Της Ευδοκίας Παπαδοπούλου
Στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» αναμένεται πως θα καθίσουν σήμερα θεσμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανάμεσά τους και οι επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας, έχοντας απέναντί τους τους δημόσιους κατήγορους, οι οποίοι αυτή τη φορά θα εκπροσωπούν τον.. εαυτό τους. Ωστόσο, η «δίκη» δεν θα λάβει χώρα σε κάποια αίθουσα δικαστηρίου, αλλά στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου σήμερα αρχίζει η συζήτηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δημόσιοι κατήγοροι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Όπως πληροφορούμαστε οι δημόσιοι κατήγοροι ετοιμάζονται να.. αγορεύσουν, προσάπτοντας στην Πολιτεία πως παρέλειψε να προβεί σε αναβάθμιση της μισθοδοτικής τους κλίμακας -σε αντίθεση με άλλους υψηλόβαθμους συναδέλφους τους στη Νομική Υπηρεσία - και καλώντας σε άμεση λήψη μέτρων ούτως ώστε να υπάρξει ίση μεταχείριση με τους Δικηγόρους της Δημοκρατίας. Ήδη απέστειλαν επιστολή με τις θέσεις τους προς τον Πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών την οποία εξασφάλισε το Economy Today. Την 4-σέλιδη επιστολή, ημερομηνίας 8 Απριλίου, υπογράφουν 38 συνολικά ανώτεροι δημόσιοι και δημόσιοι κατήγοροι. Σχετική επιστολή είχαν αποστείλει προηγουμένως και προς στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ προέβησαν σε αντίστοιχα διαβήματα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την GRECO.
Στη σέντρα με έδρα τη Βουλή
Kατά τη σημερινή συνεδρία θα τεθούν στο μικροσκόπιο των μελών της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής τα όσα αναφέρονται στις εκθέσεις συμμόρφωσης της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO), λαμβάνοντας υπόψη και τις σχετικές καταγγελίες από τους ίδιους τους δημόσιους κατήγορους ειδικότερα επί θεμάτων που άπτονται της ασφάλειάς τους. Όλα αυτά υπό την σκιά και των πρόσφατων επιθέσεων που δέχθηκαν δημόσιοι κατήγοροι, όταν σε λιγότερο από ένα μήνα δύο εξ αυτών είχαν γίνει στόχος εμπρηστών στην Πάφο.
Το θέμα τέθηκε στην ημερήσια διάταξη έπειτα από την κατάθεση αυτεπάγγελτου από την Βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Μιλώντας στο Economy Today η κ. Χαραλαμπίδου ανέφερε πως ούτε οι συστάσεις της GRECO υλοποιήθηκαν, αλλά ούτε και οι εισηγήσεις των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων -οι οποίοι είχαν ετοιμάσει Έκθεση για εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας το 2018- για μισθολογική ενίσχυση των χαμηλόμισθων δικηγόρων της Δημοκρατίας εισακούστηκαν.
Όπως εξήγησε υπάρχουν δύο θέματα. Το πρώτο αφορά την ανεπάρκεια που διαπιστώνεται ως προς τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια των ίδιων των λειτουργών και των οικογενειών τους. Το δεύτερο άπτεται των απολαβών. Η κ. Χαραλαμπίδου αναφέρθηκε στους παχυλούς μισθούς που σήμερα απολαμβάνουν οι υψηλόβαθμοι της Νομικής Υπηρεσίας, οι οποίοι είδαν τις απολαβές τους να εκτοξεύονται έπειτα από τις μεγάλες αυξήσεις που δόθηκαν το 2020, όταν εφαρμόστηκε η πρόνοια για την αναβάθμιση των μισθολογικών κλιμάκων των νομικών λειτουργών, κατ' εξομοίωση με τις ισότιμες κλίμακες των μισθών των δικαστικών λειτουργών.
Ένα από τους στόχους ήταν να εξισωθούν οι μισθοί μελών της Νομικής Υπηρεσίας με τους δικαστές, ούτως ώστε να περιοριστούν οι διαρροές προς τη δικαστική εξουσία. Εντούτοις, οι χαμηλόμισθοι παρέμειναν στην.. απέξω. «Εν μία νυκτί δόθηκαν €40.000 σε εισαγγελείς και ανώτερους δικηγόρους της Δημοκρατίας, την ώρα που οι χαμηλόμισθοι δημόσιοι κατήγοροι, οι οποίοι δέχονται επιθέσεις, παραμένουν στάσιμοι στην Α8», τόνισε. Πρόσθεσε δε, πως η Κυπριακή Δημοκρατία απέτυχε να ανταποκριθεί με αποτέλεσμα σήμερα η υπόθεση να έχει φθάσει μέχρι τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ επιφυλάχθηκε πως θα ακουστούν «πολλά» κατά τη σημερινή συνεδρία.
