Της Βάσιας Καττή
Το ψηφιακό ευρώ δεν έρχεται να αντικαταστήσει τα μετρητά και τις υφιστάμενες επιλογές ηλεκτρονικών πληρωμών, αλλά να προσθέσει μία ακόμα επιλογή. Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα της δημοσιογραφικής διάσκεψης για το Ψηφιακό ευρώ που πραγματοποίησε στις 9 Ιουλίου η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου.
Η ανάγκη για ψηφιακό ευρώ
Το ψηφιακό ευρώ σχεδιάζεται ως ένα δημόσιο νόμισμα που θα προσφέρει μια εναλλακτική πληρωμής σε ψηφιακή μορφή, συνδυάζοντας την ασφάλεια και την αξιοπιστία που συνδέονται με το παραδοσιακό ευρώ με τις σύγχρονες ανάγκες των ψηφιακών συναλλαγών. Η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ έχει στόχο να συμπληρώσει το υπάρχον χρηματοοικονομικό οικοσύστημα, προσφέροντας μια νέα επιλογή που θα είναι διαθέσιμη σε όλους τους πολίτες της Ευρωζώνης.
Με την τεχνολογική πρόοδο να τρέχει με ταχείς ρυθμούς, η ανάγκη για σύγχρονες και ασφαλείς λύσεις πληρωμών είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Το ψηφιακό ευρώ αναμένεται να προσφέρει λύσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις σήμερα, όπως η ασφάλεια των συναλλαγών, η ευκολία χρήσης και η αποτελεσματικότητα στις διασυνοριακές πληρωμές. Επιπλέον, με την εφαρμογή των υψηλότερων προτύπων κυβερνοασφάλειας, το ψηφιακό ευρώ υπόσχεται να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος της Ευρώπης έναντι πιθανών εξωτερικών διαταραχών.
Ο τουρισμός, οι πληρωμές και το ψηφιακό ευρώ
Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, ο Piero Cipollone, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρόεδρος του «High-Level Task Force on the Digital Euro», εξηγώντας πιθανές χρήσεις του ψηφιακού ευρώ στην κυπριακή οικονομία, ανέφερε ότι «η Κύπρος προσελκύει εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Ο τουρισμός είναι ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας σας, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για όλους. Και η πραγματοποίηση πληρωμών είναι ένα βασικό μέρος της ζωής μας, ακόμα και όταν είμαστε σε διακοπές. Αυτήν τη στιγμή, οι Ευρωπαίοι τουρίστες που δεν επιθυμούν να πληρώσουν με μετρητά, εξαρτώνται πλήρως από μη ευρωπαϊκά μέσα πληρωμής για συναλλαγές με κυπριακά ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταξί και για άλλες υπηρεσίες. Αυτή η απουσία εναλλακτικών λύσεων αναγκάζει τους εγχώριους εμπόρους να δέχονται αυτές τις μη ευρωπαϊκές επιλογές πληρωμών, ενώ λόγω της επακόλουθης έλλειψης ανταγωνισμού αυξάνεται το κόστος που επωμίζονται οι έμποροι».
Για τον λόγο αυτόν, είπε, το Ευρωσύστημα διεξάγει εργασίες για το ψηφιακό ευρώ, το οποίο θα προσφέρει στους καταναλωτές μία επιπρόσθετη επιλογή πληρωμής, η οποία θα συμπληρώνει τα μετρητά.
«Ένα ευρώ θα είναι πάντα ένα ευρώ»
Την παρουσίαση του ψηφιακού ευρώ έκανε ο αναπληρωτής ανώτερος διευθυντής της Διεύθυνσης Τραπεζικών Εργασιών της ΚΤΚ, κ. Στέλιος Γιωργάκης, ο οποίος επεξήγησε μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα γιατί το ψηφιακό ευρώ αποτελεί βασικό πυλώνα για πραγματικά ευρωπαϊκές, καινοτόμες, άμεσες και απρόσκοπτες λιανικές πληρωμές.
Ο κ. Γιωργάκης διασαφήνισε ότι το Ευρωσύστημα διεξάγει προπαρασκευαστικές εργασίες, ώστε να είναι σε θέση να εκδώσει το ψηφιακό ευρώ, εάν και όποτε κριθεί αυτό αναγκαίο και νοουμένου ότι θα έχει ήδη οριστικοποιηθεί το πακέτο των νομοθετικών πράξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο αφενός θα θεσπίσει και θα ρυθμίζει το ψηφιακό ευρώ εάν αυτό εκδοθεί και αφετέρου θα διατηρήσει τη φυσική μορφή των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων σε ευρώ.
