Πενιχρές συντάξεις για 10.000 Κύπριους

Δεν είναι λίγοι αυτοί που ζητούν ένα χέρι βοηθείας για να καταφέρουν να επιβιώσουν.

Της Θεοδώρας Νικολάου

Μετά βίας διαβιώνουν δεκάδες χιλιάδες ηλικιωμένοι στην Κύπρο, αφού οι πενιχρές συντάξεις που λαμβάνουν δεν είναι αρκετές για να καλύψουν το υψηλό κόστος ζωής στην κοινωνία μας. Λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, δεν είναι λίγοι αυτοί που ζητούν ένα χέρι βοηθείας για να καταφέρουν να επιβιώσουν. Δίπλα από αυτούς τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας στέκονται συγγενείς, φίλοι, αλλά και απλοί πολίτες, αναπτύσσοντας ένα άτυπο κίνημα φιλαλληλίας για να καλύψουν αυτά που θα έπρεπε να είχε κάνει το ίδιο το κράτος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αφειδώλευτη κοινωνική προσφορά του ηθοποιού Κώστα Βήχα, ο οποίος εδώ και χρόνια βοηθά συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη ακόμα και για αγαθά που θεωρούνται απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωσή τους. Ο κ. Βήχας, μιλώντας στη «Σημερινή», περιέγραψε τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στον τόπο μας, οι οποίοι διαβιούν κάτω από τα όρια ή κοντά στα όρια της απόλυτης ένδειας.

«Βοηθώ και συνταξιούχους και καλλιτέχνες ξεχασμένους, που κάποτε μεσουρανούσαν και τώρα μετά βίας επιβιώνουν γιατί τους έκοψαν την τιμητική σύνταξη που έπαιρναν», μας είπε ο κ. Βήχας. «Υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν μια σύνταξη που κρατά μόνο τις πρώτες ημέρες του μήνα. Μου λένε ότι τους έμειναν 20 ευρώ για να περάσουν. Και είναι καθώς πρέπει κύριοι που έχουν δουλέψει, οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν. Αν δεν τους πάρουμε εμείς κάποιες κονσέρβες, κάποια τρόφιμα, ή ακόμα και φάρμακα, δεν μπορούν να ζήσουν. Για μας το παυσίπονο μπορεί να θεωρείτε δεδομένο, αλλά γι’ εκείνους είναι πολυτέλεια», είπε.

Ο κ. Βήχας έθιξε και το ζήτημα της θέρμανσης, σημειώνοντας ότι δεν φτάνει η σύνταξη ενός ηλικιωμένου ζευγαριού για να πάρει ένα μπιτόνι πετρέλαιο, που θα κρατήσει δύο μέρες. Κληθείς να αναφερθεί σε περιπτώσεις που χρειάστηκε να δώσει τη βοήθειά του, θυμήθηκε πως μια φορά αγόρασε παιχνίδια και τα έδωσε σε έναν συνταξιούχο για να τα δώσει στα εγγόνια του ως δώρα. Περαιτέρω, αναφέρθηκε στην περίπτωση ενός άλλου συνταξιούχου, που προτίμησε να μείνει άστεγος παρά να διαμένει σε ίδρυμα.

Πενιχρές οι συντάξεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τους περίπου 120 χιλιάδες συνταξιούχους, οι 40 χιλιάδες -δηλαδή ένας στους τρεις- είναι χαμηλοσυνταξιούχοι. Αυτό ανέφερε στη «Σ» ο Γ.Γ. της ΕΚΥΣΥ, Κώστας Σκαρπάρης, διευκρινίζοντας, παράλληλα, πως ο αριθμός αυτός αυξήθηκε από τον Ιανουάριο του 2018, όταν άρχισαν να υποβάλλονται αιτήσεις για την μικρή επιταγή, η οποία με την εισαγωγή του Ελαχίστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) είχε περικοπεί από αρκετούς συνταξιούχους.

Ο κ. Σκαρπάρης, ερωτηθείς για την κατώτατη σύνταξη, ανέφερε πως ανέρχεται στα 355 ευρώ και 74 σεντ για κάποιους που κατάφεραν να βάλουν έστω και τις ελάχιστες εισφορές (δηλαδή τα άτομα που εργάστηκαν για τουλάχιστον 15 χρόνια). Όπως μας εξήγησε, η βασική σύνταξη (που υπολογίζεται από τις εισφορές που είχε κάποιος που εργαζόταν από τα 16 του χρόνια και μέχρι και τα 63 ή τα 65 ανάλογα) ανέρχεται στα 418 ευρώ και 51 σεντ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα εξαρτώμενα άτομα, ενώ με ένα εξαρτώμενο άτομο το ποσό αυξάνεται στα 558 ευρώ και 2 σεντ. Απ' εκεί και πέρα, το ποσό αυξάνεται με βάση το αναλογικό σενάριο των κοινωνικών ασφαλίσεων. Δηλαδή, ανάλογα με τις εισφορές του κάποιος μπορεί να πάρει περισσότερα. Από την άλλη, αν κάποιος δεν απέκτησε δικαίωμα σύνταξης, παίρνει 338 ευρώ και 99 σεντ.

