Του Ξένιου Μεσαρίτη
Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου της Ευρώπης φέρνει τα πάνω κάτω στη δημόσια πρόσβαση στο μητρώο πραγματικών δικαιούχων εταιρειών στην Ευρώπη, κάτι που δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Κύπρο.
Η δικαστική απόφαση αποτελεί δικαίωση για κάποιους οι οποίοι θεωρούσαν τη σχετική διάταξη ως παραβίαση των προσωπικών δεδομένων ενώ για κάποιους άλλους η ακύρωση της διάταξης αφήνει ανοιχτά παράθυρα στη διενέργεια σκιερών συναλλαγών.
Τι αναφέρει στο Economy Today ο δικηγόρος Παντελής Χριστοφίδης τονίζοντας παράλληλα ότι δεν αποτελεί πισωγύρισμα στον αγώνα ενάντια στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και γιατί η Διεθνής Επιτροπή για την Διαφάνεια κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την απόφαση.
#ECJ: #AntiMoneyLaundering directive - the provision whereby the information on the beneficial ownership of companies incorporated within the territory of the Member States is accessible in all cases to any member of the general public is invalid https://t.co/ATb3CgbPxg
— EU Court of Justice (@EUCourtPress) November 22, 2022
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανέτρεψε την αρχική οδηγία σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών και την δημοσιοποίηση των στοιχείων τους στο ευρύτερο κοινό των ευρωπαϊκών κρατών αφού όπως αναφέρει «η αποκάλυψη τέτοιων πληροφοριών μπορεί να συνεπάγεται δυσανάλογο κίνδυνο στα θεμελιώδη δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής των εμπλεκομένων».
Το Ανώτατο Δικαιοδοτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με απόφασή του προχθές, Τρίτη, ακύρωσε διάταξη της ευρωπαϊκής οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες η οποία προνοούσε ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν όπως οι πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών να είναι προσβάσιμες στο ευρύτερο κοινό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κύπρο και μετά τη δημιουργία του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων οποιοσδήποτε μπορούσε με αίτηση στην κυπριακή υπηρεσία του Εφόρου Εταιρειών και πληρώνοντας το αντίστοιχο διοικητικό τέλος να παραλάβει ηλεκτρονικά τα στοιχεία που αφορούν τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών οι οποίες ήταν εγγεγραμμένες στην Κύπρο.
Με την προχθεσινή απόφαση πλέον αυτό καθίσταται αδύνατο και η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να αφαιρέσει τη δυνατότητα αυτή από την σχετική πλατφόρμα του Εφόρου Εταιρειών.
Ήδη από την ίδια μέρα το Λουξεμβούργο έχει προχωρήσει στην αφαίρεση της δυνατότητας αυτής επιδεικνύοντας άμεση συμμόρφωση στην δικαστική απόφαση του Δικαστηρίου ενώ οι Ολλανδοί έχουν τροποποιήσει επίσης τις σχετικές νομοθεσίες τους.
CIBA: Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να συμμορφωθεί με την απόφαση
Μιλώντας στο Economy Today ο Δικηγόρος Παντελής Χριστοφίδης, Διευθυντής του Δικηγορικού Γραφείου Λουκή Παπαφιλίππου & ΣΙΑ ως Νομικός Σύμβουλος του Κυπριακού Συνδέσμου Εταιρειών Διεθνών Δραστηριοτήτων (CIBA) καλεί την Κυπριακή Δημοκρατία να συμμορφωθεί και να μην συνεχίζει τη δυνατότητα δημόσιας πρόσβασης στα σχετικά μητρώα Πραγματικών Δικαιούχων και Εμπιστευμάτων.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ προβλέπει ότι η δημόσια πρόσβαση, δηλαδή του ευρύτερου κοινού, στις πληροφορίες των Ατόμων - Πραγματικών Δικαιούχων των Εταιρειών και άλλων Νομικών Οντοτήτων, που έχουν την έδρα τους στην επικράτεια κάθε Κράτους Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θίγει το θεμελιώδες δικαίωμα του Σεβασμού στην Ιδιωτική Ζωή κάθε τέτοιου Ατόμου, το οποίο κατοχυρώνεται στο Άρθρο 7 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ταυτόχρονα συνιστά επέμβαση στο Άρθρο 8 του Χάρτη, αναφορικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Σημείωσε ότι αναμένει τα επόμενα διαβήματα του κράτους το συντομότερο πρακτικά δυνατό.
