ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ
Για δεκαετίες οι σέντερ και γενικά οι κυρίαρχοι της ρακέτας, ήταν σημείο αναφοράς στο ΝΒΑ. Το μπάσκετ της περιφέρειας και η ανάγκη για ταχύτητα και ευελιξία άλλαξαν άρδην την κατάσταση. Τα σούπερ ντερέκια είναι εξαίρεση στον κανόνα.
Ποιος είναι πρώτος σκόρερ του ΝΒΑ στη φετινή χρονιά; Τζοέλ Εμπιίντ. Ποιος ο καλύτερος παίκτης στο πρωτάθλημα σήμερα; Ο Γιάννης. Ο πρώτος βλέπει τον κόσμο από τα 2,13, ο δεύτερος από τα 2,11. Έναν πόντο κάτω ένα πόντο πάνω, αφού στις ΗΠΑ μετρούν ακόμη το ύψος με πόδια και ίντσες (οπότε είτε είσαι 2,04 ή 2,06 καταγράφεσαι ως 6’9). Με όριο τα 2,08, το κλασικό σύνηθες ύψος εκκίνησης για τους σέντερ του μπάσκετ, θα δούμε σήμερα στο ΝΒΑ τον Άντονι Ντέιβις, τον Καρλ Άντονι Τάουνς, τον Νίκολα Γιόκιτς, τον πολλά υποσχόμενο Τζάρετ Τζάκσον Τζούνιορ (των Μέμφις). Σπουδαίοι παίκτες. Οπότε έχει ουσία η συζήτηση περί κρίσης των ψηλών στο ΝΒΑ; Ότι το μπάσκετ κόντυνε; Άλλωστε ο μέσος όρος ύψος των ομάδων στο ΝΒΑ είναι στα 2+ μέτρα. Όμως είναι πραγματικότητα, το ύψος χάνει όλο και περισσότερο την αξία του τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αλλά ας το πάμε ιστορικά.
Ω τι ψηλός που είσαι γιε μου;
Ω τι ψηλός που είσαι γιε μου. Και καπάκι η ερώτηση. Παίζεις καθόλου μπάσκετ. Λογικός ο συνειρμός. Μπάσκετ ίσον ύψος… για δεκαετίες. Από τότε που στα μέσα των 40’ς εμφανίστηκε ο Τζορτζ Μάικαν. Στα 2,10, ένα βουνό για την εποχή. Το μπόι του ήταν το σημείο αναφοράς για την κυριαρχία των Μινεάπολις Λέικερς. Ήταν ασταμάτητος, σε σημείο που οι αρχές του ΝΒΑ άλλαξαν κανονισμούς (όπως να τραβήξουν πιο μακριά τη γραμμή του φάουλ), μπας και περιοριστεί. Λίγο αργότερα το φαινόμενο εμφανίζεται και στην Ευρώπη με τον 2,20 Σοβιετικό (εκ Λετονίας) Γιάνις Κρούμνις. Άπιαστη η Ρίγκα, άπιαστη και η ΕΣΣΔ. Αλλά ας μείνουμε στις ΗΠΑ. Ο Μάικαν δίνει τη σκυτάλη στον επόμενο πύργο. Ουίλτ Τσαμπερλέιν. Στα 2,18 παρακαλώ. Και με καλή τεχνική για το μπόι του. Ο μόνος παίκτης που έβαλε 100 πόντους σε αγώνα. Ένας ψηλός που απλά δεν παιζόταν. Το ΝΒΑ άλλαξε έξι κανονισμούς για χάρη του ή και για τη χάρη των άλλων καλύτερα. Ακόμη και το αντίπαλο δέος του στην εποχή, ο Μπιλ Ράσελ είχε δηλώσει πως κάποιες φορές φοβόταν μην τον ταπεινώσει ο Τσάμπερλεϊν. Πάντως, ο τρόπος αντιμετώπισης ενός φοβερού ψηλού, ήταν να έχεις και εσύ κάτι ανάλογο. Όπως ο Ράσελ, όπως ο Ουόλτ Μπέλαμι. όπως ο Ουίλις Ριντ.
