Του Θεόδωρου Καυκαρίδη
Δυο σπιθαµές τόπος και δυστυχώς, εδώ και 45 χρόνια, σχεδόν ο µισός υπό κατοχή. Καµιά εφτακοσαριά, άντε 750 χιλιάδες ψυχές. Στη σχετική κατάταξη της Ευρώπης, από άποψη έκτασης και πληθυσµού, θα µας βρείτε χαµηλά, κοντά στη ζώνη του… υποβιβασµού. Ποδοσφαιρικά όµως, όχι. Πάντα τηρουµένων των αναλογιών. Για το µπόι µας, σε επίπεδο συλλόγων, µια χαρά τα πάµε. Ξοδεύοντας αρκετά, αλλά και επιτυγχάνοντας αρκετά. Υπάρχει και η αντίθετη άποψη. Αλλά οι µετρήσεις σε ό,τι αφορά τη δηµοφιλία του ποδοσφαίρου στην Κύπρο, το κατατάσσουν πολύ ψηλά. Μια µατιά γύρω σας, στο διαδίκτυο, στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις τηλεθεάσεις, στα γηπεδάκια των ακαδηµιών, στο διπλανό τραπέζι της καφετέριας, θα σας πείσει.
Τα πολυσυζητημένα μπάτζετ
Για χρόνια τώρα, ο προϋπολογισµός των οµάδων ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον θέµα συζήτησης για το κοινό και µια «καυτή πατάτα» για τα ΜΜΕ. Οι οµάδες έδιναν στοιχεία (προφορικά) στο περίπου και πάντα ελαφρώς ή και αρκετά χαµηλότερα από το πραγµατικό νούµερο. Το µόνο κέρδος ενός τέτοιου ρεπορτάζ ήταν παράπονα σχεδόν από όλους, έστω κι αν προσέγγιζες την αλήθεια. Όποια και να ήταν η πραγµατική τιµή, ένα είναι δεδοµένο. Ότι από τα µέσα της προηγούµενης δεκαετίας άρχισε η άνοδος, µε την Ανόρθωση να κάνει την αρχή και την Οµόνοια επί Μιλτιάδη Νεοφύτου να το πηγαίνει στο ταβάνι. Μοιραία, ακολούθησαν έστω και από σχετική απόσταση και οι άλλοι. Λίγο η κρίση, λίγο τα κριτήρια που επέβαλε η ΟΥΕΦΑ, έβαλαν ένα φρένο. Το γκάζι πάντως ξαναπατήθηκε σταδιακά. Ο ΑΠΟΕΛ, έχοντας φυσικά µε διαφορά και τα περισσότερα έσοδα (λόγω οµίλων και κυρίως Τσάµπιονς Λιγκ) όλα αυτά τα χρόνια, είχε και έχει τον µεγαλύτερο προϋπολογισµό. Οι ευρωπαϊκές επιτυχίες του Απόλλωνα τον έφεραν σε θέση να ανεβάσει και αυτός το µπάτζετ του σε οκταψήφιο νούµερο. Όπως και να ’χει. Η υπόθεση µπάτζετ και ο πραγµατικός αριθµός έκαστης σεζόν είναι µια ιστορία.
Η πιο αξιόπιστη προσέγγιση µπορεί να γίνει µέσα από τα στοιχεία που δηµοσιοποίησε η ΚΟΠ τον περασµένο Μάιο, έχοντας παραλάβει τους επίσηµους ισολογισµούς των σωµατείων για το 2018. Οι 12 λοιπόν οµάδες που ήταν στην Α΄ Κατηγορία τη σεζόν 2018-2019 (η Ένωση ήταν για µισή σεζόν στη Β’ Κατηγορία) ξόδεψαν επίσηµα και µε βάση τις οικονοµικές καταστάσεις που κατέθεσαν στην ΚΟΠ, µέσα στο 2018, τα ποσά που αναγράφονται στον Πίνακα 1. Τα ποσά είναι στρογγυλοποιηµένα για πρακτικούς λόγους.
Για να είµαστε φυσικά πιο σαφείς, τα πιο πάνω νούµερα δεν αποτελούν τα µισθολόγια των οµάδων, τα όσα δηλαδή παίρνουν παίκτες και προπονητές στα ετήσια συµβόλαιά τους. Για να έχετε µια εικόνα, το ποσό αυτό είναι περίπου το µισό του συνολικού κόστους. Οι αριθµοί που βλέπετε είναι τα χρήµατα που χρειάστηκαν για να συντηρηθεί έκαστη ποδοσφαιρική οµάδα µέσα σε 12 µήνες, αλλά και για να λειτουργεί ο σύλλογος ή η εταιρεία, ανάλογα µε τις υποχρεώσεις.
