Της Βάσιας Καττή
Πέρα από την αναγνώριση και τους τίτλους που κατακτούν, οι αθλητές που διαπρέπουν στους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες συχνά απολαμβάνουν και επιπλέον ανταμοιβές από τις χώρες τους. Η πρόσφατη εξαγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας για εξίσωση Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που απασχολεί εδώ και χρόνια την κυπριακή αθλητική κοινότητα. Ενώ η απόφαση χαιρετίζεται από πολλούς ως βήμα προς την ισότητα, υπάρχουν φωνές που εκφράζουν επιφυλάξεις για την εφαρμογή της.
Η εξαγγελία Χριστοδουλίδη: «Ακριβώς το ίδιο»
Αρχές Σεπτεμβρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε επικοινωνία του με τα μέλη της αποστολής στους Παραολυμπιακούς Αγώνες «Παρίσι 2024», εξήγγειλε την εξίσωση των Παραολυμπιονικών με τους Ολυμπιονίκες. Λίγες μέρες αργότερα, σε δείπνο που παρέθεσε στη Λεμεσό, προς τιμή των αθλητών της Κύπρου που έλαβαν μέρος στους Ολυμπιακούς και τους Παραολυμπιακούς Αγώνες, καθώς και στους προπονητές τους, ανακοίνωσε κάποιες αποφάσεις που έλαβε η Κυβέρνηση. Μίλησε, μεταξύ άλλων, για πλήρη «εξίσωση των αθλητών και αθλητριών μας στους Ολυμπιακούς και στους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Δεν υπάρχει καμία απολύτως διάκριση. Ακριβώς το ίδιο». Αναφερόμενος, συγκεκριμένα, στις χαριστικές παροχές προς τους αθλητές των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών Αγώνων, επισήμανε ότι «θα είναι οι ίδιες».
Τι ισχύει σήμερα στην Κύπρο
Όπως προβλέπεται στον Σχεδιασμό Χαριστικών Παροχών Επιβράβευσης για Ψηλές Αθλητικές Επιδόσεις Αρτιμελών Αθλητών/Αθλητών με Αναπηρίες, η οικονομική επιβράβευση για τους Κύπριους αρτιμελείς αθλητές που κατακτούν μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με τους αθλητές με αναπηρίες. Ειδικότερα, για ένα χρυσό μετάλλιο, οι αρτιμελείς αθλητές λαμβάνουν €150.000, ενώ οι αθλητές με αναπηρίες μόνο €60.000. Αντίστοιχα, το ασημένιο μετάλλιο επιβραβεύεται με €125.000 για τους αρτιμελείς και €50.000 για τους αθλητές με αναπηρίες, ενώ για το χάλκινο μετάλλιο οι αρτιμελείς λαμβάνουν €110.000 και οι αθλητές με αναπηρίες €40.000. Αυτή η διαφορά στις παροχές αναδεικνύει την ανισότητα που υπάρχει μεταξύ των δύο κατηγοριών αθλητών και είναι αυτή που έδωσε το έναυσμα για να ανοίξει ξανά η συζήτηση γύρω από την εξίσωσή τους.
Να σημειωθεί ότι η οικονομική επιβράβευση παραχωρείται το επόμενο ημερολογιακό έτος, εφόσον δεν έχουν προκύψει θετικά αποτελέσματα σε έλεγχο Αντί – Ντόπινγκ. Ο Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού (ΚΟΑ) προσφέρει, επίσης, επιβράβευση σε αθλητές που τερματίζουν εκτός μεταλλίων, ενώ οι προπονητές λαμβάνουν ποσοστό 30% της επιβράβευσης του αθλητή, με την ίδια πρόνοια να ισχύει και για άλλες διεθνείς διοργανώσεις, όπως παγκόσμια πρωταθλήματα και ευρωπαϊκά.
