Το Βατικανό, το πνευματικό και διοικητικό κέντρο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, βρίσκεται αντιμέτωπο με μια σοβαρή οικονομική πρόκληση: τη διαρκή αδυναμία κάλυψης του ετήσιου προϋπολογισμού του. Με τις δωρεές να φθίνουν, τα έξοδα να αυξάνονται και τα έσοδα από ακίνητα και επενδύσεις να παραμένουν πενιχρά, η Αγία Έδρα εισέρχεται σε περίοδο λιτότητας.
Η τελευταία φορά που το Βατικανό δημοσίευσε ενοποιημένο προϋπολογισμό ήταν το 2022, προβλέποντας έσοδα 770 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος διατίθεται για την υποστήριξη των διπλωματικών αποστολών ανά τον κόσμο και των μέσων ενημέρωσης της Εκκλησίας. Όμως, το ισοζύγιο παραμένει αρνητικό, με το έλλειμμα να γίνεται μόνιμο.
Κατρακύλα στον "Οβολό του Αγίου Πέτρου"
Δύο είναι οι βασικοί πυλώνες εσόδων της Αγίας Έδρας: η ετήσια εισφορά των επισκοπών παγκοσμίως και ο περίφημος "Οβολός του Αγίου Πέτρου", η παραδοσιακή συλλογή δωρεών από τους πιστούς κάθε Ιούνιο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι η γενναιόδωρη "αιμοδοσία" του Βατικανού: οι Αμερικανοί επίσκοποι κάλυψαν το ένα τρίτο των παγκόσμιων εισφορών των τελευταίων ετών, ενώ οι δωρεές των Αμερικανών πιστών μέσω του Οβολού αντιστοιχούν σε πάνω από το 50% του συνόλου.
Ωστόσο, η συνολική εικόνα είναι ανησυχητική: οι δωρεές από τον Οβολό μειώθηκαν από 101 εκατ. δολάρια το 2006 σε μόλις 47 εκατ. το 2020, με ελαφρά μόνο ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια. Η πτώση δεν σχετίζεται μόνο με την πανδημία. Αρνητικό αντίκτυπο είχε και η αποκάλυψη πως τα χρήματα που προορίζονταν για φιλανθρωπίες χρηματοδοτούσαν, στην πραγματικότητα, τα ελλείμματα του παπικού προϋπολογισμού – με αποκορύφωμα το σκάνδαλο αγοράς ακινήτου στο Λονδίνο, το οποίο η Αγία Έδρα σχεδίαζε να μετατρέψει σε πολυτελή διαμερίσματα.
Η "σιωπή" της Τράπεζας του Βατικανού
Παρά τα καθαρά κέρδη ύψους 30 εκατ. ευρώ το 2023, η Τράπεζα του Βατικανού δεν μετέφερε φέτος ούτε ένα ευρώ στον παπικό προϋπολογισμό. Το ίδιο ισχύει και για τη διοίκηση του Κράτους του Βατικανού, η οποία ελέγχει τα μουσεία και άλλες πηγές εσόδων. Η απροθυμία των ίδιων των θεσμών της Αγίας Έδρας να συνεισφέρουν, προκαλεί έντονο προβληματισμό μεταξύ στελεχών του κρατιδίου.
Ανενεργά ακίνητα και δισταγμός στις πωλήσεις
Η Αγία Έδρα κατέχει πάνω από 5.400 ακίνητα, κυρίως στην Ιταλία αλλά και σε ευρωπαϊκές μητροπόλεις όπως το Παρίσι, η Γενεύη και το Λονδίνο. Όμως, μόνο το 20% ενοικιάζεται σε τιμές αγοράς. Το υπόλοιπο είτε προσφέρεται σε εκκλησιαστικούς υπαλλήλους με χαμηλά ενοίκια, είτε στεγάζει εσωτερικές υπηρεσίες. Το ετήσιο εισόδημα από τα ακίνητα ανέρχεται μόλις στα 35 εκατ. ευρώ.
Παρά την πίεση για ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων, η ηγεσία του Βατικανού εμφανίζεται διστακτική. Πρόσφατα πουλήθηκε μόνο η παπική πρεσβεία στο Τόκιο, σε οικόπεδο "φιλέτο" κοντά στο Αυτοκρατορικό Παλάτι. Ωστόσο, πιο προβληματικά ακίνητα – όπως το υπερχρεωμένο καθολικό νοσοκομείο Fatebenefratelli στη Ρώμη – επιλέγονται προς διατήρηση, ακόμα και με ζημία, για λόγους κοινωνικού συμβολισμού.
Νέες προτεραιότητες, παλιές νοοτροπίες
Ο πάτερ Ρόμπερτ Γκαλ, καθηγητής διοίκησης εκκλησιαστικών οργανισμών, επισημαίνει πως το Βατικανό οφείλει να μεταβεί από τη νοοτροπία του "επείγοντος εράνου" σε μια πιο στρατηγική καλλιέργεια σταθερών δωρητών που βλέπουν την προσφορά τους ως μακροπρόθεσμη επένδυση στην αποστολή της Εκκλησίας.
Όμως, αυτό απαιτεί πολιτισμική μεταστροφή – ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όπου η ιδιωτική φιλανθρωπία δεν έχει τα ίδια φορολογικά κίνητρα ούτε την παράδοση που υπάρχει στις ΗΠΑ.
Η πρόσφατη ενθρόνιση του Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, παρουσία 200.000 πιστών, ίσως προσφέρει την αφορμή για μια τέτοια ανανέωση.
Όπως σχολίασε ο Γκαλ:
"Αναρωτιέμαι πόσοι από αυτούς που συγκινήθηκαν από το όραμα του νέου Πάπα, είναι διατεθειμένοι να το στηρίξουν και με πράξη".
Πηγή: capital.gr με πληροφορίες από AP
Διαβάστε επίσης: Οι χώρες που χρωστούν χρήματα στην Κίνα (χάρτης)