Του Άγγελου Αγγελοδήμου
Απ’ όλα είχε το 2022 όσον αφορά στα γεγονότα που σημάδεψαν την κυπριακή οικονομία. Από μεγάλες συμφωνίες στα εργασιακά θέσμια, όπως ήταν η υιοθέτηση Εθνικού Κατώτατου Μισθού, μεγάλα deals στον τραπεζικό κλάδο (Eurobank – Wargaming – Ελληνική) μέχρι και την εκταμίευση της πρώτης δόσης από το σχέδιο ανάκαμψης.
Υπήρξαν ασφαλώς και πολλά άλλα γεγονότα καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, τα οποία δεν θα μπορούσε να μας πάρει ο χώρος να τα αναφέρουμε. Εν τάχει, θα μπορούσαμε να θυμηθούμε την επίσημη παράδοση του έργου της ανάπλασης του λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας, η έναρξη των εργασιών για την ανακατασκευή του Βερεγγάρια, οι διαβουλεύσεις στη Βουλή για τον μειωμένο συντελεστή 5% στα ακίνητα, η σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στις δυο μεγάλες τράπεζες του νησιού, αλλά και τα σχέδια εθελούσιας εξόδου που ετοίμασαν, με τα οποία αποχώρησε μεγάλος αριθμός προσωπικού και πολλά άλλα.
Ας δούμε 10 γεγονότα που επιλέξαμε και τα οποία σημάδεψαν το 2022.
ΚΑΤΩΤΑΤΟΣ ΜΙΣΘΟΣ
Από την 1η Ιανουαρίου του 2023 η Κύπρος καθίσταται το 22ο μέλος της Ε.Ε. με θεσμοθετημένο Εθνικό Κατώτατο Μισθό. Βάσει των όσων αποφασίστηκαν, ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός για πλήρη απασχόληση ορίστηκε στα 885 με την πρόσληψη και στα 940 ευρώ, μετά από εξάμηνη συνεχή απασχόληση στον ίδιο εργοδότη. Η απόσταση του ΕΚΜ είναι μόλις 15 ευρώ από τον προηγούμενο, που αφορούσε μόνο συγκεκριμένα επαγγέλματα και που ανερχόταν στα 870 με την πρόσληψη και στα 924 μετά από ένα εξάμηνο, βάσει διατάγματος που παραμένει το ίδιο από το 2012. Η εφαρμογή του ξεκίνησε από 1.1.2023 ώστε να μπορέσουν και οι εργοδότες να προετοιμαστούν κατάλληλα. Από τη θεσμοθέτηση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού επωφελούνται ουσιαστικά 40 χιλιάδες χαμηλόμισθοι συμπολίτες μας.
Υπάρχουν όμως και ορισμένες εξαιρέσεις. Κατ’ αρχήν όσον αφορά στα επαγγέλματα, εξαιρούνται η γεωργοκτηνοτροφία, οι οικιακοί βοηθοί και η ναυτιλία. Επίσης εξαιρούνται όσοι τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης μέσα από σύμβαση ή άλλο διάταγμα. Αν προκύπτουν καλύτερα οφέλη από διάταγμα, με κανένα τρόπο τα οφέλη αυτά δεν επηρεάζονται.
Επίσης υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις όταν πρόκειται για κατάρτιση ή εκπαίδευση για απόκτηση πτυχίου, ενώ μετά από συμφωνία εργοδότη και εργοδοτούμενου μπορεί να υπάρξει αποκοπή 15% για σίτιση και 10% για στέγαση.
Η πρώτη αναπροσαρμογή του Εθνικού Κατώτατου Μισθού αναμένεται να γίνει την 1.1.2024 και από εκεί και πέρα κάθε δυο χρόνια.
Από πλευράς κοινωνικών εταίρων, υπήρξε διαφωνία των εργοδοτών σε σχέση με το ύψος του κατώτατου, το οποίο θεώρησαν υψηλό, ενώ οι συντεχνίες διαφώνησαν με την απουσία καθορισμού ωριαίας απόδοσης του Ε.Κ.Μ. γιατί όπως υποστήριξαν, ενδεχομένως να δημιουργηθούν συνθήκες εκμετάλλευσης από μερίδα εργοδοτών.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε εκφράσει την ικανοποίησή του για την απόφαση, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι η θεσμοθέτηση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού είναι αποτέλεσμα της συντονισμένης προσπάθειας του υπουργού Εργασίας και των κοινωνικών εταίρων. Ιδιαίτερα όμως, αποτελεί φόρο τιμής για τη Ζέτα Αιμιλιανίδου που πίστεψε και εργάστηκε γι’ αυτό το όραμα.
ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΥΠΡΟΥ - ΕΛΛΑΔΑΣ
Μετά από 21 χρόνια και το τελευταίο ταξίδι, που έγινε στις 8 Οκτωβρίου 2001 με το πλοίο Salamis Star, η ακτοπλοϊκή σύνδεση Κύπρου – Ελλάδας έγινε από τις 19 Ιουνίου 2022 και πάλι πραγματικότητα και μάλιστα με πολύ θετικά αποτελέσματα.
Το πρώτο ταξίδι έγινε στις 19 Ιουνίου στις 12 το μεσημέρι από τον λιμένα Λεμεσού και το τελευταίο στις 16 Σεπτεμβρίου από τον Πειραιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το επιβατικό οχηματαγωγό «Daleela» μετέφερε συνολικά 7.900 επιβάτες, στις 44 διαδρομές μεταξύ Λεμεσού και Πειραιά, ενώ οι αρχικές προσδοκίες ήταν μεταξύ 4.500-5.000 επιβάτες.
Την ίδια ώρα, σε ό,τι έχει να κάνει με την πληρότητα, τονίστηκε ότι οι καμπίνες ήταν γεμάτες σχεδόν στο 100%, ενώ αναφορικά με τα οχήματα και τις μοτοσυκλέτες, μεταφέρθηκαν περίπου 2.000 αυτοκίνητα και 200 δίκυκλα.
Ο επιτυχόντας προσφοροδότης για τη θαλάσσια επιβατική σύνδεση Κύπρου-Ελλάδας ήταν η εταιρεία SCANDRO HOLDING LTD, με προσφορά €15.594.000, η οποία επιλέχθηκε έναντι των προσφορών των KIARA NAFTIKI ETAIRIA, που πρόσφερε €16.500.000 και της N.Y. BUSINESS TIES LTD, με προσφορά €14.100.000.
Η σύνδεση γινόταν με το οχηματαγωγό επιβατικό πλοίο κυπριακής σημαίας Μ/V DALEELA.
Το πλοίο έχει έτος κατασκευής το 1991 και έχει μεταφορική ικανότητα για 400 άτομα. Διαθέτει 38 καμπίνες 1ης κλάσης (110 επιβάτες), 68 καμπίνες 2ης κλάσης (180 επιβάτες) και 110 αεροπορικές θέσεις. Έχει δυνατότητα μεταφοράς για πάνω από 100 οχήματα. Διαθέτει εστιατόριο, καφετερία και ιατρείο.
Σε ό,τι αφορά την επόμενη χρονιά, ο διευθύνων σύμβουλος της Scandro Holdings Ltd, Μάριος Μιχαήλ, δήλωσε σε κυπριακά Μέσα πως η ανταπόκριση του κοινού ήταν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο και ήδη υπάρχουν αιτήματα από πολίτες που θέλουν να κάνουν προκράτηση εισιτηρίων. Άλλωστε αναμένεται ότι τα δρομολόγια θα είναι σαφώς περισσότερα, καθώς η επιβατική σύνδεση αναμένεται να αρχίσει τον Μάιο του 2023 και να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Δεν αποκλείεται, πάντως, το ενδεχόμενο ένταξης και του Ισραήλ στο δρομολόγιο, με στόχο να αυξηθούν τόσο η κερδοφορία, όσο και η Βιωσιμότητα του εγχειρήματος.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΡΩΣΩΝ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, πέραν των όσων άλλων κακών προκάλεσε, επέφερε καίριο πλήγμα στον κυπριακό τουρισμό. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο αρμόδιος υφυπουργός, «χάσαμε μέσα σε μία νύχτα 800.000 αφίξεις. Είμαστε η μόνη χώρα τουλάχιστον στην Ευρώπη που έχασε σχεδόν το 25% του τουρισμού της μέσα σε μια νύχτα, με σχεδόν καθόλου προοπτικές επαναφοράς της αγοράς αυτής στα δεδομένα προ πανδημίας, τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια», είπε, προσθέτοντας πως «όποιος νομίζει ότι θα επανέλθει αυτή η αγορά στα δεδομένα που ήταν, κάνει λάθος.
