Πλησιάζουμε στο τελευταίο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου, οπότε θα εφαρμοστεί η λεγόμενη χειμερινή ώρα και τα ρολόγια τα ξημερώματα της Κυριακής θα γυρίσουν μία ώρα πίσω.
Πόσο επηρεάζει τη διάθεσή μας αυτή η τακτική και τι αντίκτυπο έχει στην καθημερινότητά μας; Το γεγονός ότι θα σκοτεινιάζει νωρίτερα πλέον, μας κάνει να νιώθουμε μελαγχολία ή χαρά για τη μία ώρα παραπάνω ύπνου;
Επιστήμονες στη Βρετανία έχουν ξεκινήσει μια μελέτη για να κατανοήσουν καλύτερα πώς η επιστροφή στη χειμερινή ώρα επηρεάζει την ευεξία και την αντίληψη του χρόνου από τους ανθρώπους.
Προηγούμενες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στις αρνητικές επιπτώσεις της ανοιξιάτικης μετάβασης στη θερινή ώρα, στον ύπνο, τις γνωστικές επιδόσεις και την τάση των ανθρώπων για ατυχήματα, αλλά λιγότερα είναι γνωστά για τον αντίκτυπο της αλλαγής του φθινοπώρου ή για το πώς αυτές οι εξαμηνιαίες αλλαγές επηρεάζουν την αντίληψή μας για το πέρασμα του χρόνου.
Η καθηγήτρια Ruth Ogden στο Πανεπιστήμιο Liverpool John Moores, η οποία είναι επικεφαλής της μελέτης σημειώνει πως, «ο χρόνος είναι ένα εξαιρετικά παραγνωρισμένο στοιχείο της ψυχολογίας. Η ζωή μας είναι δομημένη από ένα ρολόι και όλοι έχουμε μια εσωτερική αναπαράσταση του χρόνου. Ωστόσο δεν έχουμε στοιχεία για το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον χρόνο και αν θα μπορούσαμε ενδεχομένως να τροποποιήσουμε τυχόν αρνητικές εμπειρίες, με στόχο την ευημερία».
Η Ogden άρχισε να ενδιαφέρεται για αυτό το πεδίο έρευνας μετά την εμπλοκή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο πανεπιστήμιο, κατά τη διάρκεια του οποίου είχε την αίσθηση ότι ο χρόνος επιβραδύνεται. Έκτοτε έχει διερευνήσει πώς άλλα έντονα συναισθηματικά γεγονότα – συμπεριλαμβανομένης της καραντίνας της Covid-19 – μπορούν να διαστρεβλώσουν την αντίληψη του χρόνου από τους ανθρώπους.
Σε μια άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι που παλεύουν με χρόνιο πόνο βιώνουν διαστρεβλωμένα την αίσθηση του χρόνου.
Ο έλεγχος του χρόνου και οι κοινωνικές αδικίες
Η ομάδα της νέας έρευνας αναμένει να συλλέξει στοιχεία για το κατά πόσο οι κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες ή όσοι αγωνίζονται με την πίεση του χρόνου, όπως οι πολυάσχολοι γονείς, βιώνουν την αλλαγή της ώρας διαφορετικά από τους ανθρώπους που έχουν περισσότερο έλεγχο του χρόνου τους.
«Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η σχέση μεταξύ του χρόνου και της εξουσίας και το πώς όταν άλλοι άνθρωποι έχουν τον έλεγχο του χρόνου, αυτό μπορεί να δημιουργήσει διάφορους τύπους αδικίας για ορισμένες ομάδες», δήλωσε η καθηγήτρια Patricia Kingori, κοινωνιολόγος στο Κέντρο Ethox του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία έχει την εποπτεία του συνολικού έργου.
Για παράδειγμα, η ίδια και οι Βραζιλιάνοι συνάδελφοί της εργάζονται με γυναίκες των οποίων τα παιδιά αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υγείας επειδή είχαν προσβληθεί τον ιό Ζίκα. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, υπάρχει μόνο ένα μικρό χρονικό περιθώριο κατά το οποίο τα άτομα αυτά μπορούν να υποβάλουν αγωγή κατά του κράτους, «ωστόσο, όταν οι άνθρωποι έχουν βιώσει τραύμα, συχνά δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσουν τους πόρους για να κάνουν τα πράγματα εγκαίρως ώστε να προλάβουν αυτή την προθεσμία, παρόλο που μπορεί επίσης να αισθάνονται ότι ο χρόνος έχει επιβραδυνθεί», είπε.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η κοινωνική πίεση που νιώθουν πολλές γυναίκες να αποκτήσουν παιδιά κατά τη διάρκεια γόνιμης περιόδου της ζωής τους ενώ υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση και οι οποίες φαίνεται να βιώνουν μια «λάθος στιγμή» ενώ βιολογικά θα μπορούσαν να κάνουν παιδιά.
«Ο έλεγχος του χρόνου είναι ένα είδος ήπιας εξουσίας που δρα πάνω μας με τρόπους που συχνά μπορεί να μας κάνουν να αισθανόμαστε αργοπορημένοι, ανεπαρκείς ή κάπου λάθος, και όμως συχνά δεν το βλέπουμε ως μορφή εξουσίας», τονίζει η καθηγήτρια.
Μακροπρόθεσμος στόχος του έργου είναι να προσδιοριστούν στρατηγικές που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων, οδηγώντας ενδεχομένως σε βελτίωση της ατομικής και κοινωνικής ευημερίας. Για την Ogden η αλλαγή της ώρας δίνει μια μικρή εικόνα για το τι συμβαίνει όταν ο χρόνος δεν αλλάζει με τον ίδιο τρόπο για όλους ή όταν η κοινωνία επιβάλλει κάποιο περιορισμό στο χρόνο.
Η ίδια βλέπει να γεννώνται ενδιαφέρουσες ιδέες από το θέμα αυτό, όπως για παράδειγμα να υπάρχει ένα ανθρώπινο δικαίωμα για τον χρόνο.
moneyreview.gr με πληροφορίες από The Guardian
Διαβάστε επίσης: Αλλαγή ώρας 2024: Πότε γυρίζουμε τους δείκτες μία ώρα πίσω