Το ζήτημα της πρόσβασης στην αντισύλληψη επιχείρησε να ανακινήσει η Βουλεύτρια του Volt, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, μέσα από μία σειρά ερωτημάτων που απηύθυνε με επιστολή της στον πρώην Υπουργό Υγείας, Μιχάλη Χατζηπαντέλα, ζητώντας ενημέρωση για τα όσα ισχύουν σε επίπεδο ΓεΣΥ. Η επιστολή μάλιστα, στάλθηκε πριν από δύο χρόνια, αφού φέρει ημερομηνία 22 Μαρτίου του 2022 και απαντήθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 11 Μαρτίου του 2024, από τον νυν Υπουργό Υγείας, Μιχάλη Δαμιανού.
Συγκεκριμένα η κ. Ατταλίδου ζήτησε από τον Υπουργό Υγείας να ενημερωθεί, ανάμεσα σε άλλα, για τις ακριβείς μεθόδους αντισύλληψης που προσφέρονται και καλύπτονται από το ΓεΣΥ, καθώς επίσης και για τις εγκεκριμένες από το Υπουργείο μεθόδους που διατίθενται εκτός ΓεΣΥ. Αφορμή για την επιστολή της, όπως ανέφερε η ίδια, ήταν παράπονα που έλαβε για το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουν συμπεριληφθεί οι κυριότερες μέθοδοι αντισύλληψης στις παρεχόμενες υπηρεσίες του ΓεΣΥ, σχεδόν τρία χρόνια (σημ.: πλέον πέντε) μετά την έναρξη της λειτουργίας του.
Στις μεθόδους αντισύλληψης περιλαμβάνονται, πέραν της στείρωσης που συνιστά μόνιμη παρέμβαση, τα αντισυλληπτικά χάπια και τα ενδομήτρια σπειράματα (σπιράλ/IUD/coil), καθώς επίσης και το ανδρικό προφυλακτικό. Ένα ζήτημα ωστόσο, που προβληματίζει είναι πόσο βιώσιμο θα ήταν για το ΓεΣΥ να περιλάβει στον προϋπολογισμό του δαπάνες που να αφορούν την πλέον κοινή μέθοδο αντισύλληψης, όπως είναι το ανδρικό προφυλακτικό, δεδομένου πως πρόκειται για μέθοδο μίας χρήσης που αφορά ένα ιδιαίτερα μεγάλο φάσμα του πληθυσμού.
Άτλαντας Αντισύλληψης: Κύπρος vs άλλες χώρες
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο πάντως, η Κύπρος καταλαμβάνει την 4η θέση από το τέλος ανάμεσα σε 46 χώρες αναφορικά με την πρόσβαση σε μεθόδους αντισύλληψης, ενώ κατατάσσεται πίσω από χώρες όπως η Αλβανία, η Ουκρανία, το Κόσοβο και η Τουρκία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Άτλαντα Πολιτικής Αντισύλληψης Ευρώπη 2024 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλευτικού Φόρουμ για τα Σεξουαλικά και Αναπαραγωγικά Δικαιώματα (EPF), σχεδόν οι μισές χώρες (46%) από όσες αναλύθηκαν καλύπτουν τα αντισυλληπτικά στα εθνικά τους σύστημα υγείας και περιλαμβάνουν μακροχρόνια αναστρέψιμες μεθόδους αντισύλληψης, όπως το Ενδομήτριο σπείραμα ή Σπιράλ (IUD). Η Κύπρος, ωστόσο, δεν είναι μία εξ αυτών.
Η έρευνα αναφέρει πως παρά το γεγονός ότι η πρόσβαση σε σύγχρονη, αποτελεσματική και προσιτή αντισύλληψη παραμένει μια ευρωπαϊκή πρόκληση, υπάρχει συνολικά μια θετική εξέλιξη στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, από τις 46 χώρες που αναλύθηκαν:
- 22 χώρες (46%) καλύπτουν τα αντισυλληπτικά στα εθνικά τους σύστημα υγείας και περιλαμβάνουν μακροχρόνια αναστρέψιμες μεθόδους αντισύλληψης,
- 14 χώρες (30%) καλύπτουν τα αντισυλληπτικά στο εθνικό συστήματα υγείας για τους νέους έως 25 ετών και άνω,
- 44 χώρες (93%) προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στο πλαίσιο του εθνικού συστήματος σύστημα υγείας,
- 10 χώρες (21%) παρέχουν “εξαιρετικούς” κυβερνητικούς ιστότοπους σε σχέση με το θέμα
- 8 χώρες (17%) παρέχουν “emergency contraception”, δηλαδή το χάπι της επόμενης μέρας δωρεάν ή καλύπτοντας εν μέρει το κόστος στα φαρμακεία ως μη συνταγογραφούμενο φάρμακο (5) ή εντός των δημοσίων υπηρεσιών υγείας (3)
Τι ισχύει στην Κύπρο
Στην επιστολή της, η κ. Ατταλίδου περιγράφει πως “με εξαίρεση τη μόνιμη αντισύλληψη (στείρωση), που παρέχεται μέσω του ΓΕΣΥ, η πρόσβαση στις υπόλοιπες μεθόδους αντισύλληψης, που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στον ιδιωτικό τομέα σήμερα, δεν παρέχονται από την πολιτεία”.
