Στα περισσότερα από δύο χρόνια από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, εκτινάσσοντας τις τιμές της ενέργειας στα ύψη, η Νορβηγία εξελίχθηκε στη νέα κυρίαρχο της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου. Και αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον ενεργειακό κολοσσό Equinor, που κατάφερε να εκτοπίσει από το «θρόνο» τη ρωσική Gazprom PJSC.
Έτσι, η Νορβηγία προμηθεύει τώρα το 30% του φυσικού αερίου της Ε.Ε. ενώ η Gazprom παρείχε περίπου το 35% του συνόλου του φυσικού αερίου της Ευρώπης πριν από τον πόλεμο. Και από τα περισσότερα από 109 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που εξήγαγε η Νορβηγία στην Ευρώπη πέρυσι – αρκετά για να τροφοδοτήσουν τη Γερμανία μέχρι το 2026 – περίπου τα δύο τρίτα διατέθηκαν στην αγορά και πωλήθηκαν από την Equinor.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, όσο η Ε.Ε. συνεχίζει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, οι νορβηγικοί υδρογονάνθρακες θα είναι απαραίτητοι για να διατηρηθούν τα φώτα αναμμένα στην Ευρώπη.
Η δυναμική της Equinor «άλλαξε δραματικά με τις μειωμένες ροές από τη Ρωσία», δήλωσε η Ιρέν Ράμελχοφ, επικεφαλής του τμήματος midstream, μάρκετινγκ και επεξεργασίας της εταιρείας. «Υπήρξε μια χρονική στιγμή όπου [η Ευρώπη] σχεδόν μας θεωρούσε δεδομένους. Αυτό δεν ισχύει πλέον».
Οι φόβοι και οι επιφυλάξεις
Την ίδια ώρα, όμως, η νέα εξέχουσα θέση της Equinor εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν οι Eυρωπαίοι ηγέτες θέτουν για άλλη μια φορά σε κίνδυνο τις χώρες τους βασιζόμενοι σε μεγάλο βαθμό σε έναν μόνο προμηθευτή. Αν και η Νορβηγία θεωρείται σταθερός εμπορικός εταίρος με μακρά και συνεπή ιστορία παράδοσης ενέργειας στην Ευρώπη, οι εκτεταμένες διακοπές λειτουργίας και η αντιμετώπιση των προκλήσεων συντήρησης, που επηρεάζουν τις τιμές της ενέργειας, είχαν αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρη την ήπειρο.
Παράλληλα, ένας από τους λόγους γιγάντωσης της εταιρείας αποδίδεται σε μια ευρύτερη αλλαγή στη σχέση της Ευρώπης με τα ορυκτά καύσιμα, δήλωσε σε συνέντευξή της η Θίνα Μαργκρέτε Σάλτβεντ, επικεφαλής αναλυτής στη Nordea Bank Abp.
Πριν από πέντε χρόνια, «γίνονταν πολύς λόγος για την πράσινη μετάβαση και πώς αρχίζαμε να βλέπουμε τη δύση της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου», είπε. «Μετά συνέβη ο Covid, μετά ο πόλεμος στην Ουκρανία και τώρα απλά δεν το βλέπεις πια. Η εστίαση έχει στραφεί στην ενεργειακή ασφάλεια» πρόσθεσε.
Η ιδέα ότι το φυσικό αέριο δεν θα εξαφανιστεί σύντομα, μια άποψη που υποστηρίζεται σθεναρά από τη βιομηχανία φυσικού αερίου, έχει φέρει τη Νορβηγία στο επίκεντρο της συζήτησης για τη διασφάλιση των ενεργειακών πόρων της Ευρώπης. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ — ο οποίος είναι επίσης υπεύθυνος για την κλιματική πολιτική στη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής — πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Όσλο στις αρχές Ιανουαρίου 2023. Η πρόεδρος της Ευρωπαικής Επιτροπής Ursula von der Leyen ταξίδεψε δύο μήνες αργότερα στο κοίτασμα φυσικού αερίου Troll της Νορβηγίας, το οποίο παρέχει 10% των προμηθειών της ηπείρου.