Το ψηφιακό ευρώ, σημείωσε ο κ. Γιωργάκης, θα είναι η φυσική εξέλιξη του νομίσματός μας στον ψηφιοποιημένο κόσμο, συνδυάζοντας τα οφέλη των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής με τα μοναδικά χαρακτηριστικά των μετρητών.
«Εξετάζουμε πώς θα γινόταν το νόμισμά μας ψηφιακό. Ο τρόπος με τον οποίο οι πολίτες επιθυμούν να πληρώνουν αλλάζει και είναι σημαντικό το νόμισμά μας να εξελίσσεται παράλληλα», ανέφερε, σημειώνοντας ότι ένα ψηφιακό ευρώ θα συμπλήρωνε, δεν θα αντικαθιστούσε, τα μετρητά.
Επιπλέον, είπε ότι το ψηφιακό ευρώ, αν εκδοθεί, θα είναι μία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που θα προσέφερε κάτι πρωτόγνωρο: ένα πραγματικά ευρωπαϊκό ψηφιακό μέσο πληρωμής αποδεκτό σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, θα διέπεται από καθεστώς νόμιμου χρήματος, θα προσφέρει την υψηλότερη προστασία της ιδιωτικής ζωής και θα προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.
Τόνισε πως «ό,τι και να γίνει, το ευρώ θα συνεχίσει να είναι αξιόπιστο χρήμα. Είτε σε ψηφιακή είτε σε φυσική μορφή, ένα ευρώ θα είναι πάντα ένα ευρώ».
Τον Νοέμβριο 2025 η επόμενη φάση για το ψηφιακό ευρώ
Όσο για το χρονοδιάγραμμα πιθανής εφαρμογής του, ο κ. Γιωργάκης είπε ότι από τον Νοέμβριο του 2023 έχει ξεκινήσει η δεύτερη φάση για το ψηφιακό ευρώ, η προπαρασκευαστική, η οποία αναμένεται να διαρκέσει δύο χρόνια. Τον Νοέμβριο 2025 θα ξεκινήσει η επόμενη φάση, η προετοιμασία για πιθανή μελλοντική έκδοση και διάθεση του ψηφιακού ευρώ και η διαμόρφωση των περιπτώσεων εφαρμογής του. Σε κάθε περίπτωση, η νομοθετική διαδικασία τρέχει παράλληλα, ενώ το δ.σ. της ΕΚΤ θα αποφασίσει να εκδώσει ψηφιακό ευρώ μόνο μετά την έκδοση της νομοθετικής πράξης.
Ψηφιακό ευρώ: Μύθοι και Πραγματικότητες
Παρά τα προφανή πλεονεκτήματα, η ιδέα του ψηφιακού ευρώ συνοδεύεται από μια σειρά ανησυχιών και αμφιβολιών. Ορισμένοι επικριτές θεωρούν ότι το ψηφιακό ευρώ ενδέχεται να οδηγήσει σε παρακολούθηση των συναλλαγών, περιορισμό της ιδιωτικότητας και ενίσχυση του ελέγχου από τις κυβερνητικές Αρχές. Και ενώ η συζήτηση γύρω από το ψηφιακό ευρώ καλά κρατεί, είναι σημαντικό να αναλύσουμε τους μύθους και τις πραγματικότητες που συνδέονται με αυτήν την πρωτοβουλία.
Μύθος 1: Το ψηφιακό ευρώ θα αντικαταστήσει τα μετρητά
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τα μετρητά, αλλά να τα συμπληρώσει.
Όπως σημείωσε η Financial Market Infrastructures and Payments Expert της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, Στέλλα Ιωαννίδου, με το ψηφιακό ευρώ «προσφέρουμε μία επιπρόσθετη επιλογή για να πληρώνουμε. Αυτή η επιπρόσθετη πληρωμή είναι η μόνη επιλογή που εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και έχει την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Είναι δημόσιο χρήμα. Το Ευρωσύστημα δεν έχει σκοπό να αποτρέψει τον ανταγωνισμό από ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες σήμερα εκδίδουν άλλες λύσεις, π.χ. κάρτες ή άλλες λύσεις πληρωμής».
Ο Ανδρέας Αντωνίου, από την πλευρά του, επανέλαβε ότι το ψηφιακό ευρώ σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τα μετρητά. «Είναι για να συμπληρώνει τα μετρητά, δεν θα εξαφανιστούν τα μετρητά. Απλώς είναι το δημόσιο χρήμα στον ψηφιακό κόσμο», επισήμανε.
Ο κ. Γιωργάκης ξεκαθάρισε ότι η νομοθετική πρόταση είναι τρεις κανονισμοί και ο ένας είναι ακριβώς για να διασφαλίσει τη συνέχιση της έκδοσης, της πρόσβασης και της αποδοχής των μετρητών. «Είναι πολύ συγκεκριμένο εκείνο, για να διασκεδάσει τις ανησυχίες, ειδικά σε ορισμένες χώρες, ότι ο απώτερός μας σκοπός είναι να πάμε σε εντελώς digital means of payments».
«Ναι, θα συμπληρώνουμε, δεν θα αντικαταστήσουμε τα μετρητά», πρόσθεσε η κ. Ιωαννίδου.
Μύθος 2: Το ψηφιακό ευρώ θα παρακολουθεί κάθε συναλλαγή μας.
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ έχει σχεδιαστεί με γνώμονα την προστασία της ιδιωτικής ζωής, θέτοντας την προστασία των προσωπικών δεδομένων ως βασικό χαρακτηριστικό του σχεδιασμού του.
Το ψηφιακό ευρώ έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει την ιδιωτική ζωή, με την αρχή του «privacy by design» να είναι κεντρική στον σχεδιασμό του. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Ευρωσύστημα δεν προτίθενται να παρακολουθούν ή να καταγράφουν τις προσωπικές συνήθειες ή συναλλαγές των πολιτών. Για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, θα χρησιμοποιούνται τεχνικές όπως η κρυπτογράφηση και η χρήση ψευδωνύμων, εξασφαλίζοντας ανωνυμία και προστασία των χρηστών.
Η ΕΚΤ υπόκειται σε ανεξάρτητη εποπτεία για τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς προστασίας δεδομένων της Ε.Ε. (EUDPR και GDPR), διασφαλίζοντας τη σωστή διαχείριση των δεδομένων. Το ψηφιακό ευρώ θα επιτρέπει ηλεκτρονικές πληρωμές χωρίς την κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων σε τρίτους, εκτός από ό,τι απαιτείται για την πρόληψη παράνομων δραστηριοτήτων, με την εμπορική χρήση δεδομένων να απαιτεί ρητή συγκατάθεση των χρηστών.
Η λειτουργία εκτός σύνδεσης (offline functionality) του ψηφιακού ευρώ θα προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη προστασία της ιδιωτικής ζωής, επιτρέποντας συναλλαγές που δεν αποστέλλονται σε κεντρικό σύστημα.
Μύθος 3: Το ψηφιακό ευρώ θα είναι δυσπρόσιτο για τους πολίτες με περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες.
Πραγματικότητα: Το Ευρωσύστημα μεριμνά να διασφαλίσει ότι όλοι –συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία ή με περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες– θα είναι σε θέση να πληρώνουν με ψηφιακό ευρώ.
Ειδικότερα, δημόσιοι φορείς θα παρέχουν στους πολίτες δωρεάν και κατ’ ιδίαν στήριξη κατά το άνοιγμα λογαριασμού σε ψηφιακό ευρώ και χρήση όλων των βασικών υπηρεσιών σε ψηφιακό ευρώ. Αυτή η στήριξη θα παρέχεται επίσης σε άτομα χωρίς τραπεζικό λογαριασμό, ώστε να μη μείνει κανένας στο περιθώριο. Όπως επισήμανε ο κ. Γιωργάκης, το Ευρωσύστημα αξιοποιεί την ανατροφοδότηση που έλαβε από ομάδες εστίασης (focus groups) σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ και αποσκοπεί να εξακολουθήσει να διενεργεί έρευνες ως προς τις ανάγκες των χρηστών, ώστε ο σχεδιασμός του ψηφιακού μας νομίσματος να εξυπηρετεί όλους εμάς - τους 349 εκατομμύρια πολίτες της Ευρωζώνης.
Μύθος 4: Το ψηφιακό ευρώ θα εξαρτάται από αμερικανικές τεχνολογίες.
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ θα βασίζεται σε ευρωπαϊκή υποδομή και θα ενισχύσει την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Το Ευρωσύστημα προγραμματίζει την ανάπτυξη της πλατφόρμας του ψηφιακού ευρώ με την εφαρμογή υψηλών προτύπων Κυβερνοασφάλειας και θα μειώσει την εξάρτηση από μη ευρωπαϊκές εταιρείες. Αυτό θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος απέναντι σε εξωτερικές διαταραχές.
Οι πρόσφατες γεωπολιτικές αβεβαιότητες και αναταράξεις φανερώνουν ότι οποιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρο των μέτρων που παίρνει μια άλλη χώρα και η Ευρώπη πρέπει να γίνει αυτόνομη, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε ενδεχόμενο, όσο απομακρυσμένο και αν είναι. «Όλες οι κάρτες που χρησιμοποιούμε είναι αμερικάνικες. Το σύστημα των πληρωμών μας είναι πάνω στην υποδομή κυρίως του SWIFT που πάλι μπορεί να επηρεαστεί από αμερικάνικα μέτρα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γιωργάκης στη διάρκεια της δημοσιογραφικής διάσκεψης για το ψηφιακό ευρώ.
Μύθος 5: Η χρήση του ψηφιακού ευρώ θα είναι ακριβή για τις επιχειρήσεις;
Πραγματικότητα: Η χρήση του ψηφιακού ευρώ δεν θα επιβαρύνει οικονομικά τις επιχειρήσεις, αντίθετα αναμένεται να προσφέρει οικονομικά οφέλη και βελτιώσεις στη διαδικασία των συναλλαγών.
Από τον Σεπτέμβριο του 2021, η υποχρεωτική αποδοχή καρτών έχει δημιουργήσει ένα νέο τοπίο για τις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η επερχόμενη νομοθετική ρύθμιση για τις χρεώσεις συναλλαγών με ψηφιακό ευρώ έχει σχεδιαστεί ώστε να περιορίσει το κόστος για τις επιχειρήσεις και να προσφέρει ευνοϊκούς όρους για την αποδοχή του ψηφιακού ευρώ.
Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται καλύτερους όρους με τους παρόχους λύσεων πληρωμής, κάτι που μπορεί να μειώσει σημαντικά το κόστος των συναλλαγών. Επιπλέον, το ψηφιακό ευρώ θα παρέχει άμεση πρόσβαση στα κεφάλαια που εισπράττουν οι επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται σήμερα με τις πληρωμές μέσω καρτών, όπου η διαδικασία ολοκλήρωσης μπορεί να διαρκέσει 2 με 3 ημέρες.
Η ταχύτερη πρόσβαση στα κεφάλαια θα διευκολύνει τη χρηματορροή των επιχειρήσεων, επιτρέποντας την καλύτερη διαχείριση των οικονομικών τους πόρων και την ταχύτερη προσαρμογή στις επιχειρησιακές ανάγκες.
Μύθος 6: Το ψηφιακό ευρώ θα οδηγήσει σε εξάρτηση από ψηφιακές πληρωμές.
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ είναι σχεδιασμένο για να ενσωματώνεται αρμονικά με τα υφιστάμενα μέσα πληρωμών.
Σκοπός του είναι να ενισχύσει και να διευκολύνει τις πληρωμές, χωρίς να απομακρύνει ή να καταργήσει άλλες επιλογές. Το ψηφιακό ευρώ είναι ένα επιπλέον εργαλείο που προσφέρει ευελιξία και ασφάλεια στις συναλλαγές, χωρίς να αντικαθιστά τα παραδοσιακά μέσα πληρωμής. Το Ψηφιακό ευρώ δεν αντικαθιστά τα μετρητά ή τις άλλες πληρωμές, αλλά παρέχει περισσότερη ευελιξία και ασφάλεια στις συναλλαγές, συνδυάζοντας τα οφέλη των ηλεκτρονικών μέσων με τα μοναδικά χαρακτηριστικά των παραδοσιακών μεθόδων πληρωμής.
Αντί να προκαλεί εξάρτηση από ψηφιακές πληρωμές, το ψηφιακό ευρώ στοχεύει να προσφέρει μια σύγχρονη και αποτελεσματική λύση για τις ανάγκες της εποχής, διατηρώντας παράλληλα την επιλογή των παραδοσιακών μέσων πληρωμής. Έτσι, οι χρήστες θα έχουν την ελευθερία να επιλέγουν το μέσο πληρωμής που προτιμούν, ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους.
Τελικά;
Το ψηφιακό ευρώ φέρνει μια νέα εποχή στις πληρωμές, συνδυάζοντας τα πλεονεκτήματα της ψηφιοποίησης με τις αξίες της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας. Παρόλο που υπάρχουν ανησυχίες και μύθοι γύρω από το ψηφιακό ευρώ, η πραγματικότητα αποκαλύπτει μια προσεκτικά σχεδιασμένη πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην ενίσχυση της Χρηματοοικονομικής Ασφάλειας και της προσβασιμότητας, χωρίς να καταργεί την παραδοσιακή μορφή του χρήματος.
Διαβάστε επίσης: «Όταν οι αγορές τρομοκρατούνται, η κρυπτογράφηση αποδεικνύει την ασημαντότητά της»