Υπάρχουν ποσά που δαπανώνται για πολλούς και διαφορετικούς λόγους (από ενοίκια οικιών των ποδοσφαιριστών, ιατρικά έξοδα, µέχρι και συντήρηση αποδυτηρίων) και µόνο ευκαταφρόνητα δεν είναι στο σύνολό τους. Υπάρχουν τα λεγόµενα διοικητικά έξοδα. Ακόµη και η Ευρώπη έχει, πέρα από έσοδα, και έξοδα.
Η ΑΕΚ, ας πούµε, η οµάδα µε τον πιο υγιή προϋπολογισµό και το µέγιστο κέρδος (€3,8 εκατ.) στη χρονιά, ξόδεψε €3,3 εκατ. (σχεδόν το 40%) σε µισθολόγιο οµάδας και €2,5 εκατ. σε διάφορα ποδοσφαιρικά έξοδα.
Το €1,6 εκατ. αφορούσε έξοδα Ευρώπης, τη στιγµή που τα έσοδά της από την ευρωπαϊκή της πορεία έφτασαν τα €5,3 εκατ.
Με απλά µαθηµατικά, οι 12 οµάδες ξόδεψαν πάνω-κάτω €66 εκατ. σε ένα έτος για την ποδοσφαιρική τους λειτουργία. Οι πλείστες παρουσίασαν ζηµιά, που αρχίζει από τα €5 εκατ. στον ΑΠΟΕΛ, ξεπερνά το επταψήφιο νούµερο στις περιπτώσεις Οµόνοιας και Ανόρθωσης, είναι στις €805 χιλιάδες για την ΑΕΛ, αλλά µπορεί να είναι και µερικές δεκάδες χιλιάδες σε µικρότερες οµάδες.
Η Νέα Σαλαµίνα έκανε κέρδος €200 χιλιάδες, το 1/6 του µπάτζετ της! Πρέπει να δούµε και την πλευρά των εσόδων. Είναι ένα παράδειγµα ο Απόλλωνας. Που πρακτικά ισοσκέλισε τον προϋπολογισµό του, έχοντας και κέρδος €608 χιλιάδες. Η πορεία στην Ευρώπη και η είσοδος στους οµίλους τού απέφεραν €6,2 εκατ.
Είναι ένα χαρακτηριστικό ποσό για το πώς µια οµάδα, µπαίνοντας στα γκρουπ του Γιουρόπα Λιγκ, µπορεί να βάλει γερά χρήµατα στο ταµείο της. Σαφώς και η ζηµιά των €5 εκατ. του ΑΠΟΕΛ ξεχωρίζει. Αλλά, από την άλλη πλευρά του νοµίσµατος, ήρθε στη χείριστη ποδοσφαιρική του χρονιά στην Ευρώπη. Εκτός οµίλων, εκτός διαδικασίας Τσάµπιονς Λιγκ από την πρώτη απόπειρα. Ένα ποσό της τάξης των €2,5 εκατ. µπήκε στα ταµεία και σαφώς δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Παρ’ όλα αυτά, τα έσοδά του σε µια τέτοια σεζόν ανήλθαν στα €14 εκατ. (έκανε και πώληση ποδοσφαιριστή, αυτά είναι µέσα στο παιχνίδι).
Ο ΑΠΟΕΛ εισήλθε φέτος, µέσω του µονοπατιού των πρωταθλητών, στους οµίλους του Γιουρόπα Λιγκ. Πριν καλά-καλά αρχίσει να παίζει, έχει εξασφαλισµένα έσοδα €9 εκατ. και θα δούµε πού θα φτάσει, έχοντας προοπτική για γερή βαθµολογική συγκοµιδή. Κατά τ’ άλλα, πρέπει να δούµε πώς θα διαχειριστούν τα οικονοµικά τους ΑΕΚ και Απόλλωνας χωρίς οµίλους, αλλά και οι οµάδες µε πρωταγωνιστικούς στόχους, όπως η Οµόνοια, η Ανόρθωση και η ΑΕΛ. Κάπου εδώ µπαίνει και η Πάφος. Επισήµως είχε πέρσι προϋπολογισµό €2,5 εκατ. και πριν αρχίσει η τρέχουσα σεζόν κάνει ήδη λόγο για €3,5 εκατ. Θα έχει ενδιαφέρον να δούµε πώς το άνοιγµα αυτό θα αποδώσει αγωνιστικά και όχι µόνο.
Φυσιολογικά οµιλούντες, το συνολικό µπάτζετ των οµάδων θα αυξηθεί κάπως στην τρέχουσα χρονιά, µε ασφαλή εκτίµηση να µπορεί να γίνει όταν δηµοσιοποιηθούν τα στοιχεία τον επόµενο Μάιο. Φυσικά, θα πρέπει να δούµε και τα έσοδα – πάντα υπάρχει και αυτή η πλευρά.
Τηλεόραση €13 εκατ.
Θα αλλάξει και αυτό την περίοδο 2019-20, µιας και υπήρξαν σοβαρές µετακινήσεις από πλατφόρµα σε πλατφόρµα και φυσιολογικά θα έχουµε σχετικά αυξηµένο γενικό ποσό, αφού υπάρχουν οµάδες που πήραν καλύτερα συµβόλαια. Αλλά για την περίοδο που ολοκληρώθηκε τον Μάιο υπάρχει µια σαφής εικόνα. Πρακτικά, αιµοδότης ήταν η Cytavision (πλην Οµόνοιας και Απόλλωνα).
Δεκαπέντε οµάδες είχαν να λαµβάνουν ποσά µέσα στο 2018, αλλά θα πρέπει να σηµειώσουµε ότι πέντε εξ αυτών είχαν µισή σεζόν (την άλλη µισή ήταν στη Β΄ Κατηγορία). Ποσά που ξεπέρασαν µε βάση τα δηλωθέντα τα 13 εκατοµµύρια ευρώ.
Η Κύπρος στην Ευρώπη
Λοιπόν, ξοδεύοντας αυτά που ξοδεύουµε τι κερδίζουµε; Οι ντόπιες διοργανώσεις έχουν ένα χαρακτηριστικό. Τον λόγο αγωνιστικής ύπαρξης των οµάδων. Η Νέα Σαλαµίνα θέλει να βρίσκεται εκεί κοντά στους µεγαλύτερους και ενίοτε τα καταφέρνει. Η Πάφος θέλει να ταράξει τα νερά. ∆όξα, ΕΝΠ, Εθνικός, Ερµής, Ολυµπιακός, Άρης κτλ. ψάχνουν πάντα την παραµονή.
Στα πάνω τώρα. Ο ΑΠΟΕΛ κυριαρχεί, υπάρχουν οι µνηστήρες που ήθελαν και θέλουν να τον εκθρονίσουν (την τελευταία τριετία ΑΕΚ, Απόλλων), αυτές που θέλουν να ξαναµπούν σε διαδικασία διεκδίκησης (Οµόνοια, Ανόρθωση) και η σταθερά διεκδικητική ΑΕΛ. Η Ευρώπη είναι στο φόντο της εσωτερικής διάκρισης.
Όλοι την Ευρώπη κοιτάνε στο βάθος, γιατί έχει προβολή και χρήµα, αν τα καταφέρεις. Ο ΑΠΟΕΛ το έχει κάνει συνήθεια να παίζει οµίλους, έκανε και δύο τροµερές υπερβάσεις. Ο Απόλλωνας έγινε συχνός στα γκρουπ, η ΑΕΚ, η ΑΕΛ και η Ανόρθωση µπήκαν. Με όλα αυτά, συν τα καλά αποτελέσµατα των προκριµατικών, και να σου ο δυο σπιθαµές τόπος που φιγουράρει στη 16η θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη.
Λίγο πιο κάτω από την Ελλάδα, την Τσεχία, τη ∆ανία, την Αυστρία. Πάνω από Κροατία, Σερβία, Ελβετία, Σουηδία, Σκωτία, Ρουµανία, Πολωνία. Χώρες µε σαφώς µεγαλύτερη ποδοσφαιρική παράδοση, πληθυσµό κτλ. Θα πει κάποιος ότι εµείς ποντάρουµε πολύ περισσότερο σε ξένους παίκτες, αλλά η κάθε Οµοσπονδία και οµάδα κάνει ανά χώρα τις επιλογές της. Όλοι, µα όλοι, από τη Λευκωσία µέχρι τη Γλασκώβη, ένα στόχο έχουν. Την Ευρώπη και τους οµίλους. Τη διάκριση και τα λεφτά.
Η χρηματιστηριακή αξία
Η γερµανική ιστοσελίδα Transfermarkt δεν είναι απόλυτα ακριβής, αλλά είναι γενικώς η πιο αποδεκτή στην αξιολόγηση πρωταθληµάτων, οµάδων και ποδοσφαιριστών, χρησιµοποιώντας όλα τα στοιχεία για να αναδείξει τις ποδοσφαιρικές χρηµατιστηριακές αξίες. Η αξιολόγηση είναι δυσανάλογη µε την ευρωπαϊκή µας κατάταξη, αφού, µε βάση την αξία των κυπριακών οµάδων, είµαστε 27οι µε ποσό της τάξης των 119 εκατοµµυρίων.
Ακριβώς πάνω από εµάς είναι το Καζακστάν, το Ισραήλ, η Βουλγαρία και µετά από εµάς η Ουγγαρία, η Λευκορωσία και το Αζερµπαϊτζάν. Η Ελλάδα είναι 12η µε αξία 311 εκατοµµυρίων. Φυσικά, σε αρκετές χώρες υπάρχουν περισσότερες οµάδες από εµάς, οπότε, αν πάρουµε τον µέσο όρο ανά οµάδα και ανά χώρα, πηδάµε στην 24η θέση µε 9,98 εκατοµµύρια αξία ανά οµάδα. Άρα, σε σχέση µε το πώς µας αξιολογούν οικονοµικά, αγωνιστικά τα πάµε καλύτερα.
Πώς όµως µας µετρά το Transfermarkt;
Η κατάταξη δεν έχει σοβαρές εκπλήξεις για τα 10/12. Λίγο η θέση της ∆όξας. Όµως η Πάφος είναι αυτή που κάνει την ανατροπή µετά τις ηχηρές µεταγραφές από την Αγγλία και περνά 2η. Λογικό, αφού µόνο τρεις παίκτες αξιολογούνται στα 9 εκατοµµύρια και έρχονται φρέσκοι από το πιο ακριβό πρωτάθληµα, οπότε κερδίζουν πολλούς πόντους στο σύστηµα αξιολόγησης. Ιδού η λίστα:
Τα "χρυσά" παιδιά
Το Transfermarkt αξιολογεί διαχρονικά τον κάθε ποδοσφαιριστή. Είναι ίσως λογικό, µε βάση το σύστηµα αξιολόγησης, να βγάζει τον Μπακαρί Σακό, µε τη σηµαντική πορεία στην Πρέµιερ Λιγκ, ως τον παίκτη µε την υψηλότερη χρηµατιστηριακή αξία στην Κύπρο.
Τον αξιολογεί στα €4 εκατ., στα µισά από τη µάξιµουµ τιµή του (2016). Τον ακολουθεί ο επίσης… Πάφιος Τζέισον Πάντσεον, στα €3 εκατ. Η πεντάδα συµπληρώνεται από τους Αλ Τάµαρι (€2 εκατ.), Ουίλιαµς (€2 εκατ.) και Λούκας Σόουζα (€1,5 εκατ.). Καλά, ο Τάµαρι αξίζει µόλις €2 εκατοµµύρια; Σαφώς και όχι. Απλά η εξήγηση της τιµής έχει να κάνει µε το ότι µέχρι πριν από ένα χρόνο αγωνιζόταν σε πρωτάθληµα που αξιολογείται πολύ χαµηλά (Ιορδανία), δεύτερον, έχει ανοδική τάση (κέρδισε σε µερικούς µήνες µισό εκατοµµύριο αξίας) και, τρίτον, φέτος αφήνει τα πραγµατικά του διαπιστευτήρια στην Ευρώπη. Με την προοπτική του ΑΠΟΕΛ στους οµίλους, ο Τάµαρι θα πάει πολύ πιο πάνω, ήδη είναι στο στόχαστρο πολλών οµάδων.
Ποιοι είναι οι πιο υψηλά αξιολογηµένοι στις υπόλοιπες µεγάλες οµάδες;
Στο €1,3 εκατ. βρίσκονται οι Νσούε και Μάρκοβιτς στον Απόλλωνα. Ο Μποτεάκ είναι ο µόνος που πιάνει επταψήφιο στην Οµόνοια (1 εκατοµµύριο ακριβώς). Στις 800 χιλιάδες βρίσκονται οι Οκριασβίλι και Ντούρις της Ανόρθωσης. Στην ΑΕΛ προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι στην αξιολόγηση κερδίζουν (µε €600 χιλιάδες) οι νεαροί Γουίλερ και Ζντραφκόφσκι.
Μήπως και εδώ υπάρχει µια εξήγηση; Αξιολογείται η προοπτική τους, το µέλλον τους, εξού και στην ΑΕΚ ο δανεικός από τη Γκενκ, Φιόλιτς, έχει αξία €1,3 εκατ. Σε ό,τι αφορά τους Κύπριους (αυτούς που παίζουν στο πρωτάθληµά µας), ο Νικόλας Ιωάννου και ο Χάµπος Κυριάκου είναι στις 900 χιλιάδες, αλλά να είστε σίγουροι ότι τον ∆εκέµβριο (στην επαναξιολόγηση της ιστοσελίδας) θα πάνε πάνω. Οι δύο διεθνείς άσοι είναι στη 2η θέση, πίσω από τον Εφραίµ, τον µόνο Κύπριο από το πρωτάθληµά µας που πιάνει επταψήφιο (ακριβώς ένα εκατοµµύριο), αλλά έπεσε κατά 500 χιλιάδες σε ένα χρόνο, αφού δεν είχε την ανάλογη παρουσία.