Ο κατασκευαστικός κλάδος «θα συνεχίσει να αναπτύσσεται µε γρήγορο ρυθµό» εκτιµά ο Πρόεδρος της Οµοσπονδίας Συνδέσµων Εργολάβων Οικοδοµών Κύπρου (Ο.Σ.Ε.Ο.Κ.), Στέλιος Γαβριήλ, τονίζοντας πως οι επόµενες χρονιές θα είναι καθοριστικές για την εγχώρια οικοδοµική βιοµηχανία. Σε συνέντευξή του, κάνει λόγο για µια νέα εποχή στην οποία εισέρχεται ο κλάδος, περιγράφοντας πού θα πρέπει να επενδύσει, προκειµένου να διασφαλίσει τη µακροπρόθεσµη επιτυχία του. Εξηγεί πως την ανάπτυξή του καθορίζουν πλέον οι όροι της βιώσιµης οικονοµίας, θέτοντας επί τάπητος και τις «ψηφιακές» προεκτάσεις. Επιπρόσθετα, αναλύει τη σηµερινή εικόνα της κυπριακής αγοράς ακινήτων, µιλά για τις πολλαπλές προκλήσεις που συνθέτουν το υφιστάµενο σκηνικό και περιγράφει ποιες αναπτύξεις και περιοχές κερδίζουν έδαφος. Εστιάζει, επίσης, στις αλλαγές που σηµατοδοτεί η Μεταρρύθµιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τους επαγγελµατίες του κλάδου και αξιολογεί τις κινήσεις της Κυβέρνησης ως προς την άµβλυνση του στεγαστικού προβλήµατος.
Η φετινή χρονιά παρουσιάζει διάφορες προκλήσεις για τον εγχώριο κατασκευαστικό κλάδο. Ποιες κατά την άποψή σας είναι οι σηµαντικότερες και πώς ανταποκρίνεστε σε αυτές;
Η φετινή χρονιά επιβεβαιώνει τη σταθερή αύξηση στον κύκλο εργασιών και τη σηµαντική βελτίωση στις επιχειρηµατικές προσδοκίες, παρά τις προκλήσεις, όπως το υψηλό κόστος δανεισµού και τις αυξηµένες τιµές στον κατασκευαστικό τοµέα. Αυτή η θετική τάση δείχνει τη δυνατότητα του κλάδου να παραµένει ανθεκτικός και να αντιδρά στις αλλαγές της αγοράς µε επιτυχία. Με την ανανέωση της Συλλογικής Σύµβασης, η οποία είχε λήξει από το 2022, και τη γεφύρωση των διαφορών µεταξύ των κοινωνικών εταίρων, διασφαλίζεται η σταθερότητα στον κλάδο για τα επόµενα χρόνια, µέχρι το 2028. Στην παρούσα φάση, καλούµαστε να αντιµετωπίσουµε την αδήλωτη εργασία, η οποία δηµιουργεί συνθήκες αθέµιτου ανταγωνισµού, και να κτίσουµε το rebranding του τοµέα, καθώς φαίνεται ότι µεµονωµένα περιστατικά στοχοποιούν το σύνολό του.
Μια από τις κύριες προκλήσεις είναι η έλλειψη εξειδικευµένου εργατικού δυναµικού, που συχνά καθυστερεί την πρόοδο των έργων και αυξάνει το κόστος κατασκευής. Επιπλέον, ο κλάδος βρίσκεται αντιµέτωπος µε αυξηµένες τιµές υλικών και ενεργειακού κόστους. Επιπρόσθετα, οι ρυθµιστικές απαιτήσεις και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες παραµένουν περίπλοκες, δυσκολεύοντας έτσι την υλοποίηση και έναρξη νέων έργων. Ο κλάδος πρέπει, επίσης, να εστιάσει στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και βιώσιµων πρακτικών, για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις της αγοράς και να συµµορφωθεί µε διεθνείς περιβαλλοντικές προδιαγραφές.