Βέβαια στην πορεία του χρόνου και με εντατική προσπάθεια από το Υπουργείο Μεταφορών, το Υφυπουργείο Τουρισμού, την Hermes, αλλά και τους επαγγελματίες του κλάδου, καταφέραμε να προσελκύσουμε τουρισμό από νέες ή και υφιστάμενες αγορές οι οποίες δεν είχαν την Κύπρο στις πρώτες τους επιλογές. Μεγάλη προσπάθεια έγινε για προσέλκυση τουριστών από ευρωπαϊκές χώρες. Ιδιαίτερη ήταν η επιτυχία από Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Ουγγαρία και Αυστρία. Πλέον, όπως ανέφερε ο Σάββας Περδίος, η Ε.Ε. είναι το 40% του τουρισμού μας. Αναμένω ότι και με τις πρόσφατες ανακοινώσεις εταιρειών όπως η Wizz Air, η Ryanair και θα ακολουθήσουν και άλλες είμαι βέβαιος, τα επόμενα χρόνια αυτές οι αγορές θα είναι πέραν του 50% ίσως και 60% του τουρισμού μας», είπε.
Έτσι, το 2022 φαίνεται να κλείνει στο 80% των αφίξεων του 2019 και σχεδόν στο 90% των εσόδων, ενώ όπως αναφέρουν οι αρμόδιοι το 2023 αναμένεται μια εξίσου δύσκολη χρονιά ωστόσο υπάρχει η ελπίδα ότι ίσως να καταφέρουμε να πιάσουμε τα νούμερα του 2019. Μάλιστα ο υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Γιάννης Καρούσος, εξέφρασε την άποψη ότι την επόμενη χρονιά μπορεί να ξεπεραστούν τα επίπεδα αφίξεων του 2019.
Πέραν των πιο πάνω, αξίζει να αναφερθούν ακόμα μερικά γεγονότα που έλαβαν χώρα το 2022, όσον αφορά στον τουρισμό.
Η πόλη της Πάφου ανακηρύχθηκε και επίσημα η Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Έξυπνου Τουρισμού για το 2023, σύμφωνα με ανάρτηση στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης του δημάρχου Πάφου Φαίδωνα Φαίδωνος.
Η Hermes Airports και το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων υπέγραψαν τη συμφωνία για τα νέα Σχέδια Κινήτρων προς τις αεροπορικές εταιρείες για την περίοδο 2022 – 2027.
Οι αεροπορικές εταιρείες Ryanair και Wizz Air ανακοίνωσαν την αύξηση των αεροσκαφών που έχουν στην Πάφο και στη Λάρνακα αντίστοιχα και κατ’ επέκταση την ενίσχυση του πτητικού τους προγράμματος.
Το Υφυπουργείο Τουρισμού ανακοίνωσε ότι τον Γενάρη του 2023 αντιπροσωπεία θα μεταβεί στις ΗΠΑ με στόχο να επιχειρηθεί άνοιγμα της τεράστιας αυτής αγοράς προς την Κύπρο.
ΧΑΛΛΟΥΜΙ ΠΟΠ
Κάποιοι χαρακτήρισαν το χαλλούμι ως τον λευκό χρυσό της Κύπρου. Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, δεδομένου ότι θεωρείται σήμα κατατεθέν της πατρίδας μας και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις όσον αφορά τα προϊόντα που εξάγουμε στο εξωτερικό. Φαρμακευτικά, χαλλούμι και πετρελαιοειδή αντιπροσωπεύουν το 70% της συνολικής εξαγωγής εμπορευμάτων.
Από τον Σεπτέμβριο που πέρασε, στα ράφια υπεραγορών και άλλων καταστημάτων μπορεί να βρίσκεται το χαλλούμι μόνο αν παρασκευάζεται ως πιστοποιημένο προϊόν ΠΟΠ. Όπως είχε αναφέρει ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής η περίοδος χάριτος τελείωσε και οι επιθεωρητές του Τμήματος Γεωργίας θα βρίσκονται στις υπεραγορές και στα καταστήματα λιανικής πώλησης, για να επιθεωρήσουν την απόλυτη πλέον εφαρμογή του σχετικού κανονισμού για το χαλλούμι. Στα ράφια δεν πρέπει να υπάρχει οτιδήποτε άλλο πέρα από το χαλλούμι που είναι πιστοποιημένο με τη διαδικασία ΠΟΠ, είχε τονίσει χαρακτηριστικά.
