Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
«Ο Τραπεζικός τομέας έφθασε στην κυριολεξία στο χείλος του γκρεμού το 2013 και πλέον οι αποφάσεις που έπρεπε να παρθούν τότε, δεν ήταν για απλή βελτίωση πολιτικών διαδικασιών Συμμόρφωσης και διακυβέρνησης, αλλά για αλλαγή πλεύσης, νέας συμπεριφοράς, νέας κουλτούρας», αναφέρει ο Μάριος Σκανδάλης στη συνέντευξή του στο Economy Today. Αν δεν αλλάζαμε ριζικά πριν μια δεκαετία, «το μέγεθος της οικονομίας του τόπου θα ήταν ένα κλάσμα από ό,τι είναι σήμερα, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις άμεσα στις επιχειρήσεις και πιο ευρέως σε όλα τα νοικοκυριά», σημειώνει ο κ. Σκανδάλης. Σχετικά με το θέμα της εφαρμογής των αμερικανικών και βρετανικών κυρώσεων, εξηγεί ότι αν οι τράπεζες επέλεγαν τον δρόμο τής μη υιοθέτησής τους, «το σενάριο για την οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας θα ήταν εφιαλτικό».
«Την επόμενη μέρα μιας τέτοιας απόφασης, οι αμερικάνικες και βρετανικές ανταποκρίτριες τράπεζες θα τερμάτιζαν, με νομική βάση, τις διμερείς συμφωνίες τους με τις κυπριακές τράπεζες για εκκαθάριση αμερικάνικων δολαρίων και βρετανικών στερλινών», ενώ θα προχωρούσαν πιθανότατα με εισαγωγή των κυπριακών τραπεζών στις δικές τους κυρώσεις. Για το νεοσύστατο Cyprus Compliance Association, αναφέρει ότι έστω και καθυστερημένα, έρχεται να παράσχει τη στέγη ενός από τα πιο δυναμικά αναπτυσσόμενα επαγγέλματα της Κύπρου των τελευταίων χρόνων, δηλώνοντας ότι «πρόκειται για ίσως τη μεγαλύτερη εξέλιξη και στάδιο στην ιστορία του επαγγέλματος των λειτουργών Συμμόρφωσης στην Κύπρο».
Πώς αναπτύχθηκε και πώς ήρθε στο προσκήνιο η θεσμοθέτηση του κανονιστικού πλαισίου τις τελευταίες δεκαετίες;
Αρχικά, το επάγγελμα της Συμμόρφωσης αναφερόταν κυρίως στη Συμμόρφωση με τους βασικούς νόμους και τους κανονισμούς που αφορούσαν θέματα όπως η βασική χρηματοοικονομική ασφάλεια, η προστασία των φυσικών δεδομένων, η αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και η αποτροπή της επιχειρησιακής απάτης. Οι επαγγελματίες Συμμόρφωσης πριν αρκετά χρόνια είχαν ως κύριο καθήκον να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις και τους Οργανισμούς να συμμορφωθούν με αυτά τα βασικά κανονιστικά πλαίσια και να αναπτύξουν τις ανάλογες διαδικασίες. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι πιο πάνω ενότητες και διαδικασίες τις προηγούμενες δεκαετίες, δεν αφορούσαν πολύπλοκα και πολύπλευρα ψηφιακά ή ηλεκτρονικά συστήματα όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Ο Τραπεζικός τομέας αποτελεί τον πιο αυστηρά Ρυθμιστικό τομέα της Οκονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Γι’ αυτό τον λόγο, όλοι οι επαγγελματίες λειτουργοί Συμμόρφωσης σ’ αυτό τον τομέα αναμένεται και επιβάλλεται να έχουν και την πιο εξελιγμένη τεχνική κατάρτιση και αποτελεσματικότητα, από όλους τους λειτουργούς Συμμόρφωσης σε όλους τους υπόλοιπους τομείς της Οικονομίας. Το επάγγελμα της Συμμόρφωσης έχει αναπτυχθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της αύξησης της πολυπλοκότητας των νομικών και ρυθμιστικών πλαισίων σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά περισσότερο λόγω της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας.