Τα σημεία «υπεράσπισης»
Σύμφωνα με την επιστολή που έχουμε στην κατοχή μας τα «σημεία υπεράσπισης» των δημοσίων κατηγόρων σε σχέση με το μισθολογικό κινούνται σε δύο άξονες: Αφενός στη διάκριση που υφίστανται και αφετέρου στους κινδύνους επηρεασμού που ελλοχεύουν από εξωτερικούς παράγοντες. Αιχμή του δόρατος οι συστάσεις της GRECO και η μελέτη των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο κομμάτι, στην επιστολή τους σημειώνουν πως «χειρίζονται υποθέσεις όπως οικονομικά εγκλήματα, αδικήματα διαφθοράς ένοπλες ληστείες, διαρρήξεις, κλοπές, αδικήματα βίας κατά του προσώπου, εμπορίας προσώπου και άλλα σοβαρά αδικήματα», ενώ παραθέτοντας τα καθήκοντά τους, επισημαίνουν πως μεταξύ άλλων, καλούνται καθημερινά να χειριστούν αιτήματα προσωποκράτησης υπόπτων για τα οποία εμφανίζονται και Σαββατοκύριακα και αργίες. Μάλιστα τονίζουν πως λόγω της αύξησης στον αριθμό, στον βαθμό δυσκολίας και πολυπλοκότητας των υποθέσεων αναγκάζονται να εργαστούν πέραν του ωραρίου της Δημόσιας Υπηρεσίας, χωρίς καμία αποζημίωση για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στα δυσβάστακτα καθήκοντα τους. Σε αυτό το σημείο υπογραμμίζουν πως το λειτούργημα του Δημόσιου Κατήγορου, απαιτεί τον ίδιο βαθμό ακεραιότητας, εντιμότητας και αμεροληψίας όπως οι Δικαστές.
Σε σχέση με την GRECO, οι Δημόσιοι Κατήγοροι αναφέρουν πως Σύσταση της προς την Κύπρο για τη Νομική Υπηρεσία, ήταν να εισαχθούν «μέσα ενδυνάμωσης της ανεξαρτησίας των εξουσιών άσκησης δίωξης και της δυνατότητας των λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας και των Κατήγορων ξεχωριστά να ασκούν τα καθήκοντα τους με τρόπο πιο αυτόνομο».
Προς αυτή την κατεύθυνση σημειώνουν πως «η ενίσχυση της ασφάλειας αλλά και η μισθοδοτική αναβάθμιση είναι μέσα τα οποία ενδυναμώνουν την ανεξαρτησία των Δημοσίων Κατηγόρων, η οποία αποτελεί θεμέλιο για την απονομή της Ποινικής Δικαιοσύνης», ενώ προσθέτουν πως «σύμφωνα με την έννοια της ανεξαρτησίας, οι Δημόσιοι Κατήγοροι πρέπει να ασκούν τα καθήκοντα τους με πλήρη αυτονομία και να προστατεύονται από εξωτερικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανεξάρτητη κρίση τους και τις αποφάσεις τους». «Εξού», συμπληρώνουν «και η ανεπάρκεια ασφάλειας αλλά και απολαβών των Δημοσίων Κατηγόρων ελλοχεύει κινδύνους επηρεασμού τους από εξωτερικούς παράγοντες».
Ο τελευταίος τροχός της αμάξης
Αναφερόμενοι δε, στην Έκθεση των Ιρλανδών Εμπειρογνωμόνων, οι δημόσιοι κατήγοροι επισημαίνουν πως στο μέρος της Έκθεσης που τους αφορά, γίνεται λόγος για παράλειψη αναβάθμισης της μισθοδοτικής τους κλίμακας, με τους εμπειρογνώμονες να καταγράφουν πως συνιστά «διαρθρωτικό κώλυμα στις προοπτικές προαγωγής τους και αποτελεί εμπόδιο στα κίνητρα και πεδίο ανάπτυξης τους». Ακριβώς δε, σημειώνουν για αυτό το λόγο, οι Ιρλανδοί Εμπειρογνώμονες προέβησαν σε Σύσταση αναβάθμισης των Δημοσίων Κατηγόρων ώστε αυτοί να έχουν τις «συνήθεις»(“ordinary”)/ίσες ευκαιρίες ανέλιξης με τους υπόλοιπους νομικούς λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας.