Τι ισχύει σε άλλες χώρες
Στην Ελλάδα, οι Ολυμπιονίκες και Παραολυμπιονίκες αμείβονται ισόποσα και η επιβράβευση ορίζεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ). Σύμφωνα με τα φετινά δεδομένα, για το χρυσό μετάλλιο, η επιβράβευση είναι €90.000, ενώ για ασημένιο και χάλκινο €60.000 και €50.000 ευρώ αντίστοιχα.
Στον Καναδά, οι Ολυμπιονίκες και Παραολυμπιονίκες λαμβάνουν το ίδιο μπόνους: CA$20.000 για χρυσό, CA$15.000 για αργυρό και CA$10.000 για χάλκινο μετάλλιο. Και η Γαλλία και Ισπανία εξισώνουν τα μπόνους για Ολυμπιονίκες και Παραολυμπιονίκες. Στην Ισπανία, οι χρυσοί Παραολυμπιονίκες λαμβάνουν €94.000, ενώ οι ασημένιοι και χάλκινοι €48.000 και €30.000 αντίστοιχα.
Στη Μαλαισία, οι Παραολυμπιονίκες παίρνουν 1 εκατομμύριο ρινγκίτ (228.623 δολάρια) για χρυσό, 300.000 ρινγκίτ για αργυρό και 100.000 ρινγκίτ για χάλκινο, με επιπλέον μπόνους από χορηγούς. Η χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας μοιράζει ίσα βραβεία στους Παραολυμπιονίκες και τους Ολυμπιονίκες της από το 2016. Στην Ιαπωνία, οι χρυσοί Παραολυμπιονίκες λαμβάνουν 3 εκατομμύρια γιεν, λιγότερα από τα 5 εκατομμύρια γιεν που δίνονται στους Ολυμπιονίκες, ενώ για ασημένιο και χάλκινο μετάλλιο οι αθλητές αμείβονται ισόποσα. Αυστραλία, Ισραήλ και Νότια Κορέα προσφέρουν ίσες χρηματικές ανταμοιβές στους Παραολυμπιονίκες με τους Ολυμπιονίκες τους.
Οι μεγαλύτερες ανισότητες
Οι διαφορές στις οικονομικές επιβραβεύσεις μεταξύ Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών είναι εντυπωσιακά μεγάλες σε κάποιες χώρες. Στο Χονγκ Κονγκ, οι χρυσοί Παραολυμπιονίκες λαμβάνουν 1,5 εκατομμύριο δολάρια HK, ποσό σημαντικά μικρότερο από τα 6 εκατομμύρια δολάρια HK που λαμβάνουν οι χρυσοί Ολυμπιονίκες. Οι ασημένιοι Παραολυμπιονίκες παίρνουν 750.000 δολάρια HK και οι χάλκινοι 375.000 δολάρια HK, ποσά επίσης πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των Ολυμπιονικών.
Στη Σιγκαπούρη, η διαφορά είναι επίσης σημαντική: οι χρυσοί Παραολυμπιονίκες λαμβάνουν 500.000 δολάρια Σιγκαπούρης, ενώ οι Ολυμπιονίκες παίρνουν 1 εκατομμύριο δολάρια Σιγκαπούρης. Ασημένιοι και χάλκινοι Παραολυμπιονίκες επιβραβεύονται με 300.000 και 150.000 δολάρια Σιγκαπούρης αντίστοιχα, ενώ οι Ολυμπιονίκες παίρνουν 800.000 και 400.000 δολάρια Σιγκαπούρης.
Οι Βρετανοί Παραολυμπιονίκες, όπως και οι Ολυμπιονίκες τους, δεν λαμβάνουν χρηματικά έπαθλα για την κατάκτηση μεταλλίων, αλλά έχουν ετήσια χρηματικά βοηθήματα για προπόνηση.