«Όνομα και πράμα» η μικρή επιταγή

Ο κ. Σκαρπάρης, αναφερόμενος στη λεγόμενη μικρή επιταγή, την οποία λαμβάνουν οι χαμηλοσυνταξιούχοι, υπενθύμισε πως το 2016 το ποσό αυξήθηκε από 1 μέχρι 20 ευρώ για κάθε περίπτωση. Με αυτήν την αύξηση, συνέχισε, το πιο υψηλό ποσό που μπορεί να λάβει κάποιος με τη μικρή επιταγή ανέρχεται στα 170.
Για παράδειγμα, αν κάποιος παίρνει την κατώτατη σύνταξη και δεν έχει σύζυγο, τότε δικαιούται να λαμβάνει επιπλέον 170 ευρώ με τη μικρή επιταγή.

Η μικρή επιταγή καταβάλλεται στους δικαιούχους ανάλογα με το καθορισμένο όριο φτώχιας, το οποίο για ένα ανδρόγυνο ανέρχεται στα 1.191 ευρώ μηνιαίως (δηλαδή 15.486 ετησίως), ενώ για ένα άτομο το καθορισμένο όριο φτώχιας καθορίζεται στα 794 ευρώ μηνιαίως (δηλαδή στα 10.324 ευρώ ετησίως). Αυτά τα ποσά είναι ουσιαστικά τα ανώτατα εισοδήματα που μπορεί να έχει κάποιος για να δικαιούται τη μικρή επιταγή.

Ο κ. Σκαρπάρης εξήγησε ότι, εάν αναλογιστεί κάποιος ότι η κατώτατη σύνταξη είναι στα 355 ευρώ και το ανώτατο ποσό της μικρής επιταγής είναι 170 ευρώ, τότε το σύνολο παραμένει κάτω από το όριο φτώχιας, δηλαδή τα 794 ευρώ. Γενικά ανέφερε πως τα ποσά των συντάξεων επηρεάστηκαν κατά πολύ τα τελευταία 5-6 χρόνια με την κρίση, με αποτέλεσμα από τις περικοπές να χάνονται 100 εκατ. τον χρόνο από τις τσέπες των συνταξιούχων.

Το 21,6% ζουν στην ανέχεια

Το μεγάλο ποσοστό των συνταξιούχων, που έχουν εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας, φαίνεται και από τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε η Στατιστική Υπηρεσία επί του θέματος. Σχολιάζοντας τα εν λόγω στοιχεία, ο Αντιπρόεδρος του Εθνικού Δικτύου ενάντια στη φτώχια και Επαρχιακός Οργανωτικός της ΣΕΚ Λευκωσίας και Κερύνειας, Νίκος Σατσιάς, μιλώντας στη «Σ» εξήγησε ότι το πρόβλημα στην Κύπρο για τους συνταξιούχους ξεκίνησε λόγω της αλλαγής του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης σε αναλογικό, που επήλθε το 1980.

Μάλιστα, όπως είπε, το 2008 φτάσαμε στο σημείο να έχουμε την τρίτη χειρότερη θέση στην ΕΕ όσον αφορά το όριο φτώχιας των συνταξιούχων. Επεξηγώντας τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για το 2017, εξήγησε ότι ο δείκτης για τον κίνδυνο φτώχιας είναι υποκειμενικός, καθώς δεν υπάρχει συνάρτηση με το κόστος διαβίωσης, ωστόσο σημείωσε ότι είναι γενικότερα αποδεκτός απ' όλες τις χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το ποσοστό κινδύνου φτώχιας στην Κύπρο το 2017 ανήλθε στο 15,7%. Ανά ηλικιακή ομάδα, το πιο υψηλό ποσοστό κινδύνου φτώχιας παρουσιάζεται στα άτομα 65 ετών και άνω και φτάνει το 21,6%, με τη διαφορά μεταξύ ανδρών (18,3%) και γυναικών (24,4%) να είναι εμφανής.

