πληγεί από την πανδημία, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη μείωση κύκλου εργασιών, ενώ συνεχίζει να αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις και αβεβαιότητες. Βάσει των τελευταίων στοιχείων που έχουμε, 75% των ξενοδοχειακών μονάδων στην Ευρώπη είναι προσωρινά κλειστές ενώ το ποσοστό πληρότητας των ανοικτών δεν υπερβαίνει το 15%. Παράλληλα, παρόλο που οι ξενοδοχειακές μονάδες στην Κίνα βρίσκονται 7 βδομάδες μπροστά συγκριτικά με την Ευρώπη, εντούτοις καταγράφουν επίπεδα πληρότητας της τάξης του 45%, σε σχέση με περίπου 80% πριν την έναρξη της πανδημίας.
O Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού αναμένει μείωση στον αριθμό των τουριστών σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ 58% και 78% για το 2020. Προβλέπεται ότι θα χρειαστούν έως και 12 μήνες προκειμένου να επανέλθουν οι αριθμοί στα προ κρίσης επίπεδα. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, στόχος του Υφυπουργείου Τουρισμού είναι να πετύχει αφίξεις τουριστών για το 2020 που να αναλογούν στο 30% των αντίστοιχων αφίξεων που είχε η Κύπρος το 2019.
H βασική πρόκληση για τον τομέα του τουρισμού στην Κύπρο είναι σαφώς η σταδιακή άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Σε αυτό προστίθεται η αναμενόμενη μείωση στις αφίξεις τουριστών, ιδιαίτερα από τις κύριες για την Κύπρο αγορές, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία και Ρωσία που δεν αναμένεται να εξέλθουν των περιοριστικών μέτρων σύντομα. Σημειώνεται πως αυτές οι δύο αγορές αποτελούσαν το 53% των συνολικών αφίξεων για το 2019. Βέβαια, είναι πολύ πρόωρο να εκτιμηθεί πώς θα ανταποκριθούν σημαντικοί κρίκοι στην αλυσίδα του τουρισμού, όπως είναι οι αεροπορικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία, οι χώροι εστίασης και τα ταξιδιωτικά γραφεία. Αναμένεται ότι θα είμαστε σε θέση να έχουμε καλύτερη ορατότητα μετά το επικείμενο άνοιγμα των αεροδρομίων.
Η ψυχολογία των συμπολιτών μας και η γενικότερη αντιμετώπιση που θα επιδείξουν στο θέμα των ταξιδιών και της διαμονής σε τουριστικές μονάδες αποτελεί ακόμα μια άγνωστη παράμετρο. Η οικονομική αβεβαιότητα και οι ανησυχίες που αφορούν την προστασία της υγείας αναμένεται ότι θα επηρεάσουν σημαντικά τον εγχώριο τουρισμό.
Σε ό,τι αφορά τις τουριστικές μονάδες του τόπου, οι βασικές προκλήσεις εστιάζονται αφενός στα αυστηρά μέτρα υγιεινής που προστίθενται στα ήδη υψηλά λειτουργικά έξοδα των ξενοδοχειακών μονάδων και αφετέρου, στον αριθμό των επισκεπτών και την πληρότητα.
Παρά τις σοβαρές προκλήσεις και την αβεβαιότητα, η παρούσα κρίση μπορεί να επενεργήσει ως έναυσμα για αλλαγές, δίνοντας την ευκαιρία σε ευέλικτες επιχειρήσεις με όραμα να επανεξετάσουν το λειτουργικό τους μοντέλο, προκειμένου να ανταποκριθούν στη «νέα πραγματικότητα».
Στρατηγικές που υιοθετούν τις νέες ανάγκες της αγοράς τόσο σε θέματα ποιότητας, υγειονομικής προστασίας και πιστοποίησης, δημιουργώντας αίσθημα εμπιστοσύνης και ασφάλειας για το κοινό και τους εργαζομένους, όσο και σε θέματα τιμολόγησης και ευελιξίας στην πολιτική κρατήσεων-ακυρώσεων-επιστροφών χρημάτων, μπορεί να διαφοροποιήσουν την εμπειρία του πελάτη και να διασφαλίσουν την επιτυχή προσαρμογή και μετεξέλιξη στα νέα δεδομένα.
Παρουσιάζονται, επίσης, ευκαιρίες ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών και βελτιώσεων σε υφιστάμενες αλλά και νέες υπηρεσίες, που θα εξελίξουν τον τρόπο προσέγγισης και εξυπηρέτησης των πελατών αλλά και τον τρόπο λειτουργίας και ροής εργασίας των τμημάτων μιας τουριστικής μονάδας.
Τέλος, η παρούσα συγκυρία προσφέρεται για εξέταση και αξιολόγηση ενδεχόμενων ευκαιριών για στρατηγικές συμμαχίες, συγχωνεύσεις, εξαγορές και άλλου είδους συνεργασίες, προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της επιχείρησης.
Ρένος Ιωαννίδης, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Cyprus Credit Institute, rioannides@kpmg.com
Μιχάλης Στυλιανίδης, Assistant Manager, KPMG Cyprus, mstylianides@kpmg.com