Συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση συγκεκριμένων τομέων οικονομικής δραστηριότητας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση κεφαλαίων σε περιόδους περιορισμένης ρευστότητας.
ΤΗΣ ΝΑΤΑΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ
Η Κύπρος υιοθέτησε το δικό της πρόγραμμα πολιτογράφησης επενδυτών τον Μάιο του 2013, όταν βρέθηκε στη δίνη της οικονομικής και τραπεζικής κρίσης και ενώπιον της αδήριτης ανάγκης για προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Έκτοτε το έχει διαφοροποιήσει δύο φορές, προσαρμόζοντας πρόνοιές του στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προτεραιότητες της κυπριακής οικονομίας. Έτσι, ενώ το πρόγραμμα του 2013 επέτρεπε επενδύσεις σε τραπεζικές καταθέσεις ή αγορά κυβερνητικών ομολόγων, στο πρόγραμμα του 2016, μετά την έξοδο της Κύπρου από το μνημόνιο, οι συγκεκριμένες πρόνοιες καταργήθηκαν. Το πρόγραμμα δεν αφορά αποκλειστικά την αγορά ακινήτων, μια εντύπωση που υπάρχει και είναι λανθασμένη. Επιτρέπει επενδύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας, πλην της αγοράς γης που είναι ενταγμένη σε ζώνη μηδενικής ανάπτυξης. Επομένως, δεν αποκλείεται κανένας κλάδος της οικονομίας από τις πρόνοιες του προγράμματος. Παρ’ όλα αυτά, είναι γεγονός ότι ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των επενδύσεων κατευθύνεται στην αγορά ακινήτων. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: Ο πρώτος αφορά την υποχρέωση αγοράς κατοικίας αξίας τουλάχιστον €500.000, ακόμη και σε περίπτωση που η επένδυση θα γίνει σε άλλο τομέα. Ο δεύτερος σχετίζεται με την έντονη δραστηριοποίηση των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης στο εξωτερικό, με στόχο την προσέλκυση επενδυτών.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Οι επιθέσεις που δέχεται το πρόγραμμα αποδίδονται κυρίως σε κινήσεις άλλων χωρών που διαθέτουν παρόμοια προγράμματα. Ο Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, δήλωσε πρόσφατα πως δεν αποδέχεται τον όρο «πώληση υπηκοότητας». Υπάρχει, όπως είπε, παραχώρηση υπηκοότητας όταν προκύψει σημαντικός δεσμός με τη χώρα, μέσω σημαντικής επένδυσης, με απόκτηση μόνιμης κατοικίας και ύστερα από πολύ αυστηρό έλεγχο. Ούτε η έκταση αυτού του προγράμματος πρέπει να υπερεκτιμάται, ανέφερε ο Χάρης Γεωργιάδης. «Για παράδειγμα, γίνονται στην Κύπρο περίπου 5.000 πολιτογραφήσεις τον χρόνο. Αυτές που σχετίζονται με πραγματοποίηση επένδυσης είναι το ένα δέκατο. Το ένα δέκατο των κυπριακών πολιτογραφήσεων σχετίζονται με επενδύσεις και όλες οι κυπριακές πολιτογραφήσεις δεν είναι πάνω από το μισό τοις εκατό των ευρωπαϊκών πολιτογραφήσεων σε ετήσια βάση».
Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΥΠΟΙΚ
Σύµφωνα με μελέτη που εκπόνησε το Υπουργείο Οικονομικών, από την 1η Ιουνίου 2013 μέχρι τις 15 Αυγούστου 2018 εγκρίθηκε η πολιτογράφηση 1.864 επενδυτών. Συγκεκριμένα, εγκρίθηκαν 104 πολιτογραφήσεις στη βάση του σχεδίου του 2013, 1.002 στη βάση του σχεδίου του 2014 και 758 στη βάση του σχεδίου του 2016. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των πολιτογραφήσεων φαίνεται μικρός, τα δεδομένα της οικονομίας επιβεβαιώνουν την ουσιαστική συμβολή του προγράμματος σε τρία επίπεδα: στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην αύξηση του ΑΕΠ και των εσόδων του κράτους και στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων επιχειρήσεων. Μόνο τα έσοδα από τον ΦΠΑ του κατασκευαστικού τομέα διπλασιάστηκαν μεταξύ 2014 και 2018. Ταυτόχρονα, υπάρχει και μια σειρά από έμμεσα οφέλη, όπως στην κατανάλωση, τις επαγγελματικές υπηρεσίες, την εκπαίδευση και άλλους τομείς από τους νέους κατοίκους και τις οικογένειές τους.
ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ
Οι πωλήσεις ακινήτων οι οποίες είχαν υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο το 2013 (3.767 πωλητήρια έγγραφα), βρέθηκαν πέντε χρόνια μετά, το 2018, στις 9.242, καταγράφοντας αύξηση 145%. Ακόμη πιο έντονα ανοδική τάση ακολουθούν οι πωλήσεις ακινήτων προς αλλοδαπούς, οι οποίες αυξήθηκαν από 1.017 το 2013 σε 4.367 το 2018 (αύξηση 330%). Περίπου το 40% των αλλοδαπών αγοραστών το 2018 ήταν πολίτες της Ε.Ε., άρα δεν σχετίζονται με το πρόγραμμα πολιτογράφησης μέσω επένδυσης. Πάντως, οι πωλήσεις ακινήτων παραμένουν αισθητά πιο κάτω από τα επίπεδα στα οποία είχαν βρεθεί προ κρίσης, ενώ η αναλογία Κυπρίων αγοραστών προς αλλοδαπούς δεν έχει διαφοροποιηθεί αισθητά. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, δέκα χρόνια πριν, το 2008, οι συνολικές πωλήσεις ακινήτων ήταν 14.467, εκ των οποίων οι 7.987 αγοραστές ήταν αλλοδαποί.
ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Η συνολική απασχόληση στην Κύπρο την πενταετία 2014-2018 αυξήθηκε κατά 10,5% (προστέθηκαν περίπου 40.000 θέσεις εργασίας). Σε αυτή την αύξηση δεν συνέβαλαν όλοι οι τομείς της οικονομίας. Τη σημαντικότερη συμβολή είχαν οι κατασκευές, με περισσότερες από 8.000 νέες θέσεις εργασίας (αύξηση 34%) και ακολούθησε ο τουρισμός με σχεδόν 7.000 νέες θέσεις εργασίας (αύξηση 23%). Πέραν του αμιγώς κατασκευαστικού τομέα, η συμβολή του τομέα ανάπτυξης γης αποτυπώνεται επίσης στην αύξηση της απασχόλησης στην κατηγορία διαχείριση ακίνητης περιουσίας (+94%).
ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΞΙΑΣ
Η συμβολή του προγράμματος πολιτογράφησης μέσω επένδυσης επιβεβαιώνεται και από την αύξηση του αριθμού και της αξίας των αδειών οικοδομής, οι οποίες αποτελούν σημαντικό δείκτη για τη μελλοντική δραστηριότητα της οικοδομικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο αριθμός των αδειών οικοδομής το 2018 ήταν αυξημένος κατά 30% έναντι του 2014, ενώ η αξία των ακινήτων που οι συγκεκριμένες άδειες αφορούν, αυξήθηκε κατά 139% (από €859 εκατ. το 2014 σε €2,05 δισ. το 2018).
ΜΕΙΩΣΗ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ
Οι μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην οικοδομική βιομηχανία (κατασκευές και διαχείριση ακίνητης περιουσίας), αν και παραμένουν ακόμη σε υψηλό επίπεδο, έχουν καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση την πενταετία 2014-2018. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη μελέτη του ΥΠΟΙΚ, από τα €7,5 δισ. στα οποία βρίσκονταν το 2014 (€5,1 δισ. οι κατασκευές και €2,4 δισ. οι επιχειρήσεις διαχείρισης ακίνητης περιουσίας), μειώθηκαν κατά 70% υποχωρώντας στο σύνολό τους περίπου στα €2,3 δισ. (€1,5 δισ. και €0,8 δισ. αντίστοιχα).
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ
Ανησυχίες που εκφράζονται κατά καιρούς εντός Κύπρου σε σχέση με το πρόγραμμα, αφορούν αφενός το ενδεχόμενο δημιουργίας φούσκας στα ακίνητα και αφετέρου τον κίνδυνο μαζικής πώλησης των συγκεκριμένων ακινήτων μετά την παρέλευση τριών ετών από την απόκτηση του διαβατηρίου. Παράγοντες της αγοράς ακινήτων εξηγούν ότι για δύο λόγους δεν υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας φούσκας. Ο πρώτος αφορά το γεγονός ότι τα χρήματα με τα οποία οι ξένοι αγοράζουν τα ακίνητα, δεν προέρχονται από εγχώριο δανεισμό. Όσον αφορά τη δεύτερη ανησυχία, οι ενδείξεις από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης είναι ότι οι ξένοι επενδυτές που πολιτογραφήθηκαν Κύπριοι αγοράζοντας ακίνητη περιουσία, δεν δείχνουν να βιάζονται να την «ξεφορτωθούν», παρόλο που το πρόγραμμα τούς δίνει αυτή την ευχέρεια. Συγκεκριμένα, όπως δηλώνουν, ενώ οι πρώτοι αγοραστές, του 2013, του 2014 και εν μέρει του 2015, θα μπορούσαν ήδη να επιδιώξουν να πωλήσουν τα ακίνητά τους, δεν το έπραξαν. Αντίθετα, όπως αναφέρουν, κάποιοι από αυτούς στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε προέβησαν και σε άλλες επενδύσεις στη χώρα μας.
ΟΙ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΕΣ ΤΩΝ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε.
Στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Eurostat, καταδεικνύουν ότι κάθε χρόνο γίνονται εκατοντάδες χιλιάδες πολιτογραφήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση (χωρίς κατ’ ανάγκη αυτές να συνδέονται με προγράμματα για επενδυτές). Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2017, τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν η Ιταλία με 146.600 πολιτογραφήσεις, η Γερμανία με 115.400 και η Γαλλία με 114.300. Η Κύπρος με 5.517 πολιτογραφήσεις βρίσκεται στη 16η θέση, ενώ τη μεγαλύτερη αριθμητική αύξηση έναντι του 2016 κατέγραψαν Σουηδία και Βέλγιο.
Ιταλία 146.605
Ηνωμένο Βασίλειο 123.106
Γερμανία115.421
Γαλλία 114.274
Σουηδία 68.898
Ισπανία 66.498
Βέλγιο 37.399
Ελλάδα 34.305
Ολλανδία 27.663
Πορτογαλία 18.022
Φινλανδία 12.219
Αυστρία 9.125
Ιρλανδία 8.195
Δανία 7.272
Ρουμανία 6.804
Κύπρος 5.517*
Λουξεμβούργο 4.980
* Όπως δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών, περίπου το ένα δέκατο των πολιτογραφήσεων που γίνονται στην Κύπρο αφορά το πρόγραμμα πολιτογράφησης επενδυτών