Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης
Το Ευρωκοινοβούλιο απαιτεί να δοθεί ένα τέλος στις παραχωρήσεις χρυσών διαβατηρίων σε Ρώσους από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τους ευρωβουλευτές να έχουν εγκρίνει νομοθετική πρωτοβουλία με ονομαστική αναφορά στην Κύπρο.
Συγκεκριμένα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ψήφισαν την χθες με 595 ψήφους υπέρ, 12 κατά και με 74 αποχές για τον τερματισμό των λεγόμενων προγραμμάτων «χρυσών διαβατηρίων».
Οι Ευρωβουλευτές προτίθενται να θεσπίσουν νέους κανόνες για να λυθούν τα προβλήματα, που συνδέονται με τα προγράμματα παραχώρησης διαβατηρίων ή άδειας διαμονής μέσω επενδύσεων και τονίζουν ότι "η ιθαγένεια της ΕΕ δεν θα πρέπει να πωλείται".
Σύμφωνα με το ψήφισμα οι Ευρωβουλευτές ζητούν την πλήρη απαγόρευση της αγοράς ιθαγένειας έως το 2025, αλλά θέλουν να τεθούν σε ισχύ σημαντικά αυξημένοι έλεγχοι ιστορικού.
Ωστόσο, η ψηφοφορία δεν είναι δεσμευτική. Εναπόκειται τώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει μια λεπτομερή πρόταση για τον τρόπο τερματισμού των συστημάτων και στη συνέχεια η εθνικές κυβερνήσεις της ΕΕ θα έχουν τον τελευταίο λόγο για το θέμα.
«Υπονομεύουν την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ»
Το Κοινοβούλιο τονίζει ότι τα προγράμματα ιθαγένειας μέσω επενδύσεων («Citizenship by Investment - CBI»), βάσει των οποίων υπήκοοι τρίτων χωρών μπορούν να αποκτήσουν δικαιώματα ιθαγένειας έναντι χρηματικού ποσού, υπονομεύουν την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ.
Χαρακτηρίζει μάλιστα τα προγράμματα αυτά – στη Μάλτα, στη Βουλγαρία και στην Κύπρο - ως «καιροσκοπική συμπεριφορά», καθώς, όπως υποστηρίζουν οι ευρωβουλευτές, τα εν λόγω κράτη μέλη πωλούν κάτι που ποτέ δεν προοριζόταν για εμπόρευμα. Έχουν γίνει δεκτές αιτήσεις ακόμη και όταν δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις, λένε οι ευρωβουλευτές, ζητώντας να καταργηθούν σταδιακά αυτά τα προγράμματα λόγω των κινδύνων που ενέχουν.
Όπως σημειώνεται στην Έκθεση «προγράμματα «ιθαγένειας μέσω επενδύσεων» υπάρχουν στη Μάλτα, τη Βουλγαρία (όπου η κυβέρνηση έχει καταθέσει νομοσχέδιο για τον τερματισμό του σχετικού προγράμματος) και την Κύπρο (όπου η χώρα επεξεργάζεται μόνο αιτήσεις που υποβλήθηκαν πριν από τον Νοέμβριο του 2020, αφετέρου η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι έχει ολοκληρώσει την επεξεργασία των σχετικών αιτήσεων)».
Επισημαίνεται ακόμη ότι «δώδεκα κράτη μέλη διαθέτουν προγράμματα «διαμονής μέσω επενδύσεων». Το ύψος και το είδος των επενδύσεων που απαιτούνται για ένταξη στο πρόγραμμα διαφέρουν κατά πολύ από κράτος σε κράτος.
Τουλάχιστον 130.000 άτομα επωφελήθηκαν από προγράμματα «ιθαγένειας/διαμονής μέσω επενδύσεων» στην ΕΕ από το 2011 έως το 2019, αποφέροντας στα κράτη μέλη που τα εφάρμοσαν έσοδα άνω των 21,8 δισ. ευρώ».
Απαγόρευση των «χρυσών διαβατηρίων» και ειδικοί κανόνες για τις «χρυσές βίζες»
Σημειώνοντας ότι τα προγράμματα διαμονής μέσω επενδύσεων («Residence by Investment - RBI») ενέχουν λιγότερο σοβαρούς κινδύνους, το Κοινοβούλιο ζητά να θεσπιστούν κανόνες σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή.