Η Επίτροπος της ΕΕ Κάντρι Σίμσον, επισκέφτηκε επίσης τη Νορβηγία δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια. Μιλώντας σε μια εκδήλωση στη νορβηγική πρωτεύουσα τον Μάρτιο, η Simson είπε σε μια αίθουσα γεμάτη με την ελίτ της χώρας ότι «η ΕΕ συνεχίζει να υπολογίζει στη Νορβηγία ως εταίρο για συμβατικές πηγές», αναδεικνύοντας τη βοήθειά της κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης.
Το θέμα της τιμής
Επειδή οι τιμές του φυσικού αερίου της Νορβηγίας είναι υψηλότερες από τις τιμές της Ρωσίας, υπήρξε κάποια αναταραχή μετά τη συρρίκνωση των ρωσικών εξαγωγών, καθώς η Νορβηγία επωφελήθηκε σε βάρος της Ευρώπης. Όμως η κριτική υποχώρησε καθώς οι κυβερνήσεις και οι έμποροι αποδέχθηκαν τις νέες συνθήκες της αγοράς. Το μη μέλος της ΕΕ δεν ήταν ποτέ ντροπαλό για τη σημασία που αποδίδει στο φυσικό αέριο – η Νορβηγία υποστήριξε εδώ και καιρό ότι το φυσικό αέριο πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση του μπλοκ – και τώρα βρίσκει πιο πρόθυμους συμμάχους. Στα τέλη Απριλίου, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ευχαρίστησε τη Νορβηγία που έδωσε τη δυνατότητα στη χώρα του να ανεξαρτητοποιηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο «μέσα σε λίγους μήνες» και την επαίνεσε ως «τον τέλειο εταίρο» για τη διασφάλιση του εφοδιασμού της Γερμανίας και της Ευρώπης.
Ο νέος ρόλος της Νορβηγίας ως προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη ήταν πολύ κερδοφόρος – οι εξαγωγές φυσικού αερίου έφτασαν το υψηλό ρεκόρ των 1,4 τρισεκατομμυρίων κορωνών (130 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2022 – αλλά επίσης έθεσε ερωτηματικά για το πράσινο μέλλον της Νορβηγίας.
Ωστόσο, η πρόσφατη αύξηση της ζήτησης για φυσικό αέριο είχε ως αποτέλεσμα τον επαναπροσανατολισμό των οικονομικών πόρων και των ταλέντων πίσω στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Οργανισμοί όπως η Greenpeace έχουν εκφράσει την ανησυχία όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν εις βάρος της ευρύτερης πράσινης μετάβασης.
Οι συνέπειες της «μονοκαλλιέργειας»
Η αυξανόμενη σημασία της Equinor στην Ευρώπη ήρθε στο επίκεντρο το περασμένο καλοκαίρι, όταν η εταιρεία ανακοίνωσε την παράταση και επέκταση της συντήρησης σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις φυσικού αερίου. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι τιμές του καυσίμου αυξήθηκαν σχεδόν κατά 20%.
Η ανταπόκριση ήταν ιδιαίτερα έντονη καθώς οι έμποροι είχαν στοιχηματίσει ως επί το πλείστον ότι οι τιμές θα κατρακυλούσαν. Η υποτονική ζήτηση και το γεγονός ότι τα αποθέματα φυσικού αερίου της περιοχής θα ήταν γεμάτα μέχρι το τέλος του καλοκαιριού τους οδήγησε να σκεφτούν ότι η Ευρώπη είχε επιτέλους ξεπεράσει τα χειρότερα από την ενεργειακή κρίση. Ο ασυνήθιστα ζεστός καιρός στην ήπειρο, που συνήθως αυξάνει τη χρήση ενέργειας, ενίσχυσε την ανησυχία.
Οι απρογραμμάτιστες διακοπές μείωσαν σημαντικά τις εξαγωγές της Νορβηγίας για μερικές εβδομάδες και ώθησαν τα γραφεία συναλλαγών σε όλη την ήπειρο να σταθμίσουν περισσότερο το «φαινόμενο συντήρησης Equinor» στα μοντέλα τους. Καθώς η τιμή του φυσικού αερίου έγινε ακόμη πιο εκτεθειμένη στο καθεστώς της εταιρείας, οι έμποροι άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στα καθημερινά μηνύματα που στέλνει μια άλλη νορβηγική εταιρεία, η Gassco AS, σχετικά με αλλαγές στα χρονοδιαγράμματα συντήρησης σε ολόκληρη τη χώρα.
Μέσα στην Equinor, υπάρχουν «φραγμοί πληροφοριών και διαδικασίες για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς, ώστε όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά να έχουν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες ταυτόχρονα», δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας, προσθέτοντας ότι η Gassco ενεργεί ως «ουδέτερος και ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος».
Οι έμποροι ήταν ήδη σε επιφυλακή για αιφνιδιαστικές διακοπές. Μέχρι το τέλος του 2021, η Gazprom ήταν ως επί το πλείστον αξιόπιστος προμηθευτής – ένας μεγάλος λόγος για τον οποίο οι τιμές του φυσικού αερίου παρέμειναν σταθερές την τελευταία δεκαετία. Όταν ξαφνικά οι διακοπές άρχισαν να γίνονται πιο συχνά, οι τιμές εκτοξεύτηκαν, πυροδοτώντας την ενεργειακή κρίση.
Αυτό που κανείς δεν γνώριζε τότε είναι ότι η μείωση των ροών φυσικού αερίου ήταν μέρος της προετοιμασίας για την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Γύρω στο Νοέμβριο, οι έμποροι άρχισαν να υπολογίζουν την απώλεια της ρωσικής προσφοράς στα μοντέλα τιμολόγησης τους.
Η αστάθεια παραμένει
Η Ευρώπη βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι πριν από ένα χρόνο, αλλά οι συνθήκες παραμένουν ασταθείς. Οποιαδήποτε απειλή για τον εφοδιασμό καυσίμων μπορεί να αναταράξει τις αγορές, και αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να έχει επιπτώσεις: οι επίμονες μεταβολές των τιμών στην αγορά φυσικού αερίου μπορούν να ενθαρρύνουν τις βιομηχανικές εταιρείες να περιορίσουν τη χρήση καυσίμων και να αυξήσουν τους λογαριασμούς των νοικοκυριών. «Η Νορβηγία αναμένεται να καλύψει περισσότερες από τις ανάγκες της Ευρώπης σε φυσικό αέριο αυτό το καλοκαίρι, καθώς οι εγκαταστάσεις της ανακάμπτουν από την εκτεταμένη συντήρηση πέρυσι», έγραψε σε σημείωμα η Nnenna Amobi του BloombergNEF την 1η Μαΐου.
Ταυτόχρονα, οι προμήθειες φυσικού αερίου από τη Νορβηγία ενδέχεται να σημειώσουν νέο ρεκόρ φέτος. Η Equinor εργάζεται για να αυξήσει τη χωρητικότητά της και να μειώσει τα σημεία συμφόρησης με τον εξορθολογισμό των εργασιών συντήρησης. Η κυβέρνηση της χώρας επαναλαμβάνει όλο και συχνότερα ότι η Νορβηγία θα είναι ένας «σταθερός και μακροπρόθεσμος προμηθευτής ενέργειας» για τις επόμενες δεκαετίες.
Μένει να δούμε αν θα είναι έτσι και στην πράξη. Με ένα νέο κύμα υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ και το Κατάρ να κυκλοφορεί τα επόμενα χρόνια, «η σημασία του φυσικού αερίου της Equinor και της Νορβηγίας για την Ευρώπη θα μειωθεί τελικά», δήλωσε ο Κρίστοφερ Κούπλετ, επικεφαλής του European Bank of America Corp. σημειώνοντας ότι η Νορβηγία «θα δυσκολευτεί να αυξήσει οργανικά την παραγωγή φυσικού αερίου της και επομένως να εξάγει σημαντικά περισσότερο». Τα νέα έργα, πρόσθεσε, «θα κάνουν, τουλάχιστον στα χαρτιά, λίγο πιο άνετο για τον Ευρωπαίο καταναλωτή φυσικού αερίου να διαπραγματευτεί τις τιμές προς τα κάτω».
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Αυτές είναι οι πιθανές επιπτώσεις από τις νέες κυρώσεις κατά του ρωσικού LNG στην Ευρώπη (γράφημα)