«Ως χώρα, οφείλουµε να διαµορφώσουµε µια ολοκληρωµένη στρατηγική για την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων» τονίζει σε συνέντευξή του ο Πρόεδρος του Συνδέσµου Μεγάλων Αναπτύξεων, Ανδρέας ∆ηµητριάδης, υπογραµµίζοντας πως ήρθε η ώρα για ένα νέο, σύγχρονο µοντέλο ανάπτυξης που θα θέτει, µεταξύ άλλων, στον πυρήνα του την εξωστρέφεια, την καινοτοµία και την περιβαλλοντική βιωσιµότητα. Υποδεικνύει, ωστόσο, πως χρειάζεται να καλύψουµε αρκετό ακόµα έδαφος, έως ότου να δηµιουργηθεί ένα «πραγµατικά φιλικό επιχειρηµατικό κλίµα». Ο κ. ∆ηµητριάδης σκιαγραφεί, µέσα από την έµπειρη µατιά του, την υφιστάµενη κατάσταση στους κλάδους των ακινήτων και της ανάπτυξης γης, και µιλά για τα έργα των µελών του Συνδέσµου, κάνοντας παράλληλα λόγο για σύνθετες και συνεχείς προκλήσεις που «δοκιµάζουν» την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου. Eπισηµαίνει πως η έλλειψη ακινήτων, σε συνδυασµό µε την εκτόξευση των ενοικίων, αποτελεί τροχοπέδη στην προσπάθεια προσέλκυσης ξένων εταιρειών, και καταθέτει συγκεκριµένες εισηγήσεις που µπορούν να δώσουν σηµαντική ώθηση στην αναπτυξιακή τροχιά της κυπριακής οικονοµίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θέτει επί τάπητος ζητήµατα, όπως η επιτάχυνση του ψηφιακού µετασχηµατισµού, η ανακούφιση των επιχειρήσεων από το δυσβάστακτο βάρος των αυξηµένων επιτοκίων, η προώθηση της οικονοµικής διπλωµατίας καθώς και ο ρόλος κράτους - τραπεζών στον δύσκολο δρόµο προς την πράσινη µετάβαση. Αναλύει, επίσης, προς τα πού προσανατολίζεται το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών και περιγράφει τις προοπτικές που διανοίγει η θεσµοθέτηση του Στρατηγικού ∆ιαλόγου µε τις ΗΠΑ. Τέλος, αγγίζει τις παθογένειες του κεφαλαίου «δηµόσιες συµβάσεις» και απαντά γιατί θεωρεί επιτακτική ανάγκη τη δηµιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης.
Συµπληρώθηκαν φέτος 10 χρόνια από την ίδρυση του Συνδέσµου. Πώς αξιολογείτε το υφιστάµενο πλαίσιο προώθησης και υλοποίησης µεγάλων ιδιωτικών αναπτύξεων στην Κύπρο; Θα λέγατε πως έχει βελτιωθεί σε σχέση µε παλαιότερα;
Έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα προόδου, ωστόσο, έχουµε δρόµο µπροστά µας µέχρι να δηµιουργήσουµε ένα πραγµατικά φιλικό επιχειρηµατικό κλίµα. Εξ ου και, ως Σύνδεσµος, έχουµε ανοικτό διάλογο µε τους αρµόδιους κρατικούς φορείς, σε µια διαρκή προσπάθεια να υπερπηδηθούν τα εµπόδια που αποθαρρύνουν τις ιδιωτικές αναπτύξεις. Όπως έχουµε επανειληµµένα επισηµάνει, ως χώρα, οφείλουµε να διαµορφώσουµε µια ολοκληρωµένη στρατηγική για την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων. Χρειάζεται να δηµιουργήσουµε ένα νέο, σύγχρονο µοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα στοχεύει στην ενισχυµένη διεθνή ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την προσαρµοστικότητα της οικονοµίας, την εξωστρέφεια, την καινοτοµία καθώς και τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιµότητας. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουµε ετοιµάσει πρόσφατα ένα πλήρες υπόµνηµα προς τον Πρόεδρο της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας µε εισηγήσεις και υλοποιήσιµες προτάσεις, µε γνώµονα τη βελτίωση των αγαθών και των υπηρεσιών µας, µε σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής οικονοµίας.
Έργα υψηλής αξίας
Κάνατε λόγο για έργα που προωθούν τα µέλη του ΣΜΑ, η συνολική αξία των οποίων ξεπερνά τα €8 δισεκατοµµύρια. Τι ακριβώς περιλαµβάνει το χαρτοφυλάκιό σας;
Να σηµειώσω, καταρχάς, ότι ο Σύνδεσµος Μεγάλων Αναπτύξεων είναι µέλος του Κυπριακού Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου (ΚΕΒΕ). Προϋπόθεση για την εισδοχή κάποιου νέου µέλους στον Σύνδεσµό µας αποτελεί η ανάπτυξη έργων πέραν των €50 εκατοµµυρίων. Το χαρτοφυλάκιο των 16 εγγεγραµµένων µελών µας περιλαµβάνει περί τα 19 µεγάλα και αξιόλογα εµπλουτιστικά έργα, όπως µαρίνες, αναπτύξεις γηπέδων γκολφ, πανεπιστήµια, ιατρικά κέντρα, κέντρα αποκατάστασης, τεχνολογικά πάρκα, ερευνητικά κέντρα, µεγάλα τουριστικά έργα και συγκροτήµατα.
Πώς θα ανεβάσουμε ρυθμούς
Διανύουµε µια περίοδο που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές προκλήσεις. Υψηλά επιτόκια, αυξηµένο κόστος της ενέργειας, κρίση σε Ουκρανία και Ισραήλ, µεταξύ άλλων. Πώς επηρεάζουν τις µεγάλες αναπτύξεις στην Κύπρο και µε ποιους τρόπους η χώρα µας θα µπορούσε να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της, προσελκύοντας «παραγωγικές» επενδύσεις;
Πράγµατι, οι προκλήσεις που έχουµε ενώπιόν µας είναι σύνθετες και συνεχείς. Ως παραγωγικοί και αναπτυξιακοί φορείς του τόπου που ενδιαφερόµαστε για το σύνολο της οικονοµίας, έχουµε επισηµάνει ότι είναι επιτακτική και αναγκαία η υιοθέτηση σηµαντικών πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου και την προσέλκυση των παραγωγικών επενδύσεων, σε συνεργασία µε τις αρµόδιες αρχές. Παράλληλα, πρέπει να ετοιµαστεί ένα ελκυστικό πρόγραµµα για προσέλκυση επενδύσεων. Για να επιτύχουµε τη διαχρονική εισροή ξένου συναλλάγµατος, θα πρέπει, µέσω φορολογικών και άλλων κινήτρων, να προσελκύσουµε ξένες εταιρείες να εγκαταστήσουν την έδρα τους στην Κύπρο, συνδυαστικά µε την εγκατάσταση και τη δραστηριοποίηση οικογενειακώς των εργαζοµένων τους. Σε αυτό το πλαίσιο, χρειάζεται να αντιµετωπισθεί άµεσα η σοβαρή έλλειψη ακινήτων στην αγορά, η οποία έχει οδηγήσει στην εκτίναξη των ενοικίων, γεγονός που αποτελεί τροχοπέδη στις προσπάθειες για προσέλκυση των ξένων εταιρειών για εγκατάσταση. Επιπρόσθετα, πρέπει να επιταχυνθεί ο ψηφιακός µετασχηµατισµός, να µειωθεί η γραφειοκρατία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της δηµόσιας υπηρεσίας. Ως Σύνδεσµος, έχουµε καταθέσει τεκµηριωµένες εισηγήσεις για βελτίωση του υφιστάµενου προγράµµατος µόνιµης παραµονής στην Κύπρο.
Για την ανάπτυξη των µεγάλων επενδύσεων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις ενοποιηµένες αναπτύξεις σύνθετων χρήσεων και τη δηµιουργία γηπέδων γκολφ, επιβάλλεται µια σειρά από απαραίτητες ρυθµίσεις, µε σκοπό την επίλυση των σοβαρών χρόνιων προβληµάτων που καθηλώνουν την προώθησή τους, αναβαθµίζοντας έτσι και το τουριστικό προϊόν της Κύπρου. Αυταπόδεικτα, πρέπει να δοθεί µια άµεση λύση αναφορικά µε την αύξηση των επιτοκίων, µε τη µείωση σε λογικό επίπεδο του περιθωρίου (Margin), τουλάχιστον για υφιστάµενα δάνεια επιχειρήσεων και γενικότερα, ούτως ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους δανειολήπτες να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Η προώθηση της οικονοµικής διπλωµατίας δεν είναι καθόλου αµελητέα, µέσω της δηµιουργίας µιας εξειδικευµένης µονάδας στο Υπουργείο Εξωτερικών. Ζητούµενο να αναβαθµίσουµε την εικόνα της χώρας µας και το κύρος της στο εξωτερικό, δηµιουργώντας το κατάλληλο θεσµικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση της υλοποίησης
αναπτυξιακών έργων.
Αναγκαιότητα η περιβαλλοντική βιωσιμότητα
Η πράσινη µετάβαση συνιστά άλλη µια µεγάλη πρόκληση για τον τοµέα σας. Πώς ανταποκρίνεστε και πώς αποτιµάτε τον ρόλο κράτους και τραπεζών προς αυτή την κατεύθυνση;
H πράσινη µετάβαση αποτελεί µια από τις πιο σύγχρονες προκλήσεις που έχει να αντιµετωπίσει η χώρα µας, όχι µόνο ο τοµέας µας. ∆εν πρόκειται απλώς για µια πολιτική δέσµευση ή για µια ακόµα ευρωπαϊκή υποχρέωση. Η περιβαλλοντική βιωσιµότητα είναι µια αναγκαιότητα, γιατί στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της καθηµερινότητάς µας, διασφαλίζοντας ένα υγιές και αειφόρο µέλλον. Γι’ αυτό, οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση είναι καθοριστικής σηµασίας. Τα µέλη του Συνδέσµου µας, µε τα µεγάλα αναπτυξιακά έργα που εκπροσωπούν, κινούνται πιστά µέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η πράσινη βιώσιµη µετάβαση και ανάπτυξη. Σύµφωνα, ωστόσο, µε έκθεση του ΟΗΕ αναφορικά µε την «Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη», η Κύπρος έχει ακόµα πολύ δρόµο να διανύσει στην πορεία υλοποίησης των στόχων SDGs (Sustainable Development Goals) και των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance). Αυτό σηµαίνει ότι τόσο το κράτος όσο και οι τράπεζες οφείλουν να διαδραµατίσουν τον δικό τους ρόλο προς την επίτευξη αυτής της συλλογικής προσπάθειας προς την πράσινη µετάβαση.
Ευρύ πεδίο για ξένες επενδύσεις
Σε ό,τι αφορά την κατηγορία «ξένοι επενδυτές», έχουν υπάρξει µεγάλες διακυµάνσεις τα τελευταία χρόνια. Ποια µηνύµατα λαµβάνετε από τις επαφές σας στο εξωτερικό; Ποιους «πείθει» η Κύπρος ως επενδυτικός προορισµός και πού θα πρέπει να επικεντρώσει τις προσπάθειές της;
Τα µέλη του Συνδέσµου µας έχουν συνεχή συνεργασία µε πρέσβεις στην Κύπρο και το εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο, υλοποιούµε επιχειρηµατικές αποστολές, µε σκοπό την προώθηση των µεγάλων αναπτύξεων για εξεύρεση νέων κεφαλαίων, εστιάζοντας στην κυπριακή οικονοµία και τις επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρει. Το ίδιο ισχύει και µε τη διαχρονική παρουσία µας σε διεθνή επιχειρηµατικά φόρουµ. Οµολογουµένως, το ενδιαφέρον είναι ενθαρρυντικό, καθώς το πεδίο για να επενδύσει κανείς στην Κύπρο είναι ευρύ. Ως χώρα, πληρούµε όλα τα κριτήρια για να εδραιωθούµε ως περιφερειακό επιχειρηµατικό κέντρο και, ταυτόχρονα, ως περιφερειακό κέντρο παροχής υψηλών ιατροφαρµακευτικών υπηρεσιών υγείας. Η ανάπτυξη των τοµέων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και της τεχνολογίας είναι εξίσου πολλά υποσχόµενοι και ήδη προσελκύουν σηµαντικό αριθµό ξένων επιχειρήσεων.
Ώρα και για αμερικανικές επενδύσεις
Τι σηµαίνει η θεσµοθέτηση του Στρατηγικού ∆ιαλόγου Κύπρου - ΗΠΑ για τις επενδύσεις;
Πέραν της σύσφιξης των πολιτικών, των οικονοµικών, των κοινωνικών και των πολιτιστικών δεσµών µεταξύ των δύο χωρών, θα ενισχυθεί η συνεργασία µας σε σηµαντικούς τοµείς, όπως είναι η ασφάλεια και η ενέργεια. Ταυτόχρονα, θα αναδειχθεί και θα εδραιωθεί ο σταθεροποιητικός ρόλος της Κύπρου στην περιοχή και θα ανοιχθούν νέες προοπτικές για αµερικανικές επενδύσεις στον τόπο µας. Συνάµα, θα ενισχυθεί το εµπόριο µε τις ΗΠΑ, µε στόχο την προώθηση κυπριακών προϊόντων στην αµερικανική αγορά, ενώ θα αναπτυχθούν σηµαντικές δυνατότητες συνεργασίας στους τοµείς της έρευνας και της τεχνολογίας.
Δημόσιες συμβάσεις = εμπιστοσύνη
Η φετινή χρονιά σηµαδεύτηκε από το ναυάγιο µιας πολύ σηµαντικής ανάπτυξης, της Μαρίνας και του Λιµανιού Λάρνακας, φέρνοντας εκ νέου στην επιφάνεια τις παθογένειες που µαστίζουν τις δηµόσιες προσφορές. Τι θεωρείτε πώς θα πρέπει να αλλάξει για να µην υπάρχουν αυτά τα φαινόµενα;
Για κάθε έργο, ιδιαίτερα για έργα τέτοιου βεληνεκούς, χρειάζεται να γίνεται σωστός σχεδιασµός από τους κατάλληλους εµπειρογνώµονες, να υπάρχει διαφάνεια στις διαδικασίες. Να δίνεται, επίσης, έµφαση στα ποιοτικά και τεχνικά κριτήρια και την προηγούµενη εµπειρία και τεχνογνωσία του προσφέροντος επί του αντικειµένου του διαγωνισµού. Αν θέλουµε να προσελκύουµε αξιόπιστους επενδυτές είτε από την Κύπρο είτε από το εξωτερικό, πρέπει να µπορούµε να τους εµπνέουµε εµπιστοσύνη. Είναι πολύ σηµαντικό όλοι οι όροι να συµφωνούνται από την αρχή, κατά τρόπο που να µην δηµιουργούνται στην πορεία ασάφειες και αµφισβητήσεις. Χρειάζεται, επιπρόσθετα, αυτά τα έργα να τυγχάνουν διαρκούς ελέγχου και παρακολούθησης, έτσι ώστε έγκαιρα να γίνονται παρεµβάσεις, προκειµένου να τηρούνται τα χρονοδιαγράµµατα και να υπάρχει γρήγορη έξοδος και απεµπλοκή σε περίπτωση τερµατισµού της σύµβασης για τον οποιοδήποτε λόγο.
Πολλαπλά τα οφέλη του Υφ. Ανάπτυξης
Έχετε θέσει επανειληµµένα και επιτακτικά την ανάγκη δηµιουργίας Υφυπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, το οποίο θα στεγάσει µια Ενιαία Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για Στρατηγικές Επενδύσεις, καθώς και µια Υπηρεσία µιας Στάσης (One Stop Shop). Πώς ανταποκρίνεται η Κυβέρνηση σε αυτό σας το αίτηµα;
Η δηµιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας είναι επιτακτική, καθώς θα συµβάλλει καταλυτικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τόπου και στην προσέλκυση υψηλής ποιότητας παραγωγικών επενδύσεων, και θα συνεισφέρει τα µέγιστα στην προώθηση της Κύπρου ως σύγχρονου περιφερειακού επιχειρηµατικού κέντρου και ως ελκυστικού επενδυτικού προορισµού. Οι απλοποιήσεις των διαδικασιών, το e-government, η µείωση της γραφειοκρατίας, η στοχευµένη προώθηση αναπτυξιακών πολιτικών, η δηµιουργία One Stop Shop ως σηµείο αναφοράς για τους επενδυτές, µια Αδειοδοτική Αρχή για τις στρατηγικές επενδύσεις είναι µόνο µερικά από τα οφέλη που θα αποφέρει η δηµιουργία του Υφυπουργείου Ανάπτυξης.
Διαβάστε επίσης: Κορυφαίος προορισμός στην Ανατολική Μεσόγειο η Μαρίνα Αγίας Νάπας