Είχε προηγηθεί η απόφαση του γενικού εισαγγελέα για το χαλλούμι, η οποία διαβιβάστηκε στους υπουργούς Γεωργίας και Εμπορίου. Βάσει της απόφασης αυτής, απαγορεύεται να κυκλοφορούν παράλληλα στην αγορά χαλλούμι ΠΟΠ και χαλλούμι που δεν πληροί την ποσόστωση του ΠΟΠ, έχοντας το ίδιο εμπορικό σήμα ή το όνομα χαλλούμι.
Η γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα ήταν αυτή που όπως έχει λεχθεί δεκάδες φορές περίμεναν τα δύο εμπλεκόμενα υπουργεία ώστε να βάλουν μπροστά ελέγχους και διαδικασίες για πάταξη φαινομένων παρατυπίας.
Σύμφωνα με τη Νομική Υπηρεσία, για να πωλείται προϊόν που να λέγεται χαλλούμι στην κυπριακή και ξένη αγορά θα πρέπει να εναρμονιστεί με την ποσόστωση του ΠΟΠ. Κανένα άλλο προϊόν που δεν έχει την ποσόστωση 25%, 75% δεν μπορεί να βγει στην αγορά και να ονομαστεί χαλλούμι ή να φέρει το ίδιο εμπορικό σήμα.
Μετά και τις πιο πάνω εξελίξεις, η υπουργός Εμπορίου Νατάσα Πηλείδου παρουσίασε το σχέδιο δράσης για την προώθηση του χαλλουμιού.
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην ανάγκη ενίσχυσης του brand του χαλλουμιού ως Αυθεντικού Κυπριακού Προϊόντος που παράγεται ΜΟΝΟ στην Κύπρο και κάτω από τις συγκεκριμένες προδιαγραφές ΠΟΠ. Παράλληλα, στις προτάσεις για προώθηση του χαλλουμιού επισημαίνεται η ανάγκη συνδεσιμότητας της ονομασίας χαλλούμι με την Κύπρο, η στοχευμένη και συνεχόμενη επικοινωνία και προβολή των προωθητικών μηνυμάτων και η σύνδεση του προϊόντος με διεθνείς προσωπικότητες της γαστρονομίας.
ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ
Πέραν του μεγάλου θέματος του κατώτατου μισθού, κατά το έτος που παρήλθε συζητήθηκαν και άλλα σημαντικά εργασιακά ζητήματα, είτε σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων ή σε επίπεδο Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος. Ένα από τα κύρια ζητήματα ήταν αυτό της ΑΤΑ. Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το κείμενο δεν υπήρχε κατάληξη στο ζήτημα και στις προσπάθειες του υπουργού Εργασίας να συγκεράσει τις θέσεις εργοδοτών που ήθελαν κατάργηση του Θεσμού και των συντεχνιών που ήθελαν την απόδοση της ΑΤΑ στο 100%. Η τελευταία συμφωνία για την ΑΤΑ είχε προκύψει το 2017 και ολοκληρώθηκε μετά από παράταση το 2021. Σύμφωνα με την τότε συμφωνία, ΑΤΑ παραχωρείται μια φορά τον χρόνο και όχι δύο, όπως ίσχυε παλιά και αυτή στο 50% και όχι στο 100% εφόσον το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους καταγράφονται θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας.