Αυτή η μοναδική τεχνολογική πρόοδος, ιδίως της τελευταίας δεκαετίας, έχει δώσει τη δυνατότητα για αυτοματοποίηση και αναβάθμιση του τομέα Συμμόρφωσης, ενισχύοντας έτσι τη σημασία και το εύρος γενικά του επαγγέλματος. Την ίδια στιγμή όμως, η μεγάλη αυτή ψηφιακή επανάσταση, έχει αναδείξει και νέους πολύ πιο εξελιγμένους κινδύνους στον τομέα Ασφάλειας του Κυβερνοχώρου, αυξάνοντας το εύρος και την ποικιλομορφία των κινδύνων που καλούνται οι λειτουργοί Συμμόρφωσης να διαχειριστούν. Πρόσθετα, η διεθνοποίηση άνευ συνόρων του εμπορίου και γενικά όλων των τομέων της Οικονομίας έχει αναγάγει τους διάφορους κινδύνους από τοπικούς σε διεθνείς, πολλαπλασιάζοντας ακόμα περαιτέρω τον βαθμό δυσκολίας διαχείρισής τους.
Για να γίνει αντιληπτό τι δεν γινόταν 20 χρόνια πριν και τι γίνεται σήμερα σχετικά με τη Συμμόρφωση στα τραπεζικά ιδρύματα;
Σε γενικές γραμμές οι ελάχιστες πολιτικές Συμμόρφωσης που υπήρχαν πριν από μια 20ετία αφορούσαν περισσότερο βασικές πτυχές νομικής Συμμόρφωσης και η υποχρέωση του κάθε λειτουργού Συμμόρφωσης ήταν αποκλειστικά να συγγράφει και να επικαιροποιεί αυτές τις πολιτικές.
Την τελευταία 20ετία γίναμε μάρτυρες ίσως της μεγαλύτερης εξέλιξης από όλα τα επαγγέλματα στις Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και αυτό αφορά τον τομέα Συμμόρφωσης στα τραπεζικά ιδρύματα.
Η φύση, το εύρος, η αναγνωρισιμότητα και η σημαντικότητα του τομέα Συμμόρφωσης έχει αναβαθμιστεί δραματικά και κάποιες από αυτές τις εξελίξεις αφορούν και τα πιο κάτω:
• Την πλήρη ανεξαρτησία του ρόλου τού λειτουργού Συμμόρφωσης από την υπόλοιπη διεύθυνση της τράπεζας.
• Τον πολλαπλασιασμό των πολιτικών που ο λειτουργός Συμμόρφωσης έχει υπό την ευθύνη του σε σχέση με το παρελθόν.
• Το υψηλό επίπεδο μόρφωσης και η συνεχής αναβάθμιση τής τεχνικής κατάρτισης που οφείλει να έχει ο λειτουργός Συμμόρφωσης.
• Τη δεξιότητα ορθής κριτικής και αξιολόγησης κινδύνων και την αποφασιστικότητα που οφείλει να επιδεικνύει.
• Τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του λειτουργού Συμμόρφωσης αφού πλέον είναι υπεύθυνος και για τη συγγραφή όλων των διαδικασιών και για την εκπαίδευση όλου του προσωπικού των τραπεζών σε θέματα Συμμόρφωσης και για την παρακολούθηση Συμμόρφωσης όλων των συναλλαγών (συστημικών και μη), και για τη διεξαγωγή δειγματοληπτικών ελέγχων και για την εμπέδωση κουλτούρας ήθους και ακεραιότητας σε όλους τους Λειτουργικούς τομείς της τράπεζας.
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η αύξηση του επιπέδου Συμμόρφωσης των τραπεζών ήρε και τη δυσπιστία που υπήρχε για το κυπριακό Χρηματοπιστωτικό Σύστημα κατά την προηγούμενη δεκαετία. Εξηγήστε μας ποιοι ήταν τότε οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζαμε, πώς ασκήθηκε και η πίεση από το εξωτερικό, για παράδειγμα με τις ανταποκρίτριες τράπεζες και ποιες θα ήταν οι συνέπειες για την κυπριακή οικονομία;
Είναι ευρέως γνωστό ότι οι πολιτικές και πρακτικές διακυβέρνησης που ακολουθούνταν πριν την κρίση του 2013 στον Τραπεζικό τομέα, δεν ήταν και οι πιο αυστηρές. Χαλαρά πλαίσια Συμμόρφωσης, πλαίσια ελλιπούς βασικής εταιρικής διακυβέρνησης και χαμηλοί δείκτες του ανάλογου επιχειρησιακού ήθους και ακεραιότητας, σχημάτιζαν ένα πλαίσιο διακυβέρνησης, το οποίο ήταν επιρρεπές σε διάφορους βασικούς κινδύνους.