Επενδύοντας πράσινα & ψηφιακά
Θα λέγατε, όµως, πως υπάρχει συνταγή επιτυχίας;
Για να διασφαλιστεί η µακροπρόθεσµη επιτυχία και ανταγωνιστικότητα, ο κατασκευαστικός κλάδος οφείλει να επενδύσει στην ψηφιοποίηση, τη βιωσιµότητα και τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η εκπαίδευση του εργατικού δυναµικού είναι ουσιώδης, καθώς η ανάγκη για εξειδικευµένους επαγγελµατίες αυξάνεται συνεχώς. Οι επόµενες χρονιές θα είναι καθοριστικές για τον κατασκευαστικό κλάδο. Με τη σωστή χρηµατοδότηση, στρατηγική και εκσυγχρονισµό των συµβολαίων του δηµοσίου, ως έχει πράξει ο ιδιωτικός τοµέας, ο κλάδος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει την ανάπτυξή του και να συµβάλλει ουσιαστικά στην οικονοµική πρόοδο της χώρας. Αν ληφθούν σοβαρά υπόψη αυτές οι παράµετροι, θα ενισχυθεί η παραγωγικότητα του κλάδου αλλά και η υιοθέτηση των προτύπων ESG από τις κατασκευαστικές επιχειρήσεις.
Με όρους βιώσιμης οικονομίας
Εποµένως, στην εποχή της πράσινης µετάβασης, θεωρείτε πως η κυπριακή αγορά ακινήτων προσαρµόζεται ικανοποιητικά στις νέες απαιτήσεις;
Το µέλλον του κατασκευαστικού κλάδου, όπως και των υπόλοιπων κλάδων της οικονοµίας, είναι άµεσα συνυφασµένο µε τη µείωση του περιβαλλοντικού του αποτυπώµατος, τη συµµόρφωση µε τους κανόνες της κυκλικής οικονοµίας, τη συµβολή του στον περιορισµό της κλιµατικής αλλαγής και, εν τέλει, της ανάπτυξής του µε τους όρους που επιβάλλει η βιώσιµη οικονοµία. Παράλληλα, ο κατασκευαστικός κλάδος εισέρχεται σε µια νέα, ψηφιοποιηµένη εποχή που θα επηρεάσει ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων και θα απαιτήσει ειδικές ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες για τη βιώσιµη ανάπτυξή του. Αν και οι κατασκευές έχουν υιοθετήσει µε την πάροδο του χρόνου καινοτόµες τεχνολογίες, παραµένουν παρά ταύτα ένας από τους λιγότερο ψηφιοποιηµένους κλάδους. Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και οικολογικών καινοτοµιών µπορεί να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, να βελτιώσει την παραγωγικότητα και να µειώσει το κόστος παραγωγής. Ακόµα, η πράσινη µετάβαση θα επιφέρει µεγάλο επιπρόσθετο κόστος, που πρέπει να συνυπολογίζουµε στο ήδη βεβαρυµµένο οικονοµικό περιβάλλον.
«Τρέχει» η ανάπτυξη
Ποια η σηµερινή εικόνα της κυπριακής αγοράς ακινήτων συγκριτικά µε προηγούµενες χρονιές και ποιες οι εκτιµήσεις σας για την «επόµενη µέρα»;
Από το 2017 µέχρι σήµερα, ο κατασκευαστικός κλάδος έχει καταγράψει ανάπτυξη πέραν του 80%, κάτι που τον καθιστά έναν από τους πιο δυναµικά αναπτυσσόµενους τοµείς της οικονοµίας µας. Αυτή η αύξηση έχει επιτευχθεί µέσα από την υλοποίηση µεγάλων αναπτυξιακών έργων του δηµοσίου αλλά και µεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων, καθώς και από τη συνεχή έµφαση στη βελτίωση της ποιότητας και της τεχνολογικής καινοτοµίας. Οι µελλοντικές προβλέψεις δείχνουν ότι ο κλάδος θα συνεχίσει να αναπτύσσεται µε γρήγορο ρυθµό, παρέχοντας ουσιαστικές ευκαιρίες για επαγγελµατίες και επιχειρήσεις.
