Κύμα ανησυχίας έχουν προκαλέσει οι εξαγγελίες για την οικονομική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ με τα περί δασμών να πυροδοτούν παγκόσμια αβεβαιότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου εκπέμπει σήμα κινδύνου, καθώς οι αγορές αναμένουν έντονες αναταράξεις, αυξήσεις τιμών και αβεβαιότητα. Τι σημαίνουν, όμως, όλα αυτά για την Κύπρο;
Αν και η χώρα μας δεν έχει εκτεταμένες εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, οι έμμεσες επιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρές. Στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ, ο Καθηγητής και Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, Ανδρέας Θεοφάνους, και ο Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Μιχάλης Μιχαήλ, ανέλυσαν τη νέα κατάσταση πραγμάτων και το πώς μπορεί να επηρεάσει την κυπριακή οικονομία.
Από τις αυξήσεις τιμών και τη μείωση των ρυθμών ανάπτυξης μέχρι ένα πιθανό πλήγμα στον τουρισμό και ευρύτερες αλλαγές στο οικονομικό υπόδειγμα της ΕΕ, οι ειδικοί προειδοποιούν: η Κύπρος δεν είναι αποκομμένη από τις παγκόσμιες εξελίξεις. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η χώρα μας είναι έτοιμη να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
Αλλάζουν ρότα οι ΗΠΑ
Ο κ. Θεοφάνους επισήμανε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια αλλαγή υποδείγματος, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που πρωτοστάτησαν στην πορεία της παγκοσμιοποίησης, τώρα να επανεξετάζουν το οικονομικό τους μοντέλο. «Ο νέος Πρόεδρος θέλει να εφαρμόσει μία πολιτική όπου τα πράγματα θα διαφοροποιηθούν σε σχέση με το τι ήταν παλιότερα». Ο ίδιος εξήγησε ότι η αναθεώρηση αυτή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης για την αμερικανική οικονομία και τονίζει ότι, παράλληλα, επανέρχεται ο ρόλος του κράτους. Ο κ. Θεοφάνους σημείωσε ότι αυτή η προσπάθεια δεν είναι κάτι νέο, καθώς φαίνεται να έχει αρχίσει ήδη από το 2016, με την πρώτη εκλογή του Τραμπ και το Brexit, γεγονότα που έφεραν στο προσκήνιο τάσεις νεοπροστατευτισμού στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.
Αναφερόμενος στην πολιτική Τραμπ, εκτός από την αύξηση των δασμών, ο κ. Θεοφάνους υπογράμμισε και την απομάκρυνση από τη φιλοσοφία της πράσινης μετάβασης. Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι τα περί κλιματικής αλλαγής ήταν μία «μεγάλη πλάνη» και υπογραμμίζει τη σημασία και των παραδοσιακών ενεργειακών πόρων.
Ο κ. Θεοφάνους χαρακτήρισε «υπερβολή» τα λεγόμενα του νέου Αμερικανού προέδρου αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, ωστόσο επισήμανε ότι, από την άλλη, «αυτή η διασύνδεση της ΕΕ με την πράσινη ανάπτυξη, αν εφαρμοζόταν, έχουν γίνει μελέτες που δείχνουν ότι το κόστος για την ΕΕ θα ήταν τεράστιο και θα ήταν ακόμα σε πιο δυσμενή θέση σε σχέση με τις τιμές ενέργειες. Άρα είναι ένα πλέγμα σχέσεων-καταστάσεων, το οποίο πρέπει να επαναξιολογηθεί», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Θεωρώ ότι είναι σημαντικό να πρυτανεύσει μία φιλοσοφία όπου οι μεγάλες δυνάμεις να έχουν ένα ελάχιστο πλαίσιο συνεννόησης», κατέληξε.