Η θέση της Κυπριακής Παραολυμπιακής Επιτροπής για τις ανισότητες στις παροχές
Η Κυπριακή Παραολυμπιακή Επιτροπή θεωρεί ότι οι ανισότητες στις οικονομικές απολαβές μεταξύ των Ολυμπιονικών και των Παραολυμπιονικών αναδεικνύουν σημαντικά κοινωνικά ζητήματα. Όπως αναφέρει στο Economy Today ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Ανδρέας Καμαρλίγκος, «οι ανισότητες στις οικονομικές απολαβές μεταξύ των Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών είναι ένα σοβαρό ζήτημα που αναδεικνύει τις κοινωνικές προκαταλήψεις και την έλλειψη ισοτιμίας στον αθλητισμό». Οι Παραολυμπιονίκες, όπως και οι Ολυμπιονίκες, καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια και αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις για να επιτύχουν τους στόχους τους. Παρόλα αυτά, όπως σημειώνει, «οι οικονομικές απολαβές τους είναι συχνά υποδεέστερες, αντανακλώντας μια κοινωνική αντίληψη που υποτιμά τη σπουδαιότητα και την αξία του παραολυμπιακού αθλητισμού».
Ανάγκη για ισότητα και δικαιοσύνη
Η Κυπριακή Παραολυμπιακή Επιτροπή θεωρεί ότι αυτή η κατάσταση δεν αδικεί μόνο τους αθλητές, αλλά «στέλνει και ένα αρνητικό μήνυμα για το πώς αντιμετωπίζεται η αναπηρία στην κοινωνία μας». Για την Επιτροπή, η ισότητα στις αμοιβές δεν αποτελεί απλώς ένα ζήτημα δικαιοσύνης, αλλά και «αναγνώρισης του αγώνα και της επιτυχίας, ανεξαρτήτως σωματικών ικανοτήτων». Ο Ανδρέας Καμαρλίγκος τόνισε την ανάγκη για επανεξέταση των πολιτικών και κοινωνικών αξιών που σχετίζονται με τον αθλητισμό, με στόχο την εξασφάλιση της ισοτιμίας και του σεβασμού για όλους τους αθλητές.
Η θέση του ΥΠΑΝ
Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) έχει ήδη ξεκινήσει την εξέταση του ζητήματος των ανισοτήτων στις οικονομικές απολαβές μεταξύ Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών. Όπως δήλωσε στο Economy Today η Γενική Διευθύντρια του ΥΠΑΝ, δρ Μαρίνα Ιωάννου Χασάπη, το υπουργείο εξετάζει εδώ και μερικούς μήνες το τι δίδεται στους Ολυμπιονίκες και τι στους Παραολυμπιονίκες. «Ζητήσαμε (σσ. από τον ΚΟΑ) να ενημερωθούμε για το πώς γίνεται ο σχεδιασμός και τι απολαβές παίρνουν με το Σχέδιο Υψηλής Απόδοσης», ανέφερε σχετικά. «Φαίνεται ότι υπάρχει ένα κενό» σημείωσε η κα Χασάπη, επισημαίνοντας ότι το υπουργείο θα προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες με στόχο την εξίσωση των Παραολυμπιονικών με τους Ολυμπιονίκες.
Πολύ σημαντική εξέλιξη η εξαγγελία του Προέδρου, λέει το ΥΠΑΝ
Το ΥΠΑΝ εργάζεται για υλοποίηση της εξαγγελίας του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, για την εξίσωση Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών. Η κα Χασάπη υπογράμμισε ότι αυτή η πολιτική απόφαση «είναι πολύ σημαντική» και ότι το υπουργείο μελετά τις απαραίτητες αλλαγές, ενδεχομένως και σε νομοθετικό επίπεδο, για την εφαρμογή της.
