Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
«Η πρόληψη και καταπολέμηση του Οικονομικού Εγκλήματος αποτελεί στόχο που μπορεί να επιτευχθεί με συλλογική προσπάθεια», δηλώνει η επικεφαλής της ΜΟ.Κ.Α.Σ. Μαρία Κυρμίζη-Αντωνίου. Εξηγεί ότι ο στόχος αυτός για να επιτευχθεί απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες και συστηματική συνεργασία των αρμόδιων φορέων και υπηρεσιών τόσο του Δημόσιου όσο και του Ιδιωτικού τομέα, ο κάθε ένας στα πλαίσια των εκ του νόμου αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων του. Η κ. Κυρμίζη-Αντωνίου στη συνέντευξή της στο Economy Today αναλύει τον ρόλο της Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών στην αντιμετώπιση της διακίνησης κεφαλαίων από παράνομες δραστηριότητες, τις διαδικασίες που ακολουθούνται μέχρι να οδηγηθεί μία υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου, καταγράφοντας και τις υποθέσεις που χειρίστηκε η υπηρεσία κατά το 2023. Σε σχέση με τον ρόλο της ΜΟ.Κ.Α.Σ. στην υπό διαμόρφωση Ενιαία Εποπτική Αρχή τονίζει ότι η υπηρεσία δεν έχει εποπτικό ρόλο ούτε είναι Εποπτική Αρχή.
Ποιος είναι ο ρόλος της Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (ΜΟ.Κ.Α.Σ.) στην αντιμετώπιση της διακίνησης κεφαλαίων από παράνομες δραστηριότητες; Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείτε και πώς διερευνάτε μία αναφορά που σχετίζεται με ύποπτη συναλλαγή ή δραστηριότητα που πιθανότατα να παραβιάζει τους κανονισμούς AML;
Η Μονάδα, ως Μονάδα Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών, αποτελεί μέρος του όλου συστήματος για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και έχει στο πλαίσιο αυτό, τον δικό της ξεχωριστό συγκεκριμένο ρόλο, όπως αυτός καθορίζεται και οριοθετείται από την εθνική νομοθεσία δηλαδή, τον περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο και τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες.
Η ΜΟ.Κ.Α.Σ., ως η εθνική Μονάδα Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών, σύμφωνα με το άρθρο 55 του πιο πάνω νόμου, είναι αρμόδια για τη λήψη, αξιολόγηση και ανάλυση των αναφορών ύποπτων συναλλαγών και άλλων πληροφοριών που υποβάλλονται από τις υπόχρεες οντότητες, σε σχέση με νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, σχετιζόμενα γενεσιουργά αδικήματα και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Οι υπόχρεες οντότητες καθορίζονται στον νόμο και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, πιστωτικά ιδρύματα και ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, επιχειρήσεις παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών, Διοικητικών Υπηρεσιών, επαγγελματίες, όπως ελεγκτές και δικηγόροι, καζίνο, κτηματομεσίτες κ.ά.
Όταν, με βάση τις αναφορές και τη χρηματοοικονομική ανάλυση, προκύπτουν εύλογες υποψίες για διάπραξη αδικήματος νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συναφή βασικά αδικήματα ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τα αποτελέσματα της ανάλυσης διαβιβάζονται από τη Μονάδα στην Αστυνομία για διεξαγωγή ανακρίσεων ή για σκοπούς πληροφόρησης. Όταν δε κρίνεται αναγκαίο, διαβιβάσεις γίνονται και σε άλλα κυβερνητικά τμήματα (όπως τον Έφορο Φορολογίας), καθώς και στις Εποπτικές Αρχές των πιο πάνω υπόχρεων οντοτήτων. Η ΜΟ.Κ.Α.Σ. δεν διεξάγει ούτε έχει αρμοδιότητα να διεξάγει ανακρίσεις για πιθανή διάπραξη ποινικών αδικημάτων, ούτε έχει αρμοδιότητα να προβαίνει σε ποινικές διώξεις.
Πώς ακριβώς γίνεται η χρηματοοικονομική ανάλυση κάποιας ύποπτης συναλλαγής και πώς η ΜΟ.Κ.Α.Σ. μπορεί να εντοπίσει ότι συσχετίζεται με Οικονομικό Έγκλημα; Πώς μια αναφορά ύποπτης συναλλαγής μπορεί να καταλήξει στην Αστυνομία και να καταλήξει στο Δικαστήριο;
Η χρηματοοικονομική ανάλυση μιας ύποπτης συναλλαγής αποτελεί αρμοδιότητα του Τομέα Ανάλυσης της Μονάδας, όπου με τη λήψη πληροφοριών, στοχεύει στη διαπίστωση σχέσεων
μεταξύ των ύποπτων συναλλαγών και συναφών εγκληματικών δραστηριοτήτων. Η ανάλυση των αναφορών γίνεται από αναλυτές, με τη χρησιμοποίηση αναλυτικών εργαλείων και λογισμικών συστημάτων. Ανάλογα δε με την περίπτωση, γίνεται έλεγχος βάσεων δεδομένων, λαμβάνονται πληροφορίες από υπόχρεες οντότητες, Κυβερνητικά Τμήματα, Αρχές Επιβολής του Νόμου και παράλληλα γίνεται ανταλλαγή πληροφορίων με αντίστοιχες Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών άλλων χωρών.