Αυξάνονται τα οικιστικά
Κυρίως τι είδους αναπτύξεις είδαµε να υλοποιούνται αυτή τη χρονιά;
Τα τελευταία δύο χρόνια φαίνεται να παρατηρείται µια αύξηση στα οικιστικά ακίνητα και µια αυξητική τάση όσον αφορά την ανέγερση οικιστικών πολυκατοικιών. Μέχρι και τον Μάιο του 2024, είχε καταγραφεί αύξηση στον αριθµό των Αδειών Οικοδοµής των οικιστικών µονάδων κατά 17,1%, σε σύγκριση µε την περσινή χρονιά. Τα στοιχεία για το πρώτο εξάµηνο του 2024 καταδεικνύουν ότι η ζήτηση από ντόπιους ενισχύεται, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και την άνοδο των επιτοκίων. Ταυτόχρονα, η διεθνής αγορά παραµένει σηµαντική, δεδοµένου ότι αντιστοιχεί στο 39% των συνολικών πωλήσεων.
Κερδίζουν έδαφος Λευκωσία - Λάρνακα
Σε ό,τι αφορά το ενδιαφέρον από το εξωτερικό, πώς έχει διαφοροποιηθεί ο «χάρτης» των επενδύσεων; Είδαµε περιοχές να κερδίζουν έδαφος έναντι κάποιων άλλων;
Είναι γεγονός πως οι συγκρούσεις και η γεωπολιτική αστάθεια στη γύρω περιοχή έχουν επιφέρει επιπλέον επενδύσεις στην Κύπρο. Ο κατασκευαστικός τοµέας φαίνεται να στρέφεται προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των εισροών ξένων υπηκόων, πολλοί από τους οποίους επιλέγουν την Κύπρο λόγω της στρατηγικής της θέσης, του ευνοϊκού φορολογικού της περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Παράλληλα, η χώρα µας θεωρείται ένας ασφαλής προορισµός για εταιρείες που επιθυµούν να µεταφέρουν την έδρα τους στο νησί µας, δηµιουργώντας έτσι την ανάγκη για γραφειακές εγκαταστάσεις και στέγαση του προσωπικού που θα εργοδοτηθεί σε αυτές, καθώς και ανάγκες για περαιτέρω σχολεία, πανεπιστήµια αλλά και εξιδεικευµένα Κέντρα Υγείας.
Ως προς τις περιοχές, η Λεµεσός διατηρεί την πρωτοκαθεδρία µε 32% των πωλήσεων, ενώ οι επαρχίες Λευκωσίας, Λάρνακας και Πάφου κινούνται σε παρόµοια επίπεδα µε 23%, 21% και 20% αντίστοιχα. Μόνο η ελεύθερη επαρχία Αµµοχώστου κινείται σε χαµηλά επίπεδα, µε µόλις 4% του συνόλου των πωλήσεων. Επιπρόσθετα, αξιοσηµείωτη είναι η άνοδος που καταγράφεται στην επαρχία Λάρνακας µετά το 2022, επιβεβαιώνοντας έτσι το γεγονός πως διαθέτει σηµαντική κρυµµένη προστιθέµενη αξία, σε αντίθεση µε τις υπόλοιπες επαρχίες στις οποίες παρατηρούνται σηµάδια κορεσµού της αγοράς, ειδικά για συγκεκριµένου είδους ακίνητα.
