Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στις πιο υπερχρεωμένες χώρες του πλανήτη με τα τελευταία στοιχεία του ΔΝΤ να κατατάσσουν την κυπριακή οικονομία στην 21η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των χωρών με το μεγαλύτερο χρέος ως προς το ΑΕΠ.
Ποιες χώρες έχουν το μεγαλύτερο χρέος ως προς το ΑΕΠ και ποια είναι η παρούσα κατάσταση του κυπριακού δημοσίου χρέους; Δείτε το Infographic στο τέλος του κειμένου.
Πού βρίσκεται σήμερα το κυπριακό δημόσιο χρέος
Τα επίσημα στοιχεία για το πώς «έκλεισε» το 2021 το δημόσιο χρέος και το ΑΕΠ δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί, ωστόσο οι εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών στα τέλη του Δεκέμβρη έκαναν λόγο για περίπου 107% δημοσίου χρέους ως προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα της Κύπρου, κάτι που αντιστοιχούσε σε περίπου 24,4 δισεκατομμύρια ευρώ χρέους.
Ωστόσο, μετά τη νέα έξοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στις αγορές στα μέσα Ιανουαρίου και την άντληση επιπλέον ενός δισεκατομμυρίου ευρώ μέσω της έκδοσης νέου 10ετούς ομολόγου, παρατηρείται προσωρινή αύξηση.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σήμερα το σύνολο του δημοσίου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας ανέρχεται στα 25,4 δισεκατομμύρια ευρώ, κάτι που αντιστοιχεί στο 110% ως προς το ΑΕΠ, αν λάβουμε υπόψη ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανήλθε περίπου στα 23 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2021.
Σημειώνεται ότι πρόκειται για προσωρινή αύξηση λόγω της επικείμενης αποπληρωμής 7ετούς ομολόγου ύψους 1 δισεκατομμυρίου στις 6 Μαΐου φέτος. Ως εκ τούτου μετά τις 7 του Μάη το δημόσιο χρέος θα επανέλθει περίπου στο 106%, ενώ μέχρι τα τέλη του 2022 και αν επαληθευτούν οι προβλέψεις για ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 3,5% (περίπου στα 23,850 δισεκατομμύρια ΑΕΠ), το δημόσιο χρέος θα κυμανθεί λίγο πιο πάνω από το 100% του ΑΕΠ.
Ποιες χώρες είναι οι πιο χρεωμένες στον πλανήτη;
Από τότε που ξεκίνησε η εξάπλωσή του κορωνοϊού σε όλο τον κόσμο το 2020, η παγκόσμια οικονομία τέθηκε σε δοκιμασία με διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, αστάθεια των τιμών των εμπορευμάτων, προκλήσεις στην αγορά εργασίας και μείωση του παγκόσμιου εισοδήματος από τον τουρισμό. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει υπολογίσει ότι σχεδόν 97 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ωθηθεί στην ακραία φτώχεια ως αποτέλεσμα της πανδημίας.
Για να βοηθήσουν σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, οι παγκόσμιες κυβερνήσεις χρειάστηκε να αυξήσουν τις δαπάνες τους για να αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος υγειονομικής περίθαλψης, την ανεργία, την επισιτιστική ανασφάλεια και να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν. Οι χώρες ανέλαβαν νέο χρέος για να παράσχουν οικονομική στήριξη σε αυτά τα μέτρα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τα υψηλότερα επίπεδα παγκόσμιου χρέους εδώ και μισό αιώνα.
Για να γίνει κατανοητή η έκταση του παγκόσμιου χρέους, η ομάδα του Visual Capitalist συγκέντρωσε τα στοιχεία χρέους προς ΑΕΠ ανά χώρα βάσει της πιο πρόσφατης έκθεσης World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Τα 10 πιο υπερχρεωμένα έθνη - Στην τρίτη θέση η Ελλάδα
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι μια απλή μέτρηση που συγκρίνει το δημόσιο χρέος μιας χώρας με την οικονομική της παραγωγή.
Συγκρίνοντας πόσα οφείλει μια χώρα και πόσα παράγει σε ένα χρόνο, οι οικονομολόγοι μπορούν να μετρήσουν τη θεωρητική ικανότητα μιας χώρας να αποπληρώσει το χρέος της.
Η Ιαπωνία, το Σουδάν και η Ελλάδα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με αναλογίες χρέους προς ΑΕΠ πολύ πάνω από 200%, ακολουθούμενες από την Ερυθραία (175%), το Πράσινο Ακρωτήριο (160%) και την Ιταλία (154%).
Το επίπεδο χρέους της Ιαπωνίας δεν είναι έκπληξη για τους περισσότερους. Το 2010, έγινε η πρώτη χώρα που έφτασε σε αναλογία χρέους προς ΑΕΠ που κυμαινόταν στο 200%, και τώρα βρίσκεται στο 257%. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει νέο χρέος, η ιαπωνική κυβέρνηση εκδίδει ομόλογα τα οποία αγοράζονται κυρίως από την Τράπεζα της Ιαπωνίας.