Ο αντίκτυπος στην Κύπρο και την ΕΕ
Αν και οι εξαγωγές της Κύπρου προς τις ΗΠΑ είναι περιορισμένες, οι συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου θα επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία και άρα και την κυπριακή οικονομία, κυρίως μέσω των εμπορικών σχέσεων της ΕΕ και της επιβράδυνσης της ανάπτυξης. Ο Μιχάλης Μιχαήλ ανέφερε ότι η Κύπρος μπορεί να μην υποστεί άμεσα ζημιά από δασμούς, αλλά οι έμμεσες επιπτώσεις είναι αυτές που θα πλήξουν περισσότερο τη χώρα μας.
«Το θέμα νομίζω είναι ότι ένας εμπορικός πόλεμος θα μειώσει τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης όλων των χωρών», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Εκεί που μπορεί να είναι 2% ή 3% ο ρυθμός ανάπτυξης, με έναν εμπορικό πόλεμο μπορεί να πάμε στο μηδέν, στο μισό, ή στο ένα, ανάλογα με το πως θα εξελιχθεί αυτός ο πόλεμος». Ο ίδιος εξήγησε ότι, «όταν το εισόδημα των Γερμανών πχ ή των Άγγλων, οι οποίοι έχουν πολλές εμπορικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μειωθεί, εμείς τότε δεν θα βλέπουμε τον αριθμό των τουριστών που έρχονται από την Αγγλία ή τη Γερμανία και άλλες χώρες».
«Άμεσα τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι πολύ μεγάλα, γιατί οι εξαγωγές μας είναι πολύ λίγες στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά έμμεσα, λόγω του αντίκτυπου που θα έχει αυτός ο εμπορικός πόλεμος στην παγκόσμια οικονομία, θα επηρεαστούμε και εμείς».
Επανέρχεται στο προσκήνιο ο «ντεμοντέ» ρόλος του κράτους
Ο κ. Θεοφάνους συμφώνησε με τον κ. Μιχαήλ, ενώ τόνισε το πόσο κρίσιμο είναι το ζήτημα επαναφοράς του ρόλου του κράτους. «Εκεί που θεωρείτο ντεμοντέ, ξαναέρχεται ο ρόλος του κράτους, ότι το κάθε κράτος πρέπει να δει τα δικά του, άσχετα από το που ανήκει και των υποχρεώσεών του», ανέφερε χαρακτηριστικά και επισήμανε ότι και η Κύπρος πρέπει να δει τον στρατηγικό, κοινωνικό και επιδιαιτητικό ρόλο του κράτους.
«Ας μην ξεχνάμε ότι τώρα στην Κύπρο, αν δούμε τα πράγματα, ξένα κεφάλαια έχουν αγοράσει τράπεζες, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, τη γη κτλ. Άρα που είναι το κράτος; Υπάρχει μία κατάσταση πραγμάτων η οποία πρέπει να επαναξιολογηθεί». Ο κ. Θεοφάνους εξήγησε, βέβαια, ότι όταν αναφέρεται σε «περισσότερο κράτος», δεν εννοεί απαραίτητα αύξηση των κυβερνητικών δαπανών σε σχέση με το ΑΕΠ. Αυτό που εννοεί είναι ότι «το κράτος πρέπει να είναι παρόν. Δεν μπορεί να είναι απόν».
Είχαμε προβλήματα και πριν τον Τραμπ…
Μεταξύ άλλων, ο κ. Θεοφάνους τόνισε ότι η ΕΕ, ακόμα και χωρίς την επίδραση του Τραμπ, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Για παράδειγμα, οι τιμές ενέργειας στην Ευρώπη είναι κατά μέσο όρο υψηλότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Τουρκία και την Ινδία. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ πρέπει να επανεξετάσει το οικονομικό της μοντέλο και να βρει τρόπους για να μειώσει τις ανισότητες στην αγορά ενέργειας. Επίσης, αναφέρθηκε στην αποτυχία της Ευρώπης να προλάβει την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι αν υπήρχε ισχυρή ηγεσία στην ΕΕ, το γεγονός αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Διαβάστε επίσης: SOS Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου: Έρχονται διψήφιες απώλειες στο παγκόσμιο ΑΕΠ