Η επιχειρησιακή αυτή ανάλυση, εστιάζει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιεί διαθέσιμες αλλά και πρόσθετες πληροφορίες και ακολουθεί τα ίχνη συγκεκριμένων συναλλαγών ή δραστηριοτήτων ώστε να εντοπιστούν ενδεχόμενες συνδέσεις με παράνομα έσοδα, συναφή αδικήματα, νομιμοποίηση εσόδων ή/και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Εφόσον εντοπιστούν τέτοιες συνδέσεις, τα αποτελέσματα της επιχειρησιακής ανάλυσης, διαβιβάζονται στην Αστυνομία, για σκοπούς διεξαγωγής ανακρίσεων ή για σκοπούς πληροφόρησης, σε άλλες αρμόδιες υπηρεσίες, όταν κρίνεται ότι προκύπτουν θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων τους, αλλά και σε αντίστοιχες Μονάδες του εξωτερικού.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία για το έτος 2023, η Μονάδα διαβίβασε στην Αστυνομία 29 υποθέσεις για ποινική διερεύνηση πιθανής διάπραξης αδικημάτων που προέκυψαν μετά από ανάλυση αναφορών ύποπτων συναλλαγών που υποβλήθηκαν στη Μονάδα. Πέραν αυτών, κατά το ίδιο έτος έγιναν 82 διαβιβάσεις στην Αστυνομία χρηματοοικονομικών πληροφοριών ή χρηματοοικονομικής ανάλυσης για σκοπούς συνδρομής ή πληροφόρησης για πρόσωπα που απασχολούν την Αστυνομία ή για υπό διερεύνηση υποθέσεις. Κατά το ίδιο έτος έγιναν διαβιβάσεις/αιτήματα σε αντίστοιχες Μονάδες του εξωτερικού σε 327 περιπτώσεις.
Λόγω του μεγάλου αριθμού αναφορών που λαμβάνονται από υπόχρεες οντότητες, η Μονάδα έχει πρόσφατα εφαρμόσει μια τυποποιημένη, στη βάση κριτηρίων προτεραιότητας, διαδικασία κατηγοριοποίησης των αναφορών ύποπτων συναλλαγών που υποβάλλονται από τις υπόχρεες οντότητες, με στόχο την έγκαιρη ανάλυση αναφορών που κατηγοριοποιούνται ως αναφορές προτεραιότητας. Στόχος της διαδικασίας αυτής είναι η αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων πιθανής παρανομίας που εντοπίζονται και που διαβιβάζονται από τη Μονάδα προς την Αστυνομία ή σε άλλες Αρχές ή σε αντίστοιχες Μονάδες του εξωτερικού.
Εδώ να σημειωθεί και η αρμοδιότητα της Μονάδας να απευθύνεται στο Δικαστήριο, εκ μέρους του γενικού εισαγγελέα, για έκδοση διαταγμάτων δέσμευσης παράνομων εσόδων από την Αστυνομία ή για τις οποίες ασκήθηκε η ποινική δίωξη, σημαντική παράμετρος της ουσιαστικής καταπολέμησης του εγκλήματος. Στόχος η τελική αποστέρηση από τους καταδικασθέντες των παράνομων εσόδων που απέκτησαν από τη διάπραξη ποινικών αδικημάτων για τα οποία έχουν καταδικασθεί.
Τι θεωρείτε συνήθως κόκκινες σημαίες που αυξάνουν την πιθανότητα οι συναλλαγές να σχετίζονται με απόπειρες ξεπλύματος χρήματος από παράνομες δραστηριότητες;
Πέραν της επιχειρησιακής ανάλυσης που αναφέρθηκε πιο πάνω, η Μονάδα προχωρεί και σε στρατηγική ανάλυση των αναφορών ύποπτων συναλλαγών που υποβάλλονται από τις υπόχρεες οντότητες.
Η Μονάδα, με την εκπόνηση Εκθέσεων Στρατηγικής Ανάλυσης των αναφορών ύποπτων συναλλαγών, στοχεύει στο να παρέχει τόσο προς τις Αρχές Επιβολής του Νόμου, όσο και προς τις Εποπτικές Αρχές και υπόχρεες οντότητες, πληροφόρηση για κόκκινες σημαίες, οι οποίες αφορούν συγκεκριμένη ύποπτη συναλλακτική δραστηριότητα με βάση θεματική κατηγοριοποίηση αδικημάτων, για τις τάσεις και μεθόδους που χρησιμοποιούνται για ξέπλυμα παράνομου χρήματος και/ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Με τον τρόπο αυτό, παρέχουμε ένα σημαντικό εργαλείο, γνώση και πληροφόρηση στις Αρχές Επιβολής του Νόμου, στις Εποπτικές Αρχές και τους εποπτευόμενους που αποσκοπεί στην αξιολόγηση του κινδύνου, στον εντοπισμό ύποπτων δραστηριοτήτων και συναλλαγών και στη στοχευμένη διάθεση των υφιστάμενων πόρων και δυναμικού. Ήδη έχουμε δημοσιεύσει στη νέα ιστοσελίδα της Μονάδας, τον Νοέμβριο 2023, την πρώτη τέτοια στρατηγική ανάλυση, η οποία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα αδικημάτων και περιπτώσεων.
Ποιες ελλείψεις εντοπίζετε σήμερα στις διαδικασίες που αφορούν την καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και πώς μπορούν να διορθωθούν τα ενδεχόμενα κενά που υπάρχουν και να αποκατασταθεί η φήμη της χώρας κατόπιν των πολλαπλών δημοσιογραφικών αποκαλύψεων που έχουν αμαυρώσει το όνομα της Κύπρου σχετικά με τις ύποπτες ροές κεφαλαίων;
Η πρόληψη και καταπολέμηση του Οικονομικού Εγκλήματος αποτελεί στόχο που μπορεί να επιτευχθεί με συλλογική προσπάθεια, συντονισμένες ενέργειες και συστηματική συνεργασία των αρμόδιων φορέων και υπηρεσιών τόσο του Δημόσιου όσο και του Ιδιωτικού τομέα, ο κάθε ένας στα πλαίσια των εκ του νόμου αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων του. Σημαντικός προς τον σκοπό αυτό είναι και ο ρόλος της Συμβουλευτικής Αρχής της Καταπολέμησης Αδικημάτων Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες, της οποίας προεδρεύει εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών και εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Ο ρόλος της Συμβουλευτικής Αρχής καθορίζεται από τον νόμο και έχει αρμοδιότητα να ενημερώνει και να συμβουλεύει το Υπουργικό Συμβούλιο για τα μέτρα και την πολιτική που εφαρμόζεται στον τομέα αυτό, αλλά και για τα επιπρόσθετα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν από το Κράτος.
Η υποβολή από τις υπόχρεες οντότητες ποιοτικών αναφορών ύποπτων συναλλαγών στη Μονάδα, η έγκαιρη ανάλυση των σημαντικών αναφορών αλλά και η μέγιστη χρήση και διερεύνηση από τις ανακριτικές Αρχές των πληροφοριών και υποθέσεων που διαβιβάζονται από τη Μονάδα, είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποτελεσματικότητα του συστήματος. Αυτό, παράλληλα με την εκπλήρωση των εκ του νόμου υποχρεώσεων των υπόχρεων οντοτήτων και της προς τούτο εποπτείας τους από τις αρμόδιες Εποπτικές Αρχές.
Πώς αλλάζει ο ρόλος της υπηρεσίας σας μετά την εφαρμογή τής υπό διαμόρφωση Ενιαίας Εποπτικής Αρχής για θέματα AML;
Η Μονάδα δεν έχει οποιοδήποτε εποπτικό ρόλο, ούτε είναι Εποπτική Αρχή. Τονίζεται η αναγκαιότητα για αποτελεσματική συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Μονάδας και των Εποπτικών Αρχών, η οποία είναι ουσιαστικής σημασίας για την ακεραιότητα του Χρηματοοικονομικού Συστήματος και τη διασφάλιση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης κατά του ΞΠΧ. Σύμφωνα δε με τον νόμο, όταν η Εποπτική Αρχή έχει πληροφορίες και πιστεύει ότι πρόσωπο ενέχεται σε διάπραξη αδικήματος ΞΠΧ ή άλλων συναφών αδικημάτων, διαβιβάζει τις πληροφορίες στον Γενικό Εισαγγελέα και εάν οι πληροφορίες αφορούν συγκεκριμένα χρηματικά ποσά το αναφέρει στη Μονάδα.
Διαβάστε επίσης: Δεν μεμψιμοιρούμε, δεν γκρινιάζουμε, αλλά προβαίνουμε σε εισηγήσεις ουσίας