«Είναι σημαντικό για κάθε εποπτευόμενο να γνωρίζει τον πελάτη του, δηλαδή, να γίνεται εξακρίβωση και επαλήθευση της ταυτότητάς του βάσει εγγράφων, στοιχείων ή πληροφοριών που εκδίδονται ή λαμβάνονται από αξιόπιστη και ανεξάρτητη πηγή», τονίζει ο Γιώργος Καρατζιάς, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου. Ο Γιώργος Καρατζιάς στη συνέντευξή του, στο Economy Today, σημειώνει ότι το KYC είναι ουσιαστικό, ώστε οι εταιρείες που εποπτεύει η ΕΚΚ να μετριάζουν και να μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τους κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Επιβεβαιώνει την αυστηρή πολιτική της επιτροπής η οποία εφαρμόζει μηδενική ανοχή στις εταιρείες που δεν συμμορφώνονται στα ζητήματα AML, αναφέροντας ότι οι έλεγχοι έχουν εντατικοποιηθεί. Σε σχέση με την Ενιαία Εποπτική Αρχή ξεκαθαρίζει ότι ιδανική θα ήταν η δημιουργία μίας νέας ανεξάρτητης Εποπτικής Αρχής, η οποία θα είχε αρχικά κάτω από την εποπτική αρμοδιότητά της τις Επιχειρήσεις Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών (ΕΠΔΥ) και ακολούθως θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε επόπτη ολόκληρου τού μη-Χρηματοοικονομικού τομέα για ζητήματα AML, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «το ιδανικό ενδεχομένως να διαφέρει σημαντικά από το άμεσα ή μεσοπρόθεσμα επιτεύξιμο».
Ποιος είναι ο ρόλος και οι ευθύνες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου σε σχέση με την Παρεμπόδιση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες;
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω του αρμόδιου Τμήματος παρακολουθεί τη συμμόρφωση των εποπτευόμενων οντοτήτων με τις υποχρεώσεις τους όπως αυτές καθορίζονται στον περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο του 2007 και τη σχετική Οδηγία της. Μεταξύ άλλων, η εποπτεία των εποπτευόμενων Οργανισμών γίνεται μέσω επιτόπιων (onsite) και εξ αποστάσεως (offsite) ελέγχων, με σκοπό την αξιολόγηση της επάρκειας και της καταλληλόλητας των σχετικών μέτρων και διαδικασιών που εφαρμόζουν για την αποτελεσματική διαχείριση και μείωση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Επιπρόσθετα, εκδίδει και δημοσιεύει Οδηγίες, Κατευθυντήριες Γραμμές και Εγκυκλίους προς τους εποπτευόμενους Οργανισμούς, για θέματα παρεμπόδισης ξεπλύματος παράνομου χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και παρέχει εκπαιδεύσεις για αυτά τα θέματα στους εποπτευόμενους.
Επίσης, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συμμετέχει ενεργά σε Ευρωπαϊκά Όργανα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την προετοιμασία των Ευρωπαϊκών Οδηγιών, Κανονισμών, Προτύπων και Οδηγιών, καθώς και σε αξιολογήσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης για τα μέτρα που λαμβάνονται κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (Moneyval) του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Ποια είναι τα σημάδια που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για ύποπτες συναλλαγές και που πρέπει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου να προβεί σε δράση;
Τόσο στο νομοθετικό πλαίσιο, όσο και στην Οδηγία της ΕΚΚ υπάρχουν αναφορές σε παράγοντες υψηλού και χαμηλού ρίσκου για θέματα Παρεμπόδισης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες. Η ΕΚΚ ταξινομεί τις εποπτευόμενες οντότητες σε κατηγορίες ανάλογα με τον δείκτη ρίσκου στον οποίο εμπίπτουν για σκοπούς AML. Ο δείκτης αυτός καθορίζεται στη βάση μοντέλων. Ανάλογα με την κατηγορία ρίσκου στην οποία εμπίπτει η κάθε οντότητα διαμορφώνεται και η συχνότητα των ελέγχων από το αρμόδιο τμήμα της ΕΚΚ.