Όσον αφορά στο Συνταξιοδοτικό, η συζήτηση μπορεί να ξεκίνησε, ωστόσο όπως προκύπτει στην ουσία του θέματος θα κληθεί να μπει η νέα διακυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Κι αυτό γιατί το ζήτημα έχει πολλές πτυχές και παραμέτρους που πρέπει να διασαφηνιστούν. Όπως είχε αναφέρει ο υπουργός Εργασίας Κυριάκος Κούσιος, έχει υπογραφεί σύμβαση με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, το οποίο θα εκπονήσει μελέτη για τη μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού, το οποίο θεσπίστηκε το 1980. Το ΔΓΕ αναμενόταν να ολοκληρώσει την πρώτη του μελέτη μέχρι το τέλος του έτους και στη συνέχεια, θα συζητηθεί με τους κοινωνικούς εταίρους, ούτως ώστε μέχρι και το τέλος Ιανουαρίου του 2023 να δώσουμε πιο συγκεκριμένες καθοδηγητικές οδηγίες προς το ΔΓΕ για την ολοκλήρωση της όλης μελέτης ανασχεδιασμού του Συνταξιοδοτικού μας συστήματος, είπε.
Συναφές με το Συνταξιοδοτικό είναι και το θέμα του πέναλτι 12% στις συντάξεις. Σύμφωνα με τον Κυριάκο Κούσιο, η κυβέρνηση έχει αναθέσει την πραγματοποίηση αναλογιστικής μελέτης με τις επιπτώσεις στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων έτσι ώστε να ληφθούν οι πολιτικές αποφάσεις. Πρόσθεσε πως το ζήτημα θα επιλυθεί επίσης μέσα από τη μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού, η μελέτη του οποίου θα αρχίσει σύντομα. Υπενθυμίζεται πως το πέναλτι του 12% επιβάλλεται στις συντάξεις όσων επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στο 63ο έτος, αντί στο 65ο.
Ανοικτή παραμένει και η νομοθετική ρύθμιση της τηλεργασίας. Παρόλο που το νομοσχέδιο είχε ετοιμαστεί, εντούτοις είχε παραμείνει για αρκετό καιρό στη Νομική Υπηρεσία, ενώ φαίνεται να υπάρχουν επ’ αυτού παρατηρήσεις από μερίδα των κοινωνικών εταίρων. Ένα από τα βασικά ζητήματα που θα πρέπει να λύσει το νομοσχέδιο είναι το δικαίωμα των εργαζομένων στην αποσύνδεση. Δηλαδή με τη λήξη του ωραρίου εργασίας τους, να μπορούν να αποσυνδέονται από το σύστημα, ώστε να μη λαμβάνουν περαιτέρω εντολές για εργασία από τους προϊστάμενους τους, χωρίς αυτό να έχει οποιαδήποτε επίπτωση.
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ
Χτύπησαν κόκκινο οι τιμές σε καύσιμα και ηλεκτρισμό το καλοκαίρι που μας πέρασε, προκαλώντας ενεργειακή κρίση άνευ προηγουμένου για τους καταναλωτές, αλλά και τους επιχειρηματίες, απόρροια εν πολλοίς του πολέμου στην Ουκρανία. Στις αρχές Μαρτίου 2022 η τιμή του Brend -που θεωρείται το διεθνές σημείο αναφοράς για το αργό- εκτινάχθηκε στα 139 δολάρια, τιμή ρεκόρ από τον Ιούλιο του 2008 οπότε είχε φτάσει τα 147,5 δολάρια.
Στην Κύπρο το πετρέλαιο κίνησης άγγιξε τα 2 ευρώ το λίτρο, (1,99) ενώ η βενζίνη ξεπέρασε σε πολλές περιπτώσεις το 1,80, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα οι καταναλωτές είτε να μειώσουν τις μετακινήσεις τους, πράγμα δύσκολο δεδομένου ότι δεν υπάρχουν μέσα μαζικής μεταφοράς, είτε να μεταβαίνουν στα κατεχόμενα για προμήθεια φθηνότερου καυσίμου. Παρόλο βέβαια που και στην κατεχόμενη περιοχή οι τιμές των καυσίμων είχαν αυξηθεί σε σημαντικό βαθμό, προκαλώντας αρκετές αντιδράσεις.
Όσον αφορά στο ρεύμα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Καταναλωτών, Μάριο Δρουσιώτη, οι λογαριασμοί ρεύματος τον τελευταίο χρόνο έχουν αυξηθεί κατά 70%.