Όπως περιγράφουν, «παρά τις πιο πάνω συστάσεις των ανεξάρτητων Ιρλανδών Εμπειρογνωμόνων αλλά και κυριότερα, τις συστάσεις της GRECO, στις οποίες οφείλει να ανταποκριθεί η Κυπριακή Δημοκρατία, μέχρι σήμερα οι μισθοδοτικές κλίμακες των Δημοσίων Κατηγόρων δεν έχουν αναβαθμιστεί ως έπρεπε. Αντίθετα, παραμένουν οι χαμηλότερες κλίμακες στην Νομική Υπηρεσία».
Αιχμές για παραπλάνηση
Για το θέμα αυτό οι δημόσιοι κατήγοροι εκφράζουν τη θέση πως η Κυπριακή Δημοκρατία ενημέρωσε την GRECO ότι αναβάθμισε τον μισθό σχεδόν όλων των βαθμίδων των νομικών λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργών που ασχολούνται με ποινικές υποθέσεις, εξομοιώνοντας τον με τις ισότιμες κλίμακες των μισθών των Δικαστικών Λειτουργών, σημειώνοντας ότι με αυτόν τον τρόπο «οι λειτουργοί/εισαγγελείς θα επωφεληθούν περισσότερη ανεξαρτησία και αυτονομία, κατάλληλη για την εκτέλεση των καθηκόντων τους».
Όμως, όπως εξηγούν, «σε αντίθεση με τη συγκεκριμένη θέση που προωθήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία, στην πραγματικότητα δεν υπήρξε εξομοίωση των μισθοδοτικών κλιμάκων μεταξύ των Δικαστικών Λειτουργών και των Δημοσίων Κατηγόρων».
«Συγκεκριμένα», προσθέτουν, «κανένας από τους Δημόσιους Κατηγόρους της Νομικής Υπηρεσίας δεν έλαβε τη σχετική αύξηση στο μισθό του, αλλά αντίθετα οι μισθοδοτικές κλίμακες των Δημοσίων Κατηγόρων παραμένουν οι χαμηλότερες από όλες τις θέσεις της Νομικής Υπηρεσίας». Επισημαίνουν ακόμη, πως η αναφερόμενη αύξηση/αναβάθμιση, που προέβαλε η Κυπριακή Δημοκρατία στην GRECO ότι δόθηκε στους λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας, δόθηκε στις ανώτερες θέσεις των Δικηγόρων της Δημοκρατίας, εκ των οποίων όμως μόνο ένας μικρός αριθμός δικηγόρων υπάγεται στο Ποινικό Τμήμα και ασχολείται με ποινικές διώξεις, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των δικηγόρων που έλαβαν τις σχετικές αυξήσεις ανήκουν σε άλλα Τμήματα της Νομικής Υπηρεσίας.
«Εντούτοις, για τους Δημόσιους Κατήγορους, που είναι αυτούς που αξιολογούσε κατεξοχήν η GRECO όπως αναφέρθηκε ανωτέρω και που είναι για αυτούς που προέβηκε στη Σύσταση της για ενίσχυση της αυτονομίας τους, δεν υπήρξε καμία αναβάθμιση της μισθοδοτικής τους κλίμακας», τονίζουν, υποδεικνύοντας πως διαπιστώνεται ότι τελικά «δεν υπήρξε ουσιαστική συμμόρφωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη Σύσταση της GRECO, παράλειψη η οποία υφίσταται εις βάρος των Δημοσίων Κατηγόρων».
Το παρασκήνιο με τις κλίμακες
Είναι γεγονός πως η GRECO στην έκθεσή της σημειώνει πως «μέσω του προϋπολογισμού της Νομικής Υπηρεσίας για το 2020, εγκεκριμένου από την Βουλή τον Δεκέμβριο του 2019, ο μισθός σχεδόν όλων των βαθμίδων των νομικών λειτουργών, συμπεριλαμβανομένων των εισαγγελέων που ασχολούνται με την δίωξη αδικημάτων διαφθοράς, έχει εξομοιωθεί με τις ισότιμες κλίμακες των μισθών των δικαστικών λειτουργών».
Ωστόσο στην πραγματικότητα, οι εισαγγελείς εξομοιώθηκαν μισθολογικά με τους προέδρους των Επαρχιακών Δικαστηρίων (από €80.000 στις €123.000, συμπεριλαμβανομένων €18.000 ετησίως για έξοδα παραστάσεως), οι ανώτεροι δικηγόροι από €76.000 που λάμβαναν ετησίως αναβαθμίστηκαν στις €101.000 ετησίως και οι Δικηγόροι Α' αναβαθμίστηκαν από την κλίμακα Α13 στην Α16 (από τις €58.000 ετησίως στις €70.000). Από την άλλη, οι δικηγόροι της Δημοκρατίας και οι δημόσιοι κατήγοροι παρέμειναν στις μισθολογικές κλίμακες Α9 και Α8, αντίστοιχα.