Η Ευρωβουλή ζητά ανάμεσα στα άλλα:
• να υποβάλλονται οι αιτούντες σε αυστηρούς ελέγχους ιστορικού (οι οποίοι θα αφορούν και τους συγγενείς τους, αλλά και την προέλευση των κεφαλαίων τους), να γίνεται υποχρεωτική διασταύρωση των στοιχείων τους στις βάσεις δεδομένων που τηρεί η ΕΕ και να λαμβάνονται υπόψη τυχόν διαδικασίες ελέγχου που έχουν διεξαχθεί σε τρίτες χώρες
• να υποχρεούται κάθε κράτος μέλος να κοινοποιεί τυχόν αιτήσεις που επεξεργάζεται, μέσω και ενός συστήματος «κοινοποίησης και διαβούλευσης» που θα επιτρέπει στα άλλα κράτη μέλη να διατυπώνουν αντιρρήσεις
• να θεσπιστούν απαιτήσεις όσον αφορά την ελάχιστη διάρκεια πραγματικής διαμονής στη χώρα (για τους αιτούντες) και την ενεργό συμμετοχή, την ποιότητα, την προστιθέμενη αξία και τη συμβολή στην οικονομία(για τις επενδύσεις τους).
Κανένα διαβατήριο και καμία βίζα για Ρώσους ολιγάρχες
Το Κοινοβούλιο χαιρετίζει την πρόθεση των σχετικών κρατών μελών να σταματήσουν την πώληση της ιθαγένειας της ΕΕ σε Ρώσους πολίτες με δεσμούς με την κυβέρνηση της χώρας, ζητώντας τον άμεσο αποκλεισμό των Ρώσων αιτούντων από τα προγράμματα και των δύο τύπων.
Οι ευρωβουλευτές προτρέπουν τις κυβερνήσεις της ΕΕ να επανεξετάσουν όλες τις αιτήσεις που έχουν εγκρίνει τα τελευταία έτη και να διασφαλίσουν ότι «κανένας Ρώσος ιδιώτης με οικονομικούς, επιχειρηματικούς ή άλλους δεσμούς με το καθεστώς του Πούτιν» δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει διαβατήριο ή βίζα της ΕΕ. Ακόμη, καλούν την Επιτροπή να αποκλείσει όλους του Ρώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ από όλα τα προγράμματα «χρυσής βίζα».
Η ζημιά έχει γίνει
«Η ζημιά έχει γίνει», δήλωσε στη DW ο Jacob Kirkegaard ανώτερος συνεργάτης του German Marshall Fund. «Αλλά τουλάχιστον ο πόλεμος τελικά μπορεί να ντρόπιασε τις αρμόδιες εθνικές κυβερνήσεις οδηγώντας τις να τερματίσουν αυτή τη διεφθαρμένη πρακτική».
Ο Επίτροπος της ΕΕ Ντιντιέ Ρέιντερς πιστεύει ότι η θέση της ΕΕ κατά της πώλησης διαβατηρίων είναι σαφής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία συντάσσει τη νομοθεσία της ΕΕ, απορρίπτει την ανάγκη για νέους κανόνες για τον τερματισμό των συστημάτων χρυσών διαβατηρίων, πιστεύοντας ότι η τρέχουσα νομική θέση στην ΕΕ εναντίον τους είναι σαφής.
Ο Επιτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς, είπε στο Στρασβούργο ότι η κάθε χώρα πρέπει να ελέγξει τα διαβατήρια που έχουν ήδη εκδοθεί και επεσήμανε τις νομικές διαδικασίες που ξεκίνησαν κατά της Μάλτας και της Κύπρου το 2020 ως απόδειξη ότι οι Βρυξέλλες ήδη ενεργούσαν για να τερματίσουν τα Προγράμματα.
At today’s press conference I commented on the need for EU legislation to tackle the problems arising from golden passports and visa. We cannot rely on member states governments, because some are too reliant on the revenues. pic.twitter.com/Wi3LBJ2lyC
— Sophie in 't Veld (@SophieintVeld) March 9, 2022
Η εισηγήτρια Sophia in ‘t Veld σχολίασε: «Τα προγράμματα αυτά χρησιμεύουν μόνο ως ‘κερκόπορτα’ για ύποπτα άτομα που δεν θα μπορούσαν να μπουν στην ΕΕ φανερά. Είναι καιρός να κλείσουμε αυτή την πόρτα, έτσι ώστε οι Ρώσοι ολιγάρχες και άλλα άτομα με ‘βρώμικα’ χρήματα να μένουν έξω από την ΕΕ. Ορισμένες κυβερνήσεις κρατών μελών αρνούνται εδώ και χρόνια να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, ισχυριζόμενες ότι το θέμα δεν αποτελεί αρμοδιότητα της ΕΕ. Δεδομένων των όσων συμβαίνουν σήμερα, δεν μπορούν πλέον να υπεκφεύγουν».