Η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να απαλύνει το βάρος από τα νοικοκυριά, εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης της τιμής των καυσίμων και κατ’ επέκταση του ηλεκτρισμού, αποφάσισε να προχωρήσει σε μείωση της τιμής του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, ενώ προχώρησε και σε μείωση του ΦΠΑ στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος σε συνεργασία με την ΑΗΚ. Ειδικότερα, η Αρχή είχε προχωρήσει σε οριζόντια έκπτωση 10% προς όλους τους καταναλωτές για διάστημα τεσσάρων μηνών. Όπως είχε αναφέρει η εκπρόσωπος της ΑΗΚ Χριστίνα Παπαδοπούλου, η έκπτωση που ίσχυσε για δύο διμηνίες είχε κόστος για την Αρχή της τάξης των €23,5 εκατ.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης, δήλωσε ότι τα συνολικά μέτρα της κυβέρνησης όσον αφορά στη στήριξη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα €400 εκατ. Την ίδια ώρα, ο ΥΠΟΙΚ είχε καλέσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις να λάβουν μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας και να αξιοποιήσουν τα κυβερνητικά σχέδια για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστημάτων ενεργειακής εξοικονόμησης.
Με τη σειρά του το Υπουργείο Ενέργειας είχε ετοιμάσει σειρά σχεδίων και κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας, σε μια προσπάθεια να μειωθεί το ενεργειακό κόστος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων είχαν ανακοινωθεί κίνητρα για ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και θερμομόνωση οροφής, εγκατάσταση ή αντικατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα και ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών.
ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΤΑ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιούργησε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ με αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών και των βασικών αγαθών. Αναπόφευκτα τα φαινόμενα ακρίβειας επέφεραν ένα ράλι ανόδου των ποσοστών του πληθωρισμού, γεγονός που κτύπησε καμπανάκι στους κεντρικούς τραπεζίτες σε Ευρώπη Αμερική και Αγγλία. Ακολούθησε ένα μπαράζ αυξήσεων των επιτοκίων, με στόχο να τιθασευτεί ο πληθωρισμός και να πλησιάσει κατά το δυνατό περισσότερο στα επίπεδα του 2%.
Στις 21 Ιουλίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε αύξηση των βασικών επιτοκίων της κατά 50 μονάδες βάσης. Επρόκειτο για την πρώτη αύξηση των επιτοκίων εδώ και 11 χρόνια και ήρθε να επιβεβαιώσει τις εκτιμήσεις αναλυτών και αγορών πως και η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να ακολουθήσει τον δρόμο που χάραξαν πρώτες, έτερες κεντρικές τράπεζες, όπως η αγγλική BoE και η αμερικανική Federal Reserve, προκειμένου να καταφέρει να τιθασεύσει τον πληθωρισμό που καλπάζει. Αν και οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούσαν πως το συμβούλιο θα ξεκινήσει την πορεία σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής προσεκτικά με μια μετριοπαθή αύξηση κατά 25 μονάδες βάσης, εντούτοις το συμβούλιο έκρινε ως ενδεδειγμένο να κάνει ένα μεγαλύτερο πρώτο βήμα στην πορεία εξομάλυνσης των επιτοκίων πολιτικής του σε σχέση με τις ενδείξεις που είχε δώσει κατά την προηγούμενη συνεδρίασή του.
Ακολούθησαν δύο διαδοχικές αυξήσεις της τάξης των 75 μονάδων βάσης μέσα στον Οκτώβρη από την ΕΚΤ, καθώς εντείνει την προσπάθεια της να χαλιναγωγήσει το ξέφρενο ράλι του πληθωρισμού, παρά την επιδείνωση των προοπτικών της οικονομίας.
Μέχρι τότε, συνολικά, η κεντρική τράπεζα είχε αυξήσει τα επιτόκια της κατά 200 μονάδες βάσης δρομολογώντας την επιθετικότερη καμπάνια στην ιστορία της για να αντιμετωπίσει τα διαδοχικά ρεκόρ του πληθωρισμού από 8,9% τον Ιούλιο στο 9,1% τον Αύγουστο και ακόμα υψηλότερα στο 9,9% τον Σεπτέμβριο. Αναμενόταν ακόμα μια αύξηση επιτοκίων περί τα μέσα Δεκεμβρίου.