Αναπτύξεις μέσω One Stop Shop
Με την εφαρµογή της Μεταρρύθµισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την έναρξη της λειτουργίας των Επαρχιακών Οργανισµών, πολλά αλλάζουν για τους επαγγελµατίες που δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό κλάδο. Ποια η άποψή σας σε σχέση µε το νέο πλαίσιο αδειοδότησης και ποιες οι πρώτες εντυπώσεις σας από αυτή τη µετάβαση; Είστε αισιόδοξος πως διαχρονικές αδυναµίες θα επιλυθούν;
Η δηµιουργία των Επαρχιακών Οργανισµών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) αποτελεί µια εκ των σηµαντικότερων µεταρρυθµίσεων που έχουν επιχειρηθεί στην Κύπρο, και πιστεύουµε ότι θα βελτιώσει σηµαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και την οικονοµική ανάπτυξη της χώρας. Ευελπιστούµε ότι µε τη διόρθωση των τεχνικών προβληµάτων ή και απλοποίηση των διαδικασιών όπου χρειάζονται, τη δηµιουργία κουλτούρας και την περαιτέρω εκπαίδευση όλων θα αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα και δεν θα δηµιουργηθούν περαιτέρω. Ταυτόχρονα, αναµένουµε όπως, µετά τη µεταβατική αυτή περίοδο, τόσο οι εκκρεµούσες αιτήσεις όσο και οι καινούργιες που υποβάλλονται θα διεκπεραιώνονται σε πολύ πιο σύντοµο χρονικό διάστηµα, όπως και ο στόχος του Υπουργείου Εσωτερικών.
Συµφωνούµε µε τις εισηγήσεις του ΕΤΕΚ για τη δηµιουργία Οne Stop Shop, ενός χώρου δηλαδή όπου οι υπηρεσίες που αφορούν στην αδειόδοτηση και στον έλεγχο της ανάπτυξης θα είναι συγκεντρωµένες µε την αξιοποίηση και της τεχνολογίας, ενώ οι αλλαγές που αναµένονται στις χαµηλού ρίσκου αναπτύξεις, µε την απλοποίηση της διαδικασίας και την άµεση έκδοση των απαραίτητων αδειών, θα δώσουν νέα δυναµική στην ανάπτυξη, µε σηµαντικά οφέλη για την κυπριακή οικονοµία.
Στήριξη στα κυβερνητικά σχέδια
Πώς αξιολογείτε τις κινήσεις της Κυβέρνησης για την άµβλυνση του στεγαστικού προβλήµατος; Θεωρείτε πως θα έχουν αποτέλεσµα ως προς την αύξηση οικιστικού αποθέµατος;
Η Οµοσπονδία µας χαιρετίζει τα µέτρα και πολιτικές που υιοθετούνται από την Κυβέρνηση είτε αυτά αφορούν την ανάπτυξη είτε αφορούν τη στεγαστική πολιτική ή ακόµα την ενεργειακή αναβάθµιση, και καλεί όλους τους εµπλεκόµενους στον κατασκευαστικό τοµέα να στηρίξουν τα Σχέδια. Η Κυβέρνηση, µετά από διαβούλευση µε τους επαγγελµατίες του κλάδου, προχώρησε σε σειρά τροποποιήσεών του, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συµβούλιο τον περασµένο Ιούνιο, µε διεύρυνση των κριτηρίων, ώστε τα πολεοδοµικά κίνητρα να γίνουν πιο ελκυστικά -για τον ιδιωτικό και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα- για παραγωγή προσιτής στέγης. Οι εν λόγω τροποποιήσεις φαίνεται να είναι σε αρκετά καλά επίπεδα και προσέλκυσαν το ενδιαφέρον.
Υπάρχουν ζητήµατα που σας ανησυχούν σε σχέση µε την προωθούµενη φορολογική µεταρρύθµιση;
Ως Οµοσπονδία, έχουµε καταθέσει τις θέσεις µας µέσω της ΟΕΒ, στην οποία είµαι και µέλος της εκτελεστικής επιτροπής. Βρισκόµαστε σε πλήρη ταύτιση θέσεων µε την Οµοσπονδία αναφορικά µε τις πρόνοιες της φορολογικής µεταρρύθµισης, µε απώτερο στόχο την αποφυγή της επιδοµατικής πολιτικής, ώστε η πολιτική να καθορίζεται µέσα από τη φορολογία.
Διαβάστε επίσης: Α. Δημητριάδης: Η Κύπρος χρειάζεται ένα νέο και σύγχρονο µοντέλο ανάπτυξης