Οι «πύργοι» συνεχίζουν την κυριαρχία τους
Η ισχύς ενός εξαιρετικού ψηλού ήταν πλέον τεράστια. Οπότε την ώρα που έβαζαν τέλος στην καριέρα τους οι Τσαμπερλέιν, Ράσελ, προέκυψε ίσως ο κορυφαίος όλων. Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ. Τι να πει κανείς για αυτόν τον άνθρωπο. Την ίδια εποχή υπάρχουν και άλλα σπουδαία πεντάρια. Μπομπ Λανίερ, Άρτις Γκίλμορ. Σε λίγο θα εμφανιστούν ως νο1 στο ντραφτ ο Μπιλ Ουόλτον και ο Μίκαλ Τόμσον, αλλά πολύ περισσότερο ο Μόουζες Μαλόουν. Από το 1980 μέχρι και το 1990, σε 11 χρονιές, τα εννέα νο1 στο ντραφτ ήταν σέντερ (που έκαναν και από μεγάλη μέχρι σπουδαία καριέρα). Τζόε Μπάρι Κάρολ, Τζέιμς Ουόρθι (αν και έκανε θραύση σαν 4άρι), Ραλφ Σάμσον, Χακίμ Ολάτζοουν, Πάτρικ Γιούινγκ, Μπραντ Ντόχερτι, Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Ντάνι Μάνινγκ, Ντέρικ Κόλεμαν. Σε μία εποχή που υπήρχαν εξαιρετικά άλλα 5άρια, όπως ο Τζακ Σίκμα, ο Ρόμπερτ Πάρις ο Μπιλ Κάρτραϊτ, ο Μαρκ Ίτον. Γενικά η δεκαετία του ’80 ήταν η εποχή του ύψους. Άσος στα 2,06 ο Μάτζικ, τριάρι στα 2,07 ο Μπερντ. Είχαμε και τα φαινόμενα των Twin Towers (ο όρος αποσύρθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου), με το Χιούστον να κατεβάζει Ολάτζοουν-Χιούστον (2,14 και 2,20). Όπου ψηλός είχε θέση στο ΝΒΑ. Ο σπουδαίος Ολλανδός Σμιτς 2,21, οι Τιραμόλα Μουρεσάν και Μπολ των 2,30, που άρχισαν να βαράνε και τρίποντα στα μέσα των 90’ς. Τρίποντα, εδώ ξαναερχόμαστε Ευρώπη. Οι σπουδαίοι Γιουγκοσλάβοι Ντίβατς και Ράτζα έκαναν καριέρα (σπουδαία ο Ντίβατς) στο ΝΒΑ, αλλά ήταν οι Σοβιετικοί που στα ύψη έδειχναν τον δρόμο. Μέσα της δεκαετίας του ’70, παρουσιάζουν τον Τκατσένκο. Στα 1980 τον βάζουν σε πεντάδα με τον Μπελοστένι (2,12) και να σου τους πρώτους δίδυμους πύργους. Στα 1982 εμφανίζουν το δίδυμο ψηλών στα 4,40 συνολικά (και με τριάρι τον 2,07 Ανατόλι Μίσκιν), με τους 2,20 Τκατσένκο και Σαμπόνις. Το θαύμα της φύσης από τη Λιθουανία έγινε και ντραφτ, αν και οι Αμερικανοί ήξεραν πως το Κρεμλίνο δεν θα άφηνε ποτέ τον Σαμπόνις να πάει Αμερική (πήγε μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ). Και γιατί θαύμα της φύσης; Γιατί μπορούσε με τα 2,20 μέχρι και τον πλέι μέικερ να κάνει, γιατί μοίραζε ασίστ αλά Μάτζικ Τζόνσον, γιατί είχε σώμα-άγαλμα και γιατί εν έτει 1985 βάραγε τρίποντα. Ιδού το μέλλον του μπάσκετ είχε γράψει στα 1986 το Sports Illustrated, 20 και πλέον χρόνια πριν αλλάξει η ροή των ψηλών.