Την ίδια ώρα, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλός και αναμένεται να παραμείνει πάνω από τον στόχο για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Τον Σεπτέμβριο, ο πληθωρισμός της ζώνης του ευρώ ανήλθε σε 9,9%. Τους τελευταίους μήνες, η αλματώδης αύξηση των τιμών της ενέργειας και των ειδών διατροφής, τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού και η ανάκαμψη της ζήτησης μετά την πανδημία έχουν συμβάλει στη διεύρυνση των πιέσεων στις τιμές και στην άνοδο του πληθωρισμού. Η νομισματική πολιτική του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ επιδιώκει να μειώσει τη στήριξη της ζήτησης και να αποτρέψει τον κίνδυνο επίμονης μετατόπισης προς τα πάνω των προσδοκιών για τον πληθωρισμό.
Όσον αφορά στην Κύπρο, ο δείκτης τιμών καταναλωτή ανήλθε στο 8,7% τον Νοέμβριο από 8,8% τον Οκτώβριο και 10,9% τον Ιούλιο, που ήταν το ψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 1981.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ DEAL ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ
Στο τέλος του χρόνου επιφύλασσε η αγορά το μεγάλο deal στον Τραπεζικό Τομέα. Όπως πρώτο αποκάλυψε το Economy Today, η Eurobank κατέστη ο μεγαλύτερος μέτοχος της Ελληνικής Τράπεζας, αποκτώντας την πλειοψηφία του πακέτου μετοχών, που βρισκόταν στην κατοχή της Wargaming.
Τη συμφωνία για την απόκτηση επιπλέον ποσοστού 13,41% στην Ελληνική Τράπεζα, έναντι συνολικού τιμήματος 70 εκατ. ευρώ, ανακοίνωσε λίγο αργότερα η Eurobank επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες του αποκαλυπτικού ρεπορτάζ του Economy Today. Συνεπώς, ενώ η Eurobank κατείχε ήδη ποσοστό 12,59% στην Ελληνική Τράπεζα, η συμμετοχή της θα ανέλθει πλέον στο 26%.
Όπως αναφέρει η Eurobank, η επένδυση είναι εναρμονισμένη με τη στρατηγική του Ομίλου να ενισχύσει περαιτέρω την παρουσία του στις βασικές αγορές, στις οποίες διατηρεί στρατηγικό ενδιαφέρον και αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης στις θετικές προοπτικές της κυπριακής οικονομίας.
Η Ελληνική Τράπεζα από την πλευρά της, ανακοίνωσε ότι η Wargaming Group Limited («WGL») κατέληξε σε συμφωνία στις 30 Νοεμβρίου 2022 για πώληση του 13,41% της συμμετοχής της στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας (55.337.721 μετοχές) στην EUROBANK S.A. «Μετά την ολοκλήρωση της συμφωνημένης πώλησης, η EUROBANK S.A. θα έχει συμμετοχή 26,0% στην τράπεζα ενώ η WGL θα έχει συμμετοχή 7,20% στην τράπεζα, συμπεριλαμβανομένου του 0,41% συμμετοχής των Ταμείων Προνοίας που σχετίζονται με συμβούλους και την ανώτατη διοίκηση της WGL», καταλήγει η ανακοίνωση της Ελληνικής.
Πλέον, η Φρανκφούρτη έχει τον τελευταίο λόγο για την έγκριση της συμφωνίας ανάμεσα σε Eurobank και Wargaming για την πώληση μετοχών της Ελληνικής Τράπεζας. Πηγές, του Economy Today ανέφεραν ότι οι εποπτικές αρχές της Φρανκφούρτης βλέπουν με θετικό μάτι την ανακατάταξη της μετοχικής δομής της δεύτερης κυπριακής συστημικής τράπεζας. Και αυτό γιατί είναι προτιμότερο για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο μετοχικό κεφάλαιο των εποπτευόμενων να κυριαρχούν οντότητες οι οποίες εμπλέκονται γενικότερα στον Τραπεζικό Τομέα, όπως την Eurobank, παρά οντότητες όπως είναι η Wargaming, η οποία παρά το γεγονός ότι πρωτοστατεί στον τομέα της, δεν παύει να δραστηριοποιείται σε ένα κλάδο ο οποίος χαρακτηρίζεται από τις οδηγίες που αφορούν το AML ως υψηλού ρίσκου.