Οι θεσμοί αξιολογούν το κυπριακό χρέος ως βιώσιμο
Όσον αφορά ξανά το κυπριακό χρέος, ο Υπουργός Οικονομικών κατά την ομιλία του ενώπιον της Βουλής κατά τέλη της προηγούμενης χρονιάς ανέφερε ότι, «παρά την αύξηση του δημόσιου χρέους κατά το έτος 2020 και παρά το έλλειμμα στο δημοσιονομικό ισοζύγιο για το 2021, ο θετικός ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας, η βελτίωση της επιδημιολογικής κατάστασης και η απορρόφηση κονδυλίων μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οδήγησαν σε αναθεώρηση του πλάνου χρηματοδότησης της Κυβέρνησης, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να τεθεί σε σταθερή πτωτική πορεία από το 2021 και εντεύθεν».
Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το ότι λίγες μέρες πριν η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέδωσε Έκθεση για τον Έλεγχο του Γραφείου Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, με την οποία αναφέρει ότι «το δημόσιο χρέος της Κύπρου μπορεί να είναι βιώσιμο λόγω των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων στην Ευρωζώνη, ωστόσο το υψηλό του επίπεδο εξακολουθεί να αποτελεί λόγο ανησυχίας, καθώς η πορεία του μπορεί να εκτροχιαστεί από πιθανούς κλυδωνισμούς».
Παράλληλα, η Ελεγκτική Υπηρεσία εντοπίζει «πιθανό σημείο αυξημένου κινδύνου γύρω στο 2028, όταν πολύ υψηλά ποσά του χρέους καθίστανται πληρωτέα (λήξεις €2,73 δις, τα οποία θα αναχρηματοδοτηθούν. Η πρόκληση αυτή, σημειώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία, τονίζει την ανάγκη όπως «η Μεσοπρόθεσμη Στρατηγική Διαχείρισης Δημοσίου συνεχίσει να εστιάζει στο μέλλον και το Γραφείο Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους να ενισχύσει τις δυνατότητές του να εντοπίζει σημεία αυξημένου κινδύνου και να βελτιστοποιεί τις στρατηγικές χρηματοδότησης».
Ελλοχεύει ο κίνδυνος το χρέος να πάρει ανοδική πορεία από τις αυξήσεις επιτοκίων
Οι επικείμενες αυξήσεις των επιτοκίων από την Federal Reserve και ενδεχομένως από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να επηρεάσουν την παγκόσμια αγορά κρατικών ομολόγων, άρα αναμφισβήτητα και την πορεία του χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Καθηγητής της Διοικητικής Επιστήμης και Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Σταύρος Ζένιος, αναφέρει στο Economy Today ότι οι ενδεχόμενες αυξήσεις των επιτοκίων κρύβουν κινδύνους για την πορεία του κυπριακού δημοσίου χρέους. Εξηγώντας, σημειώνει ότι η Κύπρος δεν θα δυσκολεύεται να δανειστεί, αλλά σε περίπτωση κάποιου εξωγενούς σοκ στην οικονομία που θα επιφέρει επιβράδυνση ή μείωση του ΑΕΠ και παράλληλα νέο ακριβότερο δανεισμό, θα οδηγήσει σε αύξηση του δημοσίου χρέους. Για παράδειγμα, μια νέα μετάλλαξη του κορωνοϊού πιθανόν να οδηγήσει σε συρρίκνωση της οικονομίας και αν αυτό συνδυαστεί με νέους ακριβότερους δανεισμούς, το κυπριακό δημόσιο χρέος θα αυξηθεί επικίνδυνα.
Προειδοποιεί το ΔΝΤ για τις αυξήσεις επιτοκίων
Πάντως, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ προειδοποιούν ότι τα υψηλότερα επιτόκια θα μειώσουν τον αντίκτυπο των δημοσιονομικών δαπανών και θα προκαλέσουν εντατικοποίηση των ανησυχιών για τη βιωσιμότητα του χρέους. «Οι κίνδυνοι θα αυξηθούν εάν τα παγκόσμια επιτόκια αυξηθούν ταχύτερα από το αναμενόμενο και η ανάπτυξη υποχωρήσει.
Αναφέρουν επίσης ότι «περαιτέρω αυστηροποιήσεις των χρηματοοικονομικών συνθηκών θα αύξανε την πίεση στις πιο υπερχρεωμένες κυβερνήσεις, νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Εάν ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας αναγκαστούν σε απομόχλευση ταυτόχρονα, οι προοπτικές ανάπτυξης θα υποφέρουν».
Με πληροφορίες από το Visual Capitalist