Η ΕΚΚ παρακολουθεί τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και όταν εκδίδονται νέες κατευθυντήριες γραμμές από τα αρμόδια Σώματα και Οργανισμούς, προβαίνει σε ενημέρωση των εποπτευόμενων της για να τις λάβουν υπόψιν στις εσωτερικές τους διαδικασίες.
Οι εποπτευόμενες οντότητες έχουν υποχρέωση να έχουν λειτουργό Συμμόρφωσης για θέματα Παρεμπόδισης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και Χρηματοδότηση της Τρομοκρατίας. Για τον σκοπό αυτό όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να παρακαθήσουν στις εξετάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και να εγγραφούν στο μητρώο λειτουργών Συμμόρφωσης για θέματα Παρεμπόδισης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και Χρηματοδότηση της Τρομοκρατίας. Μέσω αυτής της πιστοποίησης θέλαμε να διασφαλίσουμε ότι οι επαγγελματίες στον τομέα διαθέτουν τις γνώσεις για αυτά τα θέματα
Πέραν των πιο πάνω προληπτικών μέτρων, έλεγχοι μπορεί να προκύψουν και ως αποτέλεσμα πληροφοριών που θα περιέλθουν στην αντίληψη της ΕΚΚ, είτε μέσω δημοσιευμάτων στον τοπικό ή διεθνή Τύπο, είτε μέσω ενημέρωσης από άλλους Οργανισμούς και επόπτες στην Κύπρο ή το εξωτερικό ή και μέσω καταγγελιών που θα κριθούν βάσιμες.
Πόσο δύσκολο είναι λόγω των περίπλοκων χρηματοοικονομικών προϊόντων που έχουν οι εποπτευόμενοί σας να γίνονται οι έλεγχοι για ζητήματα AML;
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς λαμβάνοντας υπόψιν τις νέες υπηρεσίες και προϊόντα που προσφέρονται στους επενδυτές από τις εποπτευόμενες οντότητες, προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και προκλήσεις της αγοράς αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες και συστήματα στην παρακολούθηση και εποπτεία τους.
Για παράδειγμα, μέσω εξειδικευμένου ηλεκτρονικού συστήματος, μεταξύ άλλων, γίνεται ανάλυση του προφίλ κινδύνου αιτητών για εγγραφή στο μητρώο Παρόχων Υπηρεσιών Κρυπτο-Περιουσιακών Στοιχείων και παρακολούθηση των συναλλαγών σε κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία.
Διαθέτουμε και άλλα παρόμοια συστήματα για σκοπούς παρακολούθησης και εποπτείας των εποπτευόμενων οντοτήτων.
Παράλληλα η ΕΚΚ δίνει βαρύτητα στη συνεχή εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού της από εμπειρογνώμονες και άλλους ειδικούς από την Κύπρο και το εξωτερικό.
Πόσο σημαντικό είναι για τις εταιρείες που εποπτεύεται να τηρούνται αυστηρά οι κανονισμοί που αφορούν το KYC;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι εποπτευόμενοι να τηρούν μεταξύ άλλων τα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τους πελάτες τους, ώστε να μετριάζουν και να μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τους κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ειδικότερα είναι σημαντικό για κάθε εποπτευόμενο να γνωρίζει τον πελάτη του, δηλαδή, να γίνεται εξακρίβωση και επαλήθευση της ταυτότητάς του βάσει εγγράφων, στοιχείων ή πληροφοριών που εκδίδονται ή λαμβάνονται από αξιόπιστη και ανεξάρτητη πηγή. Επιπρόσθετα, ανάλογα με την περίπτωση, να γίνεται συλλογή πληροφοριών για τον σκοπό και τη σκοπούμενη φύση της επιχειρηματικής σχέσης. Επίσης θα πρέπει να γίνεται άσκηση συνεχούς εποπτείας όσον αφορά την επιχειρηματική σχέση, με ενδελεχή εξέταση των συναλλαγών που πραγματοποιούνται στη διάρκεια αυτής της σχέσης, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι συναλλαγές που διενεργούνται συνάδουν με τα στοιχεία και τις πληροφορίες που κατέχει η εποπτευόμενη οντότητα για τον πελάτη και το προφίλ του κινδύνου του. Είναι επίσης σημαντικό ο εποπτευόμενος να γνωρίζει την προέλευση των χρηματικών ποσών και να διασφαλίζει την τακτική επικαιροποίησης των στοιχείων και των πληροφοριών για τον πελάτη του. Πέραν των νομικών υποχρεώσεων, η καλή γνώση του ποιού των πελατών είναι σημαντική ώστε να βεβαιώνεται η εποπτευομένη οντότητα κατά πόσο κάθε επιχειρηματική σχέση που δημιουργεί ευθυγραμμίζεται με το επίπεδο ρίσκου που είναι πρόθυμη να αναλάβει («risk appetite»).
Τα τελευταία χρόνια έχουμε παρατηρήσει μείωση του επιπέδου ανοχής ρίσκου γενικότερα από τις εποπτευόμενες οντότητες, γεγονός που καταδεικνύει την αλλαγή κουλτούρας προοδευτικά στον τομέα, όπως μεταβάλλεται και το γενικότερο κλίμα γύρω από τον τρόπο λειτουργίας τους.
Ο Γιώργος Θεοχαρίδης είχε σημειώσει πριν κάποιους μήνες ότι «δεν υπάρχει πλέον καμιά ανοχή για τις εταιρείες με μη συμμορφούμενη συμπεριφορά». Σε ποιες ενέργειες προβαίνετε για να μεταφέρετε το μήνυμα αυτό στους εποπτευόμενους σας;
Αυτό διαφαίνεται μέσα από το εποπτικό έργο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και τις διοικητικές ή άλλες κυρώσεις που επιβάλλουμε ως Εποπτική Αρχή. Εντός του 2023, τα Τμήματα Εποπτείας και Παρεμπόδισης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες πραγματοποίησαν πέραν των 700 επιτόπιων και εξ αποστάσεως θεματικών ελέγχων σε εποπτευόμενες οντότητες. Επιπρόσθετα, σε συστηματική βάση γίνονται εξ αποστάσεως έλεγχοι για συμμόρφωση μεταξύ άλλων με τα όρια που προκύπτουν από το πλαίσιο προληπτικής εποπτείας, καθώς και παρακολούθηση των προληπτικών απαιτήσεων των ΚΕΠΕΥ, οι οποίες επηρεάστηκαν από τις κυρώσεις Ρωσίας – Ουκρανίας.
Εντός του 2023 ολοκληρώθηκε επίσης και η αξιολόγηση του διαφημιστικού υλικού σε πέραν των 35 διαφημιστικών ανακοινώσεων ΚΕΠΕΥ και στις περιπτώσεις όπου εντοπίστηκε παραπλανητικό υλικό έγιναν υποδείξεις στις ΚΕΠΕΥ για αλλαγές στο προωθητικό υλικό προς τους επενδυτές.
Επίσης το Τμήμα Ερευνών και Παρακολούθησης της Αγοράς προχώρησε σε εισόδους-έρευνες σε έξι ΚΕΠΕΥ, ολοκλήρωσε 42 έρευνες και στο τέλος του 2023 βρίσκονταν σε εξέλιξη άλλες 48 έρευνες. Παράλληλα, απέστειλε μία υπόθεση στον γενικό εισαγγελέα της Δημοκρατίας για να αποφανθεί κατά πόσο προκύπτουν ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα εκ μέρους εταιρειών ή φυσικών προσώπων.
Ως αποτέλεσμα των εποπτικών ελέγχων, το 2023 επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις περίπου €2,2 εκατ., εκ των οποίων το €1 εκατ. ήταν σε μια μόνο ΚΕΠΕΥ. Τα τελευταία τρία χρόνια συνολικά έχουν επιβληθεί διοικητικές κυρώσεις ύψους €6 εκατ., εκ των οποίων τα €5,3 εκατ. ήταν σε ΚΕΠΕΥ για παραβάσεις της κείμενης νομοθεσίας.
Επιπρόσθετα, σε πέραν των 103 περιπτώσεων ζητήθηκε από εποπτευόμενες οντότητες η λήψη διορθωτικών μέτρων με βάση την κείμενη νομοθεσία και υποδείχτηκε σε 35 εποπτευόμενες οντότητες να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, για τη πλήρη συμμόρφωσή τους με τις πρόνοιες του Νόμου και της Οδηγίες για θέματα παρεμπόδισης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Περαιτέρω, έγινε ανάκληση ή και αναστολή άδειας λειτουργίας σε 19 περιπτώσεις ΚΕΠΕΥ, ενώ άλλες 2 περιπτώσεις αφορούσαν ανάκληση της άδειας λειτουργίας ΟΣΕ.
Όλα αυτά τα μέτρα αντικατοπτρίζουν την αποφασιστικότητά μας να μην υπάρχει καμία ανοχή στους εποπτευόμενους με μη συμμορφούμενη συμπεριφορά.
Πώς σχολιάζετε και ποια είναι η θέση σας για τη σύσταση της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής που προτείνει η Κυβέρνηση; Μπορεί να λειτουργήσει αυτή η Αρχή αν τεθεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως ο κύριος αρμόδιος για τον έλεγχο των υπόλοιπων εποπτών για θέματα AML και εφαρμογής κυρώσεων στον ευρύτερο τομέα Παροχής Υπηρεσιών στην Κύπρο;
Η άποψη της ΕΚΚ είναι ότι ιδανική θα ήταν η δημιουργία μίας νέας ανεξάρτητης Εποπτικής Αρχής, η οποία θα είχε αρχικά κάτω από την εποπτική αρμοδιότητά της τις Επιχειρήσεις Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών (ΕΠΔΥ) και ακολούθως θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε επόπτη ολόκληρου του μη-Χρηματοοικονομικού τομέα για σκοπούς της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμου. Φυσικά αντιλαμβανόμαστε ότι το ιδανικό ενδεχομένως να διαφέρει σημαντικά από το άμεσα ή μεσοπρόθεσμα επιτεύξιμο.
Ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είμαστε ανοικτοί και συμμετέχουμε με καλή διάθεση στις συζητήσεις που γίνονται για τη μορφή που θα λάβει η Ενιαία Εποπτική Αρχή. Το σημαντικότερο σε αυτή τη διαδικασία είναι να προκύψει ένα πλαίσιο που θα είναι νομικά άρτιο και πρακτικά λειτουργικό, ούτως ώστε αυτή η προσπάθεια να αποδώσει τα αναμενόμενα από την πολιτεία, αλλά και από την κοινωνία.
Όσον αφορά το δεύτερο μέρος της ερώτησής σας, αναμένεται ότι εντός των επόμενων δώδεκα μηνών η ΕΚΚ θα αναλάβει την αδειοδότηση και εποπτεία τριών ακόμη κατηγοριών εποπτευόμενων, των Κυπριακών Εταιρειών Διοίκησης Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων (ΚΕΔΟΣΕ), των Παρόχων Υπηρεσιών Κρυπτο-νομισμάτων κάτω από το ευρωπαϊκό πλαίσιο της MiCA και τους Παρόχους ευρωπαϊκών Ατομικών Συνταξιοδοτικών Προϊόντων στη βάση του ευρωπαϊκού PEPP. Αναλόγως του πλαισίου και των νέων αρμοδιοτήτων που θα προκύψουν για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σε σχέση με την εποπτεία των ΕΠΔΥ πρέπει να υπάρξει και η ανάλογη ενίσχυση, δηλαδή η κατάλληλη στελέχωση σε Ανθρώπινο Δυναμικό, για να μπορέσει να αντεπεξέλθει σε αυτές τις εργασίες. Από τις συζητήσεις που διεξάγονται, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό είναι κατανοητό και αποδεκτό.
Διαβάστε επίσης: Στους πόσους βαθμούς πρέπει να βάζουμε το κλιματιστικό για να εξοικονομούμε χρήματα