Ο Τραπεζικός τομέας έφθασε στην κυριολεξία στο χείλος του γκρεμού το 2013 και πλέον οι αποφάσεις που έπρεπε να παρθούν τότε δεν ήταν για απλή βελτίωση πολιτικών και διαδικασιών Συμμόρφωσης και διακυβέρνησης, αλλά για εντελώς αλλαγή πλεύσης, νέας συμπεριφοράς, νέας κουλτούρας. Ήταν πλέον εμφανές ότι αν δεν γινόταν αυτό, ο Τραπεζικός τομέας, όπως τον γνωρίζαμε τότε και όπως είναι σήμερα, θα άλλαζε ριζικά! Οι τράπεζες θα μεταλλάσσονταν σε απλά τοπικά ταμιευτήρια χωρίς τη συμμετοχή τους σε οποιεσδήποτε διεθνείς χρηματοδοτήσεις ή εξυπηρέτηση εταιρειών με διεθνείς εργασίες ή υποστήριξη συναλλαγών σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα από το ευρώ. Με άλλα λόγια το μέγεθος της οικονομίας του τόπου θα ήταν ένα κλάσμα από ό,τι είναι σήμερα με ανυπολόγιστες επιπτώσεις άμεσα στις επιχειρήσεις όπως και σε όλα τα νοικοκυριά.
Ένα παράδειγμα αποτελεί και η στάση που τήρησαν οι ανταποκρίτριες τράπεζες που στηρίζουν την εκκαθάριση των συναλλαγών των τραπεζών σε όλα τα νομίσματα και κυρίως του αμερικάνικου δολαρίου. Από 4 ανταποκρίτριες τράπεζες που υπήρχαν πριν το 2013, με την κρίση παρέμεινε μόνο μία και όπως αντιλαμβάνεστε το μέλλον της οικονομίας του τόπου κρεμόταν στην κυριολεξία σε μια κλωστή.
Τον Απρίλιο του 2023 εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά κυρώσεις εναντίον φυσικών προσώπων στην Κύπρο. Παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν είχαν νομική εξουσιοδότηση να εφαρμόσουν τις αμερικάνικες και βρετανικές κυρώσεις, συμμορφώθηκαν με αυτές. Πώς ενεργήσατε τότε και πώς θα ενεργήσετε σε παρόμοιες περιπτώσεις ενώ ποιες θα ήταν οι συνέπειες αν δεν ευθυγραμμίζονταν οι τράπεζες με τις «δυτικές» αποφάσεις;
Μα δεν υπήρχε και ούτε και σήμερα υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ως προς το πώς αντιδράσαμε τότε και πώς θα αντιδράσουμε ως τραπεζικό σύστημα εάν έρθουμε ξανά αντιμέτωποι με μια παρόμοια πρόκληση!
Ο Τραπεζικός τομέας στην Κύπρο πλέον δεν λειτουργεί στη βάση τού απλού γράμματος του νόμου αλλά στη βάση βέλτιστων πρακτικών και προτύπων. Η ευθυγράμμισή μας με τη «Δύση», για εμάς τους επαγγελματίες, δεν αποτελεί πολιτική απόφαση αλλά ακριβώς μια απόφαση υιοθέτησης ενός ώριμου πλαισίου εύρωστης λειτουργίας και προτύπων διακυβέρνησης όπως σχεδιάστηκε από τη «Δύση».
Συνεπώς η ευθυγράμμισή μας με τις πολιτικές αποφάσεις των G7 αναφορικά με την εφαρμογή κυρώσεων, αποτελεί για τον Τραπεζικό τομέα στην Κύπρο, μονόδρομο! Γι’ αυτό τον λόγο η χωρίς όρων εφαρμογή τόσο των αμερικάνικων όσο και του Ηνωμένου Βασιλείου κυρώσεων από τον κυπριακό Τραπεζικό τομέα, ήταν άμεση και με αυτό τον ίδιο τρόπο θα αντιδράσουμε σε τυχόν νέες κυρώσεις στο μέλλον.
Αυτό το οποίο θα πρέπει να διευκρινιστεί σε όλους, είναι ότι οι τράπεζες δεν αντιδρούν απλά στη βάση οδηγιών που λαμβάνουν, αλλά βάσει του πλαισίου προστασίας των συμφερόντων τόσο του τομέα αλλά και κατ’ επέκταση, της βιωσιμότητας της οικονομίας του τόπου.