«Πρέπει το συντομότερο δυνατόν τα δύο συναρμόδια Υπουργεία Οικομικών και Δικαιοσύνης, ως επικεφαλής της Συμβουλευτικής Αρχής, κάτω από το Νόμο Κατά του Ξεπλύματος Βρώμικου Χρήματος να υποβάλουν σχετική εισήγηση για τροποποίηση του νόμου και αφαίρεση των νομοθετικών προνοιών για δημόσια πρόσβαση στο μητρώο πραγματικών δικαιούχων και αφού καταλήξουν με την συμβουλευτική αρχή να υποβάλουν την εισήγηση ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου και εν συνεχεία να τεθεί ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων για συζήτηση και ψήφιση».
Κάλεσε επίσης την Πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, επισημαίνοντας ότι «πολύ ορθώς έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη τήρησης των αρχών του κράτους δικαίου και είναι υπέρ της αρχής της νομιμότητας», να διευθετήσει μαζί με τις αρμόδιες Επιτροπές Οικονομικών και Εξωτερικών Υποθέσεων στη παρουσία όλων των αρμόδιων αρχών και ενδιαφερόμενων μερών για συζήτηση στη Βουλή αυτού του σοβαρότατου θέματος.
Πισωγύρισμα στον αγώνα ενάντια στο ξέπλυμα;
«Δεν πλήττεται η αρχή της νομιμότητας αλλά ενισχύεται»
Ο κ. Παντελής Χριστοφίδης ερωτηθείς για το αν η απόφαση είναι πισωγύρισμα στον αγώνα κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της διαφθοράς τονίζει ότι «Δεν θίγει καθόλου τον αγώνα ή τη δυνατότητα συνέχισης του αγώνα κατά του παράνομου ξεπλύματος βρώμικου χρήματος».
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπεισήλθε στον νομικό πυρήνα της ύπαρξης του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων των νομικών οντοτήτων αλλά ακύρωσε τη δυνατότητα δημόσιας πρόσβασης στα δεδομένα των πραγματικών δικαιούχων.
Σημείωσε ότι για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας δεν χρειαζόταν αυτή η δημόσια πρόσβαση.
Τα δεδομένα είναι εκεί για χρήση από όλες τις αρμόδιες αρχές όλων των κρατών-μελών και βεβαίως της ευρωπαϊκής ένωσης.
Δεν χάνεται το οτιδήποτε για την ορθή και αναλογική διεκπεραίωση των νομικών υποχρεώσεων των αρχών αυτών, αναφέρει.
Επομένως δεν υφίσταται οποιοσδήποτε επηρεασμός στη μάχη κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος από την απόφαση αυτή, αντιθέτως η απόφαση ενισχύει την εφαρμογή της αρχής του κράτους δικαίου αφού έκρινε ότι έπρεπε να διασφαλίσει την αρχή της ιδιωτικής ζωής και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Διεθνής Επιτροπή Διαφάνειας: Η απόφαση μας γυρίζει χρόνια πίσω
Η Maíra Martini ειδική σε θέματα ροής κεφαλαίων της Διεθνούς Επιτροπής Διαφάνειας (Transparency International) αναφέρει ότι πρόκειται για απόφαση που μας γυρίζει χρόνια πίσω.
Σημειώνει ότι η πρόσβαση στα δεδομένα των πραγματικών δικαιούχων νομικών οντοτήτων είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό – και τον τερματισμό – της διαφθοράς και του βρώμικου χρήματος. Όσο περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε τέτοιες πληροφορίες, τόσο περισσότερες ευκαιρίες υπάρχουν να συνδέσουν τις κουκκίδες.
Τονίζει ότι έχουμε δει επανειλημμένα, από την Τσεχική Δημοκρατία και τη Δανία μέχρι το Τουρκμενιστάν, πώς η πρόσβαση του κοινού στα μητρώα βοηθά στην αποκάλυψη σκιερών συναλλαγών. «Σε μια εποχή που η ανάγκη εντοπισμού των βρώμικων χρημάτων είναι τόσο ξεκάθαρη, η απόφαση του δικαστηρίου μας γυρίζει χρόνια πίσω», αναφέρει.
Προσθέτει ότι, αναγνωρίζοντας ότι ο δημόσιος έλεγχος λειτουργεί ως ισχυρός αποτρεπτικός παράγοντας για το οικονομικό έγκλημα, η 5η Οδηγία της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες του 2018 απαιτούσε από τις χώρες να ανοίξουν τα μητρώα πραγματικής ιδιοκτησίας τους σε όλους τους πολίτες. Αυτή η διάταξη έκανε τη νομοθεσία της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες την πιο προοδευτική εκείνη την εποχή, αλλά το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει πλέον διαγράψει αυτή την πρόοδο.
Ωστόσο, όπως αναφέρει, «δεν φαίνονται όλα χαμένα».
Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι η κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης έχουν έννομο συμφέρον στην πρόσβαση σε τέτοιες πληροφορίες, δεδομένου του ρόλου τους στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.