Αλλάζει η ρότα για να αντιμετωπιστούν τα «κάστρα»
Στα 1992 στην απόλυτη εποχή κυριαρχίας του Τζόρνταν, οι Ορλάντο επιλέγουν στο νο1 τον θηριώδη Σακίλ Ο Νιλ, πανζουρλισμός. Ένα «τέρας» κάτω από τα καλάθια. Που χρόνο με τον χρόνο και ειδικά όταν πάει στους Λέικερς και ανταμώνει με τον Κόμπε Μπράιαν, γίνεται ασυναγώνιστος. Κανένας, μα κανένας σέντερ δεν μπορεί να τα βάλει μαζί του μέσα στη ρακέτα. Ούτε ο εξαιρετικός Ντικέμπε Μουτόμπο, ούτε ο Ντέιβιντ Ρόμπινσον, ούτε ο Γιάο Μινγκ, ούτε ο Ρασίντ Ουάλας. Το… αντιμετωπίζω ένα τρομερό σέντερ με έναν άλλο δεν δουλεύει. Κάπου έτσι αρχίζει, κοντά στο 2005 η στροφή της ιστορίας των ψηλών με ένα πολύπλευρο τρόπο. Οι προπονητές του ΝΒΑ μεταφέρουν όλο και περισσότερο το παιχνίδι μακριά από τη ρακέτα. Ποντάρουν σε ένα άλλο μοντέλο ψηλών όπως ο Τιμ Ντάνκαν (έκανε και αυτός μία εποχή δίδυμο Πύργων με τον Ντέιβιντ Ρόμπινσον) και ο Κέβιν Γκαρνέτ. Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές φέρνουν ελαφριά κορμιά όπως ο Παού Γκασόλ ή καλούς σουτέρ όπως ο Μαρκ Γκασόλ. Ο Νοβίτσκι των 2,11 μεταφέρεται στο τριάρι. Τα κολέγια δίνουν περισσότερη σημασία στους περιφερειακούς παίκτες. Τα γρήγορα πόδια κυριαρχούν. Εντάξει οι ομάδες συνεχίζουν στα ντραφτ να επιλέγουν ύψος, αλλά με λιγότερη συχνότητα. Από το 2008, μόνο 4 στις 15 επιλογές αφορούσαν σέντερ.
Δύσκολη εποχή για πρίγκιπες…ψηλούς
Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξαν όμως οι Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς. Δεν ήταν οι πρώτοι που κατέβασαν τα ύψη και μείωσαν τη δράση (επιθετικά και αμυντικά) κοντά στο καλάθι. Το ξεκίνησαν το 2011 οι Μαϊάμι Χιτ. Αλλά το small ball με κοντό σχήμα και χωρίς κλασικό ψηλό στην αρχική πεντάδα) και το επιθετικό παιχνίδι από την περιφέρεια με έφεση στα τρίποντα το παρουσίασε η ομάδα του Στεφ Κάρι. Οπότε στην εξίσωση μπαίνει ο άλλος ρόλος. Floor Spacing. Ανοίξτε το γήπεδο. Άρα τρέξτε. Πλέον ένα σουτ από τα 8-9 μέτρα είναι σύνηθες και τα ποσοστά ευστοχίας στα τρίποντα είναι κοντά στο 40%. Σκεφτείτε πόσο χώρο χρειάζονται οι παίκτες να καλύψουν τις άμυνες. Πόσο ευέλικτοι πρέπει να είναι σε άμυνα και επίθεση. Οπότε τι να σου κάνει ο βαρύς ψηλός; Ενώ αν είσαι ταχύς και με καλό σουτ από μακριά είσαι χρήσιμος. Αν σουτάρεις και τρίποντα είσαι σούπερ. Είσαι ο ιδανικός στο να ανοίγεις το γήπεδο. Δεν είναι εύκολο να είσαι ευέλικτος και ντερέκι, εξού και όπως είπαμε είναι λίγοι οι άνω των 2,08 ψηλοί που είναι και παίκτες ελίτ. Σέντερ, πεντάρια και μόνο 5άρια είναι οι Εμπιίντ και Γιόκιτς. Ο Γιάννης, ο Τάουνς είναι 4άρια. Ας δούμε και μία άλλη στατιστική. Το 39% των σέντερ που ξεκίνησαν στις πεντάδες του ΝΒΑ την τρέχουσα χρονιά είναι μεταξύ 2,01 και 2,06. To αντίστοιχο ποσοστό το 2013 (μία δεκαετία πριν) ήταν 12% και το 2016 στο 15%). Στα 2012 οι ομάδες είχαν κατά μέσο όρο 8,8 παίκτες στο 15μελές ρόστερ με ύψος πάνω από 2 μέτρα, τώρα ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι στο 6,1. Διαβάζεις ρεπορτάζ και βλέπεις σχόλια του τύπου… «με τον τάδε που είναι 2,01, η ομάδα προσθέτει κάτω από τη ρακέτα» ή με τον τάδε που είναι 2,03 η ομάδα αποκτά ένα αξιόλογο rim protector (φύλακα της στεφάνης). Θα μου πείτε τώρα, ο Λεμπρόν και ο Ντουράντ είναι 2,06. Ναι, αλλά όπως στην περίπτωση των δίμετρων Τέιτουμ, Λέοναρντ, Τζορτζ, Ίνγκραμ κανένας δεν έδωσε τόση σημασία στο ύψος τους. Η all around ικανότητα και η ισχύς μακριά από τη ρακέτα έκανε τη διαφορά.
Γενικώς άλλαξαν όλα. Είναι δύσκολες εποχές για τους πολύ ψηλούς. Και όσο πάνε τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο.