Του Βρασίδα Νεοφύτου
Ενώ όλα τα βλέµµατα του κόσµου βρίσκονται δικαίως στην κλιµάκωση της σύγκρουσης µεταξύ Ισραήλ και Ιράν στη Μέση Ανατολή, οι οικονοµολόγοι και οι διεθνολόγοι έχουν συγκεντρωθεί στις επερχόµενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ στις 05 Νοεµβρίου.
Η Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Καµάλα Χάρις θα είναι η υποψήφια Πρόεδρος για τους ∆ηµοκρατικούς, όπου θα αναµετρηθεί για τον προεδρικό θώκο µε τον δισεκατοµµυριούχο και πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραµπ και υποψήφιο των Ρεπουµπλικάνων (για µία δεύτερη θητεία στο Λευκό Οίκο).
Οι χρηµαταγορές εξετάζουν τον αντίκτυπο που θα είχε στην παγκόσµια αγορά µια νέα θητεία Τραµπ λόγω του εκρηκτικού του χαρακτήρα και ακραίων θέσεων ή τη συνέχιση της οικονοµικής και εξωτερικής πολιτικής του απερχόµενου Προέδρου Τζο Μπάιντεν µέσω της Αντιπροέδρου και υποψήφιας Προέδρου, Καµάλα Χάρις.
Μεγάλη συζήτηση γίνεται αναφορικά µε το ποιος από τους δύο υποψηφίους θα µπορούσε να καθοδηγήσει καλύτερα τις ΗΠΑ στη διαχείριση των πολέµων της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής, όπως επίσης σε ζητήµατα της µείωσης του πληθωρισµού, τον έλεγχο των µεταναστών, τα δικαιώµατα των γυναικών και τις δηµοκρατικές αξίες της χώρας.
Οι δυο υποψήφιοι βρίσκονται στήθος µε στήθος στις δηµοσκοπήσεις, κυρίως στις επτά αµφίρροπες πολιτείες, οι οποίες είναι πιθανό να κρίνουν το αποτέλεσµα των προεδρικών εκλογών του Νοεµβρίου (που δεν χαρακτηρίζονται προπύργια ούτε των ∆ηµοκρατικών ούτε των Ρεπουµπλικάνων), όπως είναι η Αριζόνα, Μίσιγκαν, Τζόρτζια, Νεβάδα, Πενσιλβάνια, Βόρεια Καρολίνα και το Ουισκόνσιν.
Σύµφωνα µε τις πρόσφατες δηµοσκοπήσεις, οι περισσότεροι ψηφοφόροι είπαν ότι επιλέγουν τον Τραµπ για τα θέµατα της οικονοµίας και του µεταναστευτικού, ενώ περισσότεροι είπαν ότι η Χάρις θα έκανε καλύτερη δουλειά όσον αφορά τη στέγαση, την υγειονοµική περίθαλψη και τη φροντίδα για ανθρώπους σαν αυτούς.
Τα δυνατά χαρτιά της Χάρις και των ∆ηµοκρατικών
Η Καµάλα Χάρις εστιάζει την εκστρατεία της στους ψηφοφόρους που βρίσκονται στη µεσαία τάξη, στο αριστερό και προοδευτικό ακροατήριο, στο γυναικείο φύλλο, στους ΛΟΑΤΚΙ, στην αφροαµερικανική και λατινική κοινότητα και στους µετριοπαθείς ψηφοφόρους.
Το επιτελείο της Χάρις χρησιµοποιεί πολύ καλά και τα βαριά ονόµατα των ∆ηµοκρατικών, όπως οι πρώην Πρόεδροι Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Οµπάµα και διάσηµους καλλιτέχνες των ΗΠΑ, που εµφανίζονται συχνά σε εκδηλώσεις και τηλεοπτικές συνεντεύξεις.
Μεγάλο πλεονέκτηµα για τη Χάρις είναι και η νεαρή της ηλικία, µόλις στα 59 της χρόνια σε σύγκριση µε την προχωρηµένη ηλικία του 78χρονου Τραµπ. Η Χάρις παίζει πολύ καλά το χαρτί της ηλικίας και της καλής κατάστασης της υγείας της, υποστηρίζοντας ότι είναι ικανή να εκπληρώσει τα καθήκοντά της στον Λευκό Οίκο, επιχειρώντας µια αντιπαραβολή µε τον Τραµπ που αρνείται να παραδώσει στη δηµοσιότητα τον ιατρικό του φάκελο.
Επιπρόσθετα, η Χάρις ποντάρει πολύ στους απογοητευµένους Ρεπουµπλικάνους, που αρνούνται να υποστηρίξουν τον Τραµπ, τον υποψήφιο Πρόεδρο του ίδιου τους του κόµµατος λόγω αντιπάθειας προς το πρόσωπο τού πρώην Προέδρου.
Εµπορικός πόλεµος µε Κίνα και συµµάχους
Οι αναλυτές αναµένουν από τον Τραµπ να κάνει πολιτικές που να βασίζονται περισσότερο στον προστατευτισµό στις ΗΠΑ και µε µεγάλο κίνδυνο ενός γενικευµένου εµπορικού πολέµου µε την Κίνα και τους συµµάχους, που όµως θα έβλαπτε περισσότερο τις µικρές και µεγάλες εξαγωγικές οικονοµίες της Ευρώπης και Ασίας παρά τις ΗΠΑ ή την Κίνα.
Ο Τραµπ έχει απειλήσει την Κίνα µε επιβολή αυστηρών εµπορικών κυρώσεων, αυξάνοντας την τεταµένη σχέση των δύο χωρών, µε προτάσεις όπως η επιβολή δασµών από 60%-100% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, ενώ απείλησε µε δασµούς 10%-20% στις υπόλοιπες εισαγωγές από όλο τον πλανήτη, κυρίως από τη σύµµαχο Ευρώπη.
Πολλοί οικονοµολόγοι και φορολογικοί εµπειρογνώµονες έχουν προειδοποιήσει ότι τα επεκτατικά σχέδια δασµών του Τραµπ θα αυξήσουν τις τιµές για τους καταναλωτές, θα µειώσουν το ΑΕΠ-Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των ΗΠΑ και θα βλάψουν την απασχόληση σε βασικούς κλάδους.
Από τη µεριά των ∆ηµοκρατικών, δεν µπορούν να αποκλειστούν και ισχυρότεροι δασµοί από την Καµάλα Χάρις, δεδοµένου ότι ο Μπάιντεν όχι µόνο διατήρησε τους δασµούς του Τραµπ από την προηγούµενη προεδρία (2016-2020), αλλά επέβαλε περισσότερους δασµούς σε κινεζικά προϊόντα προηγµένης τεχνολογίας.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις ανακοίνωσε τον Μάιο αυστηρούς δασµούς σε κινεζικές εισαγωγές αξίας περίπου $18 δισεκατοµµυρίων, συµπεριλαµβανοµένων ηλεκτρικών οχηµάτων-EV, ηλιακών κυψελών, µπαταριών λιθίου, χάλυβα και αλουµινίου.
Ενδυνάµωση αµερικανικού δολαρίου
Ο εσωτερικός προστατευτισµός και οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες πιθανόν να ενδυναµώσουν περισσότερο το αµερικανικό δολάριο, καθώς θα αυξηθούν οι ροές κεφαλαίων στις ΗΠΑ και στα αµερικανικά οµόλογα και µετοχές σαν µέσο προστασίας των κεφαλαίων (hedging).
Εντούτοις, ένα δυνατό αµερικανικό δολάριο πάντα προκαλεί προβλήµατα στην παγκόσµια αγορά, καθώς είναι το κυριότερο νόµισµα για τα δηµόσια χρέη και τις καθηµερινές πληρωµές όλων των κρατών, ενώ όλα τα αναγκαία εµπορεύµατα όπως το πετρέλαιο, τα µέταλλα και τα ιατρικά είδη τιµολογούνται επίσης σε δολάρια, κάνοντάς τα ακριβότερα για κατόχους άλλων νοµισµάτων.
Η καυτή πατάτα του µεταναστευτικού
Το επιτελείο του Τραµπ έχει «δαιµονοποιήσει» το µεταναστευτικό λόγω της συνεχόµενης εγκληµατικότητας στη χώρα, αναγάγοντας το θέµα σε υπερβολικό βαθµό, απειλώντας µέχρι και µε µαζικές απελάσεις των παράνοµων µεταναστών από τις ΗΠΑ.
Ο Τραµπ έχει υποσχεθεί ότι σε µια ενδεχόµενη επιστροφή του στον Λευκό Οίκο θα σηµάνει την «απελευθέρωση» µιας «κατεχόµενης Αµερικής» από τους µετανάστες που κουβάλησε η προηγούµενη κυβέρνηση.
Από την άλλη, το δίδυµο της τωρινής κυβέρνησης Μπάιντεν-Χάρις θεωρεί τις ανησυχίες για τους µετανάστες σε µεγάλο βαθµό υπερβολικές, υπογραµµίζοντας ότι οι ΗΠΑ είναι µια πολύ ασφαλής χώρα παρά τα µεµονωµένα περιστατικά βίας από συµµορίες µεταναστών.
Η γεωπολιτική στην προεδρική σκακιέρα
Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι ενδέχεται να επιδεινωθούν από τη σκληρή στάση του Τραµπ έναντι της Κίνας και του Ιράν και την ανοικτή στήριξη προς το Ισραήλ (Νετανιάχου), ενώ η Χάρις προσπαθεί να ισορροπήσει µεταξύ αντικρουόµενων τάσεων όπως ο Πρόεδρος Μπάιντεν.
Ο Τραµπ που έχει την υποστήριξη του σκληρού βαθέως κράτους των ΗΠΑ και των πατριωτικών λόµπι, ετοιµάζεται για ένα δυνητικά ιστορικό ανταγωνισµό µε την Κίνα για την παγκόσµια πρωτοκαθεδρία, το οποίο θα αποφασιστεί στην Ασία.
Ο µεγάλος εχθρός των ΗΠΑ δεν είναι η Ρωσία, αλλά ούτε το Ιράκ ή το Αφγανιστάν όπως παλιά, αλλά η αναδυόµενη δύναµη εξ Ανατολών, η Κίνα.
Η επερχόµενη οικονοµική και διπλωµατική σύγκρουση των ΗΠΑ µε την Κίνα αναµένεται να έχει παράπλευρες απώλειες σε όλο τον πλανήτη, όπως επίσης πολιτικό, διπλωµατικό και οικονοµικό κόστος για τις ίδιες τις χώρες και τους συµµάχους τους.
Ακόµη ένας αστάθµητος παράγοντας στη διεθνή σκακιέρα είναι η περιφρόνηση του Τραµπ για πολυµερείς θεσµούς όπως το ΝΑΤΟ, τα BRICS, τα Ηνωµένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτή η στάση του θα µπορούσε να αποδυναµώσει τις διεθνείς συµµαχίες των ΗΠΑ µε παραδοσιακούς συµµάχους και διεθνείς θεσµούς, στερώντας από τις ΗΠΑ συµπαραστάτες στα διεθνή δρώµενα, όπως έγινε στην πρώτη του θητεία (π.χ δασµούς στην Ευρώπη και προδοσία των Κούρδων συµµάχων στον πόλεµο µε τους τζιχαντιστές του ISIS στη Συρία).
Το Μεσανατολικό και η σχέση µε το Ισραήλ
Οι δύο υποψήφιοι έχουν διαφορετική προσέγγιση στο καυτό και επίκαιρο θέµα του Μεσανατολικού, καθώς η Χάρις κρατά µια πιο ουδέτερη και µετριοπαθή σχέση µε το Ισραήλ, είχε πάρει ανοικτά θέση υπέρ της λύσης των δύο κρατών στο Παλαιστινιακό και είναι πιο προσεκτική µε το Ιράν, ενώ ο Τραµπ είναι πιο «γεράκι» και επιθετικός.
Επίσης, η διοίκηση Μπάιντεν-Χάρις ήταν σαφές ότι ήθελε να έχει «εκτονώσει» το Μεσανατολικό πριν από τις αµερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεµβρίου, ωστόσο, η πραγµατικότητα επί του εδάφους κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, καθώς οι ΗΠΑ απέτυχαν να µεσολαβήσουν για µια εκεχειρία στη Γάζα, ενώ το Ισραήλ εντείνει τις επιχειρήσεις του κατά της Χεζµπολάχ.
Από την άλλη µεριά, το δίδυµο των Ρεπουµπλικάνων υποψηφίων Ντόναλντ Τραµπ και Τζέι Ντι Βανς ταυτίζονται πλήρως µε το Ισραήλ και το εβραϊκό λόµπι και στηρίζουν τις επιθετικές στρατηγικές του Πρωθυπουργού Νετανιάχου.
∆εν είναι τυχαίο ότι στην προηγούµενη διακυβέρνηση του Τραµπ, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την Ιερουσαλήµ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και µετέφεραν εκεί την πρεσβεία τους από το Τελ Αβίβ.
Ταυτόχρονα, µετά από τις πιέσεις από τα εβραϊκά λόµπι, οι ΗΠΑ βγήκαν από τη συµφωνία (JCPOA) για τα πυρηνικά του Ιράν και παρουσίασαν, τον Ιανουάριο του 2020, ένα «ειρηνευτικό σχέδιο» για το Μεσανατολικό το οποίο όµως επικρίθηκε ως προσαρµοσµένο στα «θέλω» του Νετανιάχου.
Η εξωτερική πολιτική για το Ουκρανικό και την Ευρώπη
Η Ευρώπη ανησυχεί για µια στροφή των ΗΠΑ στον πόλεµο µεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, καθώς ο Τραµπ αναµένεται να µειώσει την αµερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία σε περίπτωση επανεκλογής του.
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι µεγαλύτεροι χορηγοί της Ουκρανίας σε οικονοµική και στρατιωτική βοήθεια που χρειάζεται για να επικρατήσει έναντι της Ρωσίας στον µεταξύ τους αιµατηρό πόλεµο που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου, 2022.
Η Ευρώπη δεν θα µπορούσε να αναλάβει όλο το κόστος της συνέχισης του πολέµου όπως επίσης και της ουκρανικής ανοικοδόµησης, καθώς ήδη η ευρωπαϊκή οικονοµία βρίσκεται σε αναιµική ανάπτυξη λόγω της ενεργειακής κρίσης του 2022-2023 και του υψηλού πληθωρισµού και επιτοκίων.
Τα περισσότερα µέλη της Ε.Ε. έχουν ήδη αυξήσει τις αµυντικές τους δαπάνες εις βάρος του κρατικού χρέους για να αποτρέψουν τη Ρωσία να επιτεθεί σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, κάνοντας σχεδόν αδύνατη περαιτέρω οικονοµική υποστήριξη στην Ουκρανία σε περίπτωση αποχώρησης των ΗΠΑ.
*Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital