Η ανεξαρτησία της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ αναδύεται ως ζήτημα προεκλογικής εκστρατείας στη χώρα το 2024, καθώς τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι αντίπαλοι του Ντόναλντ Τραμπ αναρωτιούνται όλο και περισσότερο εάν, στην περίπτωση στην οποία επανεκλεγόταν πρόεδρος των ΗΠΑ, θα επιδίωκε να μειώσει την αυτονομία της Federal Reserve.
Ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ δήλωσε πρόσφατα στο Bloomberg Businessweek ότι θα επέτρεπε στον πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ να ολοκληρώσει τη θητεία του, αλλά δεν θα τον επαναδιόριζε. Ορισμένοι άτυποι σύμβουλοι του Τραμπ έχουν διατυπώσει ιδέες για πιθανές αλλαγές στη δομή της Fed που θα έδιναν στον Τραμπ περισσότερη εξουσία επί της κεντρικής τράπεζας.
Αυτό έχει πείσει πολλούς ανθρώπους ότι ο Τραμπ θα αναλάμβανε δράση για το θέμα σε μια δεύτερη θητεία - το 44% των ερωτηθέντων σε έρευνα του Bloomberg στα τέλη Μαΐου δήλωναν ότι ανέμεναν πως θα αποδυναμώσει την ανεξαρτησία της Fed ή έστω θα περιορίσει την ισχύ της.
Προεδρικές εξουσίες
Η πιο άμεση εξουσία του προέδρου των ΗΠΑ επί της Fed είναι ότι ορίζει υποψηφίους για την κάλυψη κενών θέσεων στο Διοικητικό Συμβούλιο και τους διορίζει σε καίριες θέσεις, συμπεριλαμβανομένης της προεδρίας του Δ.Σ. Τα μέλη του Δ.Σ. έχουν θητείες 14 ετών, ενώ οι πρόεδροι της Fed υπηρετούν τετραετείς θητείες. Όλα τα μέλη του Δ.Σ. συμμετέχουν στη FOMC, την επιτροπή που ορίζει τα επιτόκια.
Ο Πάουελ διαδέχτηκε στην προεδρία της Fed την Τζάνετ Γέλεν, νυν υπουργό Οικονομικών, το 2018. Η θητεία του ως προέδρου λήγει το 2026. Εάν επαναδιοριστεί, η θητεία του ως προέδρου θα σκοντάψει το γεγονός ότι η 14ετής θητεία του ως μέλους του Δ.Σ. λήγει το 2028.
Ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ θα έχει δύο προγραμματισμένες ευκαιρίες να προτείνει υποψήφιους για το Δ.Σ. της Fed, το 2026 και το 2028. Οι υποψήφιοι αυτοί, ωστόσο, θα αντιπροσωπεύουν σχετικά μικρό τμήμα της 12μελούς FOMC, η οποία αποτελείται από όλα τα μέλη του Δ.Σ. της Fed και μια εναλλαγή αξιωματούχων από τα 12 περιφερειακά παραρτήματα της κεντρικής τράπεζας. Οι πρόεδροι των παραρτημάτων δεν επιλέγονται από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, αλλά από τα τοπικά Δ.Σ., με την επιφύλαξη της έγκρισης του Δ.Σ. της Fed.
Επιπλέον, οι υποψήφιοι του προέδρου προς διορισμό πρέπει να λάβουν έγκριση από τη Γερουσία των ΗΠΑ, διαδικασία που χρησιμεύει ως ασφαλιστική δικλείδα. Η ισχυρή αντίθεση των Ρεπουμπλικανών της Γερουσίας οδήγησε την αρχική επιλογή του Τζο Μπάιντεν για την αντιπροεδρία της Fed, Σάρα Μπλουμ Ράσκιν, να αποσυρθεί το 2022. Οι αντιδράσεις Αμερικανών γερουσιαστών είχαν αποτρέψει επίσης τον διορισμό ορισμένων επιλογών τoυ Τραμπ στο Δ.Σ. της Fed.
Απομάκρυνση του προέδρου της Fed
Ο πιο άμεσος τρόπος για να σταλεί ένα μήνυμα στη Fed θα ήταν η απομάκρυνση του προέδρου της. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ωστόσο, δεν μπορεί να τον εκθρονίσει εύκολα, ομονοούν οι νομικοί.