Αν κάποιος αναλογιστεί τις συνέπειες που θα επέφερε μια τυχόν απόφαση των τραπεζών να ακολουθήσουν αποκλειστικά τη ρυθμιστική τους υποχρέωση, δηλαδή εφαρμογή μόνο των ευρωπαϊκών κυρώσεων αγνοώντας αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και του Ηνωμένου Βασιλείου, τότε μόνο θα αντιληφθεί ότι το βασικό έννομο συμφέρον της Κύπρου θα είχε πληγεί ανεπανόρθωτα!
Με απλά λόγια, την επομένη μέρα μιας τέτοιας απόφασης, οι αμερικάνικες και βρετανικές ανταποκρίτριες τράπεζες θα τερμάτιζαν, με νομική βάση, τις διμερείς συμφωνίες τους με τις κυπριακές τράπεζες για εκκαθάριση αμερικάνικων δολαρίων και βρετανικών στερλινών. Πρόσθετα, θα προχωρούσαν με πιθανή εισαγωγή και των κυπριακών τραπεζών στις δικές τους κυρώσεις που θα ωθούσαν πλέον και τις υπόλοιπες χώρες που ακολουθούν τις αμερικάνικες και βρετανικές κυρώσεις, να τερματίσουν τυχόν συνεργασίες τους με κυπριακές τράπεζες και να παγοποιήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Με άλλα λόγια, η Κυπριακή Δημοκρατία θα βίωνε ένα πραγματικό, εφιαλτικό σενάριο!
Πώς αλλάζει το σκηνικό στα θέματα Συμμόρφωσης η σύσταση του Cyprus Compliance Assocation και πώς θα βοηθήσει τους επαγγελματίες λειτουργούς Συμμόρφωσης στην Κύπρο;
Η σύσταση του Cyprus Compliance Association, έστω και καθυστερημένα, έρχεται να παράσχει τη στέγη ενός από τα πιο δυναμικά αναπτυσσόμενα επαγγέλματα της Κύπρου των τελευταίων χρόνων. Πρόκειται για ίσως τη μεγαλύτερη εξέλιξη και στάδιο στην ιστορία του επαγγέλματος των λειτουργών Συμμόρφωσης στην Κύπρο.
Η σύσταση αυτού του συνδέσμου γίνεται πραγματικότητα με τη συνεργασία και στήριξη του Διεθνούς Σώματος επαγγελματιών λειτουργών Συμμόρφωσης, του International Compliance Association (ICA), γεγονός που εγγυάται το ψηλό επίπεδο ποιότητας των υπηρεσιών που θα προσφέρει στα μέλη του το Cyprus Compliance Association. Αξίζει να αναφερθεί η ευρεία σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου αυτού του νεοσύστατου κυπριακού συνδέσμου, αφού θα καλύπτει το σύνολο των ρυθμιζόμενων τομέων της Κύπρου όπως τον Τραπεζικό, Λογιστικό, Δικηγορικό, Παρόχων Διοικητικών υπηρεσιών και του τομέα Παρόχων Επενδύσεων. Το πιο σημαντικό είναι ότι όλα τα άτομα που συνθέτουν το διοικητικό συμβούλιο του Cyprus Compliance Association δεν είναι μόνο από τα πιο καταρτισμένα στον τομέα τους, αλλά αποτελούν και τη νέα γενιά των λειτουργών Συμμόρφωσης που θα καθορίσουν την πορεία του επαγγέλματος την επόμενη τουλάχιστον δεκαετία!
Το Cyprus Compliance Association, μέσω της στρατηγικής συνεργασίας με το International Compliance Association, θα παρέχει την ποιοτικότερη τεχνική κατάρτιση και τα διεθνώς αναγνωρισμένα πτυχία του ICA στους τομείς Συμμόρφωσης, Διαχείρισης Κινδύνων και Διακυβέρνησης, σε εξαιρετικά πιο ανταγωνιστικές τιμές από ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Πάνω από όλα το Cyprus Compliance Association ευελπιστεί σύντομα να καταστεί ένας από τους κυριότερους εταίρους της Κυπριακής Δημοκρατίας στη συνεχή προσπάθεια για επιτυχή αντιστροφή των αρνητικών αντιλήψεων του παρελθόντος και τη διατήρηση της φήμης της Κύπρου, ως κράτος με ψηλά πρότυπα διακυβέρνησης που στηρίζονται στην αρχές του επιχειρηματικού ήθους και ακεραιότητας.
Διαβάστε επίσης: Κ. Ιορδάνους: Η αποφασιστική λήψη μέτρων θα αναστρέψει το στίγμα της Κύπρου