Τα 12 αιτήματα της ΕΚΥΣΥ

Με στόχο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των συνταξιούχων που έχει πληγεί σοβαρά τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον κ. Σκαρπάρη, η ΕΚΥΣΥ στις 28 Νοεμβρίου απέστειλε επιστολή στην Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ζέτα Αιμιλιανίδου, στην οποία περιλαμβάνονται συνολικά 12 αιτήματα των συνταξιούχων. Η ΕΚΥΣΥ καταγγέλλει στην επιστολή της πως οι ηλικιωμένοι υποφέρουν και δεν αντέχουν άλλο να ζουν σε αυτές τις άθλιες συνθήκες και καλεί την Υπουργό Εργασίας να συμβάλει στην προσπάθεια τής Οργάνωσης για επανάκτηση και επαναφορά των δικαιωμάτων τους στο σημείο που ήταν πριν από την κρίση. Παράλληλα, ζητά να ικανοποιηθεί το πάγιο αίτημα, ώστε κανένας συνταξιούχος να μην έχει εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχιας. Τα αιτήματα των συνταξιούχων προς την αρμόδια Υπουργό είναι τα εξής:

1. Να βελτιωθεί το σχέδιο της ειδικής χορηγίας για τους χαμηλοσυνταξιούχους, ώστε να μην υπάρχουν συνταξιούχοι που να έχουν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχιας.

2. Να συζητηθούν τα κριτήρια αξιολόγησης για τα άτομα που χρειάζονται φροντίδα και να ληφθούν μέτρα για αντιμετώπιση της καθυστέρησης που παρατηρείται στην εξέταση των αιτήσεων, αφού υπήρξαν και περιπτώσεις ατόμων που έφυγαν από τη ζωή και ακόμα περίμεναν φροντίδα.

3. Πασχαλινό Επίδομα-Επίδομα Μάνας: Να επανέλθουν τα εισοδηματικά κριτήρια και το ύψος του ποσού που ίσχυαν το 2012 για το πασχαλινό επίδομα και να βελτιωθεί το ύψος του επιδόματος μάνας. Σημειώνεται ότι, με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια, οι δικαιούχοι του πασχαλινού επιδόματος μειώθηκαν από τις 60 χιλιάδες στις 15 χιλιάδες.

4. Να επανέλθει το δικαίωμα για δωρεάν μεταφορά σε όλους τους συνταξιούχους και να βελτιωθούν τα δικαιώματα από την κοινωνική κάρτα.

5. Να αυξηθεί το ύψος του ενοικίου που δικαιούται κάποιος από το ΕΕΕ.

6. Να καταργηθεί η μείωση του 12% στις συντάξεις σε άτομα που δικαιούνται και παίρνουν τη σύνταξή τους στο 63ο έτος της ηλικίας τους.

7. Ζητούν καλύτερη εξυπηρέτηση, αφού παρατηρείται πρόβλημα ύστερα από το κλείσιμο των γραφείων της Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας στη Λευκωσία.

8. Ζητούν την παραχώρηση αντισταθμιστικών παροχών προς τους συνταξιούχους για να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια που επήλθε από τις αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων.

9. Να αποσυρθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο η αναφορά του νόμου που ψήφισε η Βουλή για τη σύνταξη χηρείας στους άντρες και να εφαρμοστεί η νομοθεσία.

10. Προτείνουν αύξηση του ποσού που παραχωρείται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τα εξαρτώμενα άτομα των συνταξιούχων.

11. Τονίζουν την ανάγκη αυστηρότερου και πιο συχνού ελέγχου των στεγών ηλικιωμένων για να τηρείται η σχετική νομοθεσία, η οποία χρειάζεται βελτιώσεις.

12. Τέλος, εισηγούνται να ληφθούν αποφάσεις που να μειώνουν σημαντικά την περίοδο εξέτασης των αιτήσεων από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ιδιαίτερα των συντάξεων ανικανότητας, αναπηρίας και για τις ιεραρχικές προσφυγές.

Μεγαλώνει η μικρή επιταγή

Εισήγηση για αύξηση του ποσού που καταβάλλεται στους χαμηλοσυνταξιούχους με τη μορφή της μικρής επιταγής ετοιμάζεται να καταθέσει στο Υπουργικό Συμβούλιο η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ζέτα Αιμιλιανίδου.

Σε δηλώσεις της στη «Σημερινή», η αρμόδια Υπουργός, Ζέτα Αιμιλιανίδου, ερωτηθείσα αν αυτή η αύξηση θα ανέρχεται στα 50 ευρώ μηνιαίως, είπε ότι «αυτήν την περίοδο μελετώνται σενάρια για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε». Περαιτέρω, ανέφερε πως στόχος είναι να καθοριστεί το ποσό της αύξησης και το συντομότερον να τεθεί ενώπιον του Υπουργικού για έγκριση, για να μπορεί να τεθεί σε ισχύ από τις αρχές του νέου έτους. Σημειώνεται πως, σύμφωνα με πληροφορίες, το κονδύλι που υπάρχει για αύξηση του επιδόματος των χαμηλοσυνταξιούχων ανέρχεται στα 22 εκατ. ευρώ.

Στο μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι, της προσπάθειας της Κυβέρνησης για αύξηση του ποσού της μικρής επιταγής, προηγήθηκε μία εισήγηση από πλευράς των κομμάτων ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ, για αύξηση αυτού του ποσού κατά 50 ευρώ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