Η συνεργασία του ΥΠΑΝ με τον ΚΟΑ, αλλά και με άλλους αρμόδιους φορείς, είναι συνεχής. Όπως εξήγησε η δρ Χασάπη, «η συνεργασία με τον ΚΟΑ είναι πολύ ικανοποιητική» και μετά την εξαγγελία του Προέδρου η δουλειά για την εξάλειψη των ανισοτήτων θα γίνει πιο εντατική. Το υπουργείο στοχεύει στη βελτίωση των υφιστάμενων σχεδίων και στην εισαγωγή αλλαγών όπου χρειάζεται, με στόχο την ισότητα στις παροχές των αθλητών, ως η διατυπωθείσα για πρώτη φορά θέση της Κυβέρνησης.
Καταπολέμηση των κοινωνικών προκαταλήψεων και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες
Το ΥΠΑΝ αναγνωρίζει ότι οι κοινωνικές προκαταλήψεις που υποτιμούν τον παραολυμπιακό αθλητισμό συμβάλλουν στη διαιώνιση των ανισοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο, η κα Χασάπη τόνισε ότι στα σχολεία υπάρχουν προγράμματα που στοχεύουν στην προώθηση της ισότητας και της αναγνώρισης της αξίας των αθλητών με αναπηρία, προετοιμάζοντας τις νέες γενιές για ένα συμπεριληπτικό μέλλον, όπου όλοι οι αθλητές θα τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης και αποδοχής. «Το ΥΠΑΝ είναι δίπλα σε κάθε αθλητή, κάθε προπονητή, καθέναν που βρίσκεται στον αθλητισμό», κατέληξε η κα Χασάπη.
Ο αντίλογος
Αν και η εξίσωση των οικονομικών επιβραβεύσεων μεταξύ Ολυμπιονικών και Παραολυμπιονικών προωθείται ως ένα μέτρο που προάγει την ισότητα, υπάρχουν φωνές που εκφράζουν αντιρρήσεις και επιφυλάξεις σχετικά με αυτήν την προσέγγιση. Ορισμένοι θεωρούν πως η απόφαση του Προέδρου μπορεί να παραβλέπει τις ουσιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο κατηγοριών αθλητών και αγώνων, τόσο ως προς το επίπεδο συμμετοχής όσο και ως προς τις απαιτήσεις και την προβολή τους.
Μία από τις βασικές ενστάσεις προκύπτει από το γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί και οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι δύο διαφορετικές διοργανώσεις, από διαφορετικούς φορείς και με διαφορετικά κριτήρια συμμετοχής και ανταγωνισμού. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσελκύουν ένα σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων και έχουν μεγαλύτερη παγκόσμια απήχηση, με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι απαιτούν υψηλότερο επίπεδο προετοιμασίας και ανταγωνισμού. Αυτό αναδεικνύει τη θέση ότι τα χρηματικά έπαθλα για τους αθλητές θα πρέπει να αντανακλούν αυτές τις διαφορές.
Επιπλέον, η σύνθεση των αγωνισμάτων και η διαφοροποίηση της φυσικής και πνευματικής προσπάθειας που απαιτείται σε κάθε περίπτωση, εισάγουν μια νέα παράμετρο στον διάλογο. Αν και αναμφισβήτητα και οι δύο κατηγορίες αθλητών καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια για να επιτύχουν τους στόχους τους, ορισμένοι πιστεύουν ότι δεν είναι ορθό να συγκρίνονται με βάση το ίδιο κριτήριο, αφού οι συνθήκες, οι προκλήσεις και το περιβάλλον κάθε διοργάνωσης είναι μοναδικά.
Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνεται από κάποιους ότι μια δικαιότερη προσέγγιση θα ήταν η αύξηση των παροχών προς τους Παραολυμπιονίκες, ώστε να μειωθεί η ανισότητα, αλλά να μη φτάσει σε επίπεδο απόλυτης εξίσωσης. Μία ενδεχόμενη αναπροσαρμογή των επιβραβεύσεων, που θα λάμβανε υπόψη τις διαφορές στις διοργανώσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πιο ορθολογική και δίκαιη, χωρίς να αγνοεί τις ιδιαιτερότητες κάθε κατηγορίας αθλητών.