Το Εδάφιο 10 του Νόμου για την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ αναφέρει ότι τα μέλη του Δ.Σ. μπορούν να "απομακρυνθούν για σοβαρή αιτία από τον πρόεδρο της χώρας". Οι νομικοί μελετητές έχουν γενικά ερμηνεύσει τη σοβαρή αιτία ως "βαρύ παράπτωμα ή κατάχρηση εξουσίας".
Το αν ένας πρόεδρος μπορεί να "καρατομήσει” τον επικεφαλής της Fed είναι πιο ασαφές κατά τον νόμο. Ανεξαρτήτως αυτού, η αφαίρεση του τίτλου από έναν πρόεδρο του Δ.Σ. της Fed μπορεί να σημαίνει ότι το πρόσωπο αυτό θα μπορούσε να παραμείνει μέλος του Δ.Σ. Μπορεί επίσης να μην του αφαιρεί έναν άλλο ισχυρό ρόλο: εκείνον του επικεφαλής της FOMC. Τα μέλη της -και όχι ο πρόεδρος των ΗΠΑ- επιλέγουν ποιος ηγείται σε αυτήν.
Αναθεώρηση του Νόμου για την Fed
Ένα πιο μακροπρόθεσμο σχέδιο για την αναμόρφωση της Fed θα συνεπαγόταν την τροποποίηση του νόμου που τη δημιούργησε, κάτι που θα απαιτούσε Πράξη του Κογκρέσου. Αρκετές τέτοιες συστάσεις περιλαμβάνονται στο Project 2025 του συντηρητικού Heritage Foundation, που θεωρείται από πολλούς ως το ανεπίσημο πρόγραμμα του Τραμπ. Εκεί υπάρχουν εκκλήσεις για αλλαγές που θα θέτουν περισσότερους περιορισμούς γύρω από τον τρόπο με τον οποίο η Fed καθορίζει τη νομισματική πολιτική και ασκεί ρυθμιστική εποπτεία στις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ. Η διπλή εντολή της Fed για την προώθηση τόσο των σταθερών τιμών όσο και της μέγιστης απασχόλησης προτείνεται να αλλάξει ώστε να επικεντρώνεται πλέον μόνο στον πληθωρισμό.
Γιατί οι κεντρικές τράπεζες επιθυμούν την ανεξαρτησία τους
Γενικά, στους πολιτικούς αρέσουν τα χαμηλά επιτόκια, επειδή το φθηνό χρήμα οδηγεί τους ανθρώπους να αγοράζουν περισσότερα αγαθά εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη. Για τους υποστηρικτές των σύγχρονων κεντρικών τραπεζών, η ανεξαρτησία από την πολιτική πίεση είναι εκείνη που επιτρέπει στις κεντρικές τράπεζες να προχωρούν σε απαραίτητα -αλλά μερικές φορές αντιδημοφιλή- βήματα, όπως η αύξηση επιτοκίων για την καταπολέμηση του πληθωρισμού.
Το επιχείρημα υπέρ της ανεξαρτησίας είναι ότι η οικονομία ωφελείται μακροπρόθεσμα εάν οι επενδυτές και οι καταναλωτές γνωρίζουν ότι η κεντρική τράπεζα θα κάνει ό,τι χρειάζεται χωρίς να φοβάται τις πολιτικές συνέπειες.
Τον Μάιο, το Συμβούλιο Οικονομικών Συμβούλων του Λευκού Οίκου δημοσίευσε ανάρτηση ιστολογίου στην οποία τονιζόταν η "αταλάντευτη υποστήριξη" της κυβέρνησης Μπάιντεν στην ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, επικαλούμενο ερευνητικά και ιστορικά στοιχεία για να υποστηρίξει ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι σε καλύτερη θέση να ελέγχουν τον πληθωρισμό εάν έχουν τη δημόσια αξιοπιστία την οποία κομίζει μαζί της η ανεξαρτησία.
Πηγή: capital.gr
Διαβάστε επίσης: Γιατί η FED μπορεί να γίνει «πυροκροτητής» ενός παγκοσμίου κραχ