Από τα €5 στα €15 εκατομμύρια σε μία πενταετία
Ενδεικτικό της αύξησης που επέφεραν οι αποφάσεις, αποτελεί το γεγονός πως από το 2019 μέχρι σήμερα οι δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού της Νομικής Υπηρεσίας σημείωσαν αύξηση κατά περίπου €10 εκατομμύρια. Το 2019 οι συγκεκριμένες δαπάνες άγγιζαν τα €5,3 εκατ., ενώ για το 2024 προϋπολογίζονται σε €15,2 εκατ., περιλαμβανομένου και του ωρομίσθιου προσωπικού. Το αντίστοιχο ποσό πέρσι έφτανε τα €13.5 εκατομμύρια, ενώ για τις χρονιές 2022, 2021 και 2020 τα ποσά ανήλθαν σε €12.9 εκατ., €12.2 εκατ. και €6.1 εκατ. αντίστοιχα. Και όλα αυτά τη στιγμή που σύμφωνα με τον Γενικό Εισαγγελέα παραμένουν προς πλήρωση ακόμη 40 κενές οργανικές θέσεις.
Εις αναζήτηση μεταγραφής
Οι χαμηλές αποδοχές φαίνεται να οδηγούν πάντως, αρκετούς Δημόσιους Κατήγορους να μεταπηδούν στη Δικαστική Υπηρεσία ή στις θέσεις των Δικηγόρων της Δημοκρατίας, όπως επίσης, και να αναζητούν απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα με καλύτερες συνθήκες εργασίας. Παράλληλα, στην επιστολή αναφέρεται πως οι χαμηλές μισθοδοτικές κλίμακες των Δημοσίων Κατηγόρων λειτουργούν αποθαρρυντικά στο να προσελκύσουν έμπειρους δικηγόρους για να υποβάλουν αίτηση για διορισμό στη θέση αυτή.
Επιγραμματικά να αναφέρουμε πως οι Δημόσιοι Κατήγοροι είναι λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας οι οποίοι εκπροσωπούν τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας με την παρουσίαση ποινικών υποθέσεων στα Κυπριακά Δικαστήρια. Οι Δημόσιοι Κατήγοροι εμφανίζονται ενώπιον των Επαρχιακών Δικαστηρίων και Εφετείου, και ένας αριθμός από αυτούς ενώπιον των Κακουργιοδικείων.
Καλούν σε άμεση λήψη μέτρων
Καταλήγοντας, οι Δημόσιοι Κατήγοροι καλούν την Πολιτεία να προβεί σε άμεση λήψη μέτρων τα οποία «να ενισχύουν την ασφάλεια τους και την αλλαγή της μισθοδοτικής τους κλίμακας των Δημοσίων Κατηγόρων ώστε να υπάρξει ίση μεταχείριση με τους Δικηγόρους της Δημοκρατίας και πραγματική συμμόρφωση με τις Συστάσεις της GRECO αλλά και τις υποδείξεις των Ιρλανδών Εμπειρογνωμόνων, με την εξίσωση των δυο μισθοδοτικών κλιμάκων». Όπως αναφέρουν, η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία «κατ’ ομολογία και ορθά» θεωρεί ότι οι Δημόσιοι Κατήγοροι «διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στο ποινικό δικαστικό σύστημα».
«Θα πρέπει λοιπόν», επισημαίνουν, «η Πολιτεία να τους εφοδιάσει με τα απαραίτητα εχέγγυα της ασφάλειας και της αναβάθμισης ώστε να τους καταστήσει ικανούς να ανταπεξέλθουν στα υψηλά καθήκοντα και ευθύνες που η ίδια τους έχει αποδώσει αλλά και ως ένα μετρο για καταστολή της διαφθοράς για να μπορούν να ασκούν τα καθήκοντα τους με πλήρη αυτονομία και να προστατεύονται από εξωτερικές παρεμβάσεις».
Αξίζει να σημειωθεί πως στη σημερινή συνεδρία έχουν κληθεί να παραστούν ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ο Υπουργός Οικονομικών, o Αρχηγός της Αστυνομίας, η Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς και εκπρόσωποι δημόσιων κατηγόρων.
Διαβάστε επίσης: Δεν είναι μόνο η φαρμακαποθήκη: «Βγάζουν μάτι» τα ποσά των υπενοικιάσεων κρατικής γης