ΑΛΛΑΖΕΙ Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Οι κινήσεις στη σκακιέρα της υγείας ξεκίνησαν από τα τέλη του 2021 όταν έγινε το μεγάλο μπαμ με την εξαγορά του Απολλώνειου από τον Όμιλο CVC. Ειδικότερα, ο Όμιλος CVC, μέσω της Hellenic Healthcare Group προχώρησε στην εξαγορά του Απολλώνειου από τη θυγατρική της κυπριακή εταιρεία «Hellenic Healthcare Holding (Cyprus) Limited». H τιμή της εξαγοράς του Απολλώνειου, σύμφωνα με πληροφορίες, ανήλθε γύρω στα €85 εκατ.
Εντός του 2022 ο Όμιλος CVC κατάφερε να περάσει υπό την κατοχή του και το Αρεταίειο εξασφαλίζοντας έτσι δυο από τα μεγαλύτερα νοσηλευτήρια όχι μόνο της Λευκωσίας αλλά της Κύπρου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ποσό της συμφωνίας κυμαίνεται μεταξύ €35 εκατ. και €40 εκατ.
Όσον αφορά τώρα στην κάθοδο του φημισμένου ισραηλινού νοσοκομείου Hadassah στην Κύπρο, η ανάπτυξη προβλέπει δημιουργία μεγάλης νοσοκομειακής μονάδας στη Λευκωσία, καθώς και διαγνωστικού κέντρου στη Λεμεσό. Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων ότι το ύψος της δαπάνης, τόσο για το νοσοκομείο στη Λευκωσία όσο και για το διαγνωστικό κέντρο στη Λεμεσό, συνολικά θα ανέλθει γύρω στα 90 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 80 εκατ. για το νοσοκομείο στη Λευκωσία και περίπου 8 με 9 εκατ. για το διαγνωστικό κέντρο στη Λεμεσό.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, το Hadassah Κύπρου έχει προχωρήσει ήδη με την εξαγορά του 10% της Πολυκλινικής Υγείας καταβάλλοντας όλο το ποσό στους μετόχους και έχει υπογράψει δεσμευτική συμφωνία για ακόμα 50% με σκοπό την κατοχή του 60% της Κλινικής.
Την ίδια ώρα, στα σκαριά φαίνεται να βρίσκονται άλλες δυο νοσοκομειακές μονάδες. Η μια περίπτωση αφορά στη μεγάλη ανάπτυξη που προγραμματίζει η Ιερά Μονή Κύκκου στην Έγκωμη και στην οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται και ένα νοσοκομείο. Η έτερη νοσοκομειακή μονάδα που προγραμματίζεται να ανεγερθεί στην περιοχή της Έγκωμης αφορά σε μια μεγάλη επένδυση πλησίον της Κρατικής Έκθεσης σε γη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Το κόστος του έργου αναμένεται να ανέλθει στα 70 εκατ. ευρώ, ενώ φαίνεται να έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών.
ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
Λίγο πριν το τέλος του έτους έγινε κατορθωτή η εκταμίευση της πρώτης δόσης ύψους 85 εκ. ευρώ από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε. για την Κύπρο.
Κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο επ’ ευκαιρία της εκταμίευσης του ποσού, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του σχεδίου χωρίς να υπολογίζονται οι δαπάνες των ετησίων προϋπολογισμών που θα προσαρμοστούν ανάλογα με το σχέδιο ανέρχεται στα 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Από την πλευρά της, για ιστορική ημέρα τόσο για τη χώρα μας, όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε λόγο η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία Στέλλα Κυριακίδου. «Θα δημιουργήσει νέες και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Θα καταστήσει την οικονομία σταθερά βιώσιμη αλλά και πιο ανθεκτική σε κρίσεις, όπως για παράδειγμα την πανδημία του Κορωνοϊού».
Υπενθυμίζεται ότι είχε προηγηθεί η εκταμίευση της προκαταβολής για την Κύπρο που αντιστοιχούσε σε ποσό ύψους €156,8εκ. (13% του συνολικού ποσού) από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η Κύπρος έχει εξασφαλίσει μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας €1,2 δις για χρηματοδότηση του Σχεδίου «Κύπρος – Το Αύριο» με ορίζοντα υλοποίησης το 2026. Το Σχέδιο περιλαμβάνει μια συνεκτική δέσμη 133 μέτρων, 58 μεταρρυθμίσεων και 75 επενδύσεων.