Όπως επισημαίνει, τα αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία διατίθενται με συνταγή από ιδιώτη γιατρό, τα ενδομήτρια σπειράματα (σπιράλ/IUD/coil), το κόστος τοποθέτησης των οποίων ανέρχεται γύρω στα €250, και το ανδρικό προφυλακτικό, που διατίθεται ελεύθερα σε διάφορα σημεία πώλησης, είναι μέθοδοι αντισύλληψης που το κράτος δεν παρέχει δωρεάν στους πολίτες. Εντούτοις, διευκρινίζει πως για την περίπτωση των ενδομήτριων σπειραμάτων, παρ’ όλο που δεν προσφέρονται στα κρατικά νοσηλευτήρια ως μέθοδος αντισύλληψης, τοποθετούνται, όταν πρόκειται για ιατρικούς λόγους.
Στην επιστολή του ο Υπουργός Υγείας, Μιχάλης Δαμιανού παραθέτει την απάντηση του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) και των Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας. Όπως αναφέρει, ο κατάλογος φαρμακευτικών προϊόντων του Γενικού Σχεδίου Υγείας δεν περιλαμβάνει αντισυλληπτικά σκευάσματα ή ενδομήτρια σπειράματα για αντισύλληψη, καθώς αυτά δεν προορίζονται για την πρόληψη ή θεραπεία ασθενειών και ως εκ τούτου είναι εκτός πλαισίου του ΓεΣΥ, απαντώντας καθ' αυτό τον τρόπο και στο ερώτημα της Βουλεύτριας για ποιο λόγο, αφού η τοποθέτηση ενδομήτριου σπειράματος πραγματοποιείται για ιατρικούς λόγους, δεν προσφέρεται και ως μέθοδος αντισύλληψης.
Επιπρόσθετα, η κ. Ατταλίδου ζήτησε να ενημερωθεί για το εάν ισχύει ή/και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα η απαίτηση για τη συγκατάθεση των συζύγων ή των συντρόφων, προκειμένου να προσφερθεί η μέθοδος της Στείρωσης, με τον Υπουργό Υγείας να απαντά πως στο ΓεΣΥ εντάσσονται μόνο οι περιπτώσεις κατά τις οποίες τεκμηριώνεται ιατρική ανάγκη προς διενέργειά της, όπως για παράδειγμα σε γυναίκες στις οποίες η πιθανότητα εγκυμοσύνης εμπεριέχει σοβαρό κλινικό και ιατρικό κίνδυνο για το άτομο. Σε τέτοια περίπτωση, επισήμανε ο Υπουργός, ο σύντροφος/σύζυγος ενημερώνεται σχετικά από τον ιατρό.
Ο Υπουργός Υγείας δεν διευκρίνισε εάν υπάρχουν σχεδιασμοί της πολιτείας, για να συμπεριληφθούν στο δημόσιο σύστημα υγείας στο άμεσο μέλλον όσες μέθοδοι αντισύλληψης δεν περιλαμβάνονται σήμερα σ’ αυτό.
Προειδοποιήσεις από Ευρωκοινοβούλιο και ΠΟΥ
Την ίδια ώρα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), προειδοποιεί πως υπάρχει μια σειρά από εμπόδια που χρήζουν αντιμετώπισης, όπως η περιορισμένη επιλογή των διαθέσιμων μεθόδων αντισύλληψης, η περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες, ιδίως μεταξύ των νέων, των φτωχότερων και των άγαμων ατόμων, ο φόβος ή η εμπειρία των παρενεργειών- η πολιτισμική ή θρησκευτική αντίθεση- η κακή ποιότητα των διαθέσιμων υπηρεσιών- οι προκαταλήψεις των χρηστών και των παρόχων και τα εμπόδια πρόσβασης στις υπηρεσίες λόγω φύλου.
Αξίζει να σημειωθεί πως με ψήφισμα του (24 Ιουνίου 2021) σχετικά με την κατάσταση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων στην ΕΕ, στο πλαίσιο της υγείας των γυναικών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίζει τη σημασία της πρόσβασης σε όλες τις βασικές υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας και παροτρύνει τα κράτη μέλη να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που θα διασφαλίσουν τη σεξουαλική αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα όλων των πολιτών.
Βιομηχανία δισεκατομμυρίων
Σύμφωνα με την Global Market Insights, το μέγεθος της αγοράς αντισυλληπτικών εκτιμήθηκε σε περίπου $21,5 δισεκατομμύρια το 2022 και εκτιμάται ότι θα φθάσει περίπου τα $39,8 δισεκατομμύρια μέχρι το 2032, με ετήσιο συντελεστή αύξηση 6,3% (CAGR) κατά την περίοδο πρόβλεψης. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αντίστοιχη αύξηση αναμένεται, με βάση τα στοιχεία της Mordor Intelligence, να ανέλθει μέχρι το 2029, σε 7.15%.
Τέλος Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά, ανά χώρα, το τι ακριβώς προσφέρεται σε επίπεδο αντισύλληψης με βάση τον Άτλαντα.
Διαβάστε επίσης: Stop στις ανεξέλεγκτες διαφημίσεις των Κυπρίων